Abduréhim ghéni xitay hökümitining tutqundiki a'ile ezaliri heqqide jawab bergenlikini bildürdi

Muxbirimiz méhriban
2020.10.07
Abdurehim-Gheni-Ikki-Jumhuriyet-00.jpg Yalghuz kishilik namayishchi abduréhim ghéni ependi gollandiye dam meydanida namayishini dawam qilmaqta. 2020-Yili yanwar, amistérdam, gollandiye.
Photo: RFA

Yéqinda gollandiye tashqi ishlar ministirliqi gollandiyediki abduréhim ghéni a'ilisi toghriliq xitay hökümitidin jawab xet tapshuruwalghan.

3 Yildin buyan gollandiye paytexti amistérdamda yalghuz kishilik namayishi arqiliq a'ile ezalirining dérikini sürüshtürüp kéliwatqan abduréhim ghéni ependi 6-öktebir küni mezkur jawab xet heqqide ziyaritimizni qobul qildi.

Abduréhim ghéni ependining bildürüshiche, uning hawalisige bina'en, bir yil ilgiri gollandiyening xitayda turushluq elchixanisi, uning bilen uchur alaqisi üzülüp qalghan aqsu uchturpandiki 19 neper tughqini toghrisida xitay hökümitidin uchur telep qilghan bolup, 29-séntebir ulargha bu jawab xet kelgeniken.

Abduréhim ghéni ependining bildürüshiche, mezkur jawab xette uning chong akisi ablikim ghéni, chong akisining qizi patime ablikim, kiching akisi mijit ghéni we ayalining akiliridin turghun xemit, adil xemit qatarliq 5 kishining tutqunda ikenliki, anisining 2014-yilila késel bilen ölüp ketkenliki heqqide xewer bérilgen.

Xitayning jawab xétide déyilishiche, “Abduréhim ghénining chong akisi ablikim ghéni 2017-yili 8-ayda 5 yil 6 ayliq, ablikim ghénining chong qizi patime 2019-yili 3-ayda 6 yirim yilliq, abduréhim ghénining kichik akisi mijit ghéni 2018-yili 5-ayda 16 yérim yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghan.”

Xette bayan qilinishiche, “Abduréhim ghénining ayalining akisi turghun xemit 2019-yili 5-ayda, milliy bölgünchilik jinayiti bilen 16 yil 6 ay késilgen, kichik akisi adil xemit üch yil késilgen”.

Abduréhim ghéni ependi yene da'irilerning uning uruq-tughqanlirigha artqan atalmish jinayi pakitlirining pütünley töhmet ikenlikini bildürdi.

Abduréhim ghéni ependining bildürüshiche, uning tutqundiki a'ile ezaliri heqqide, xitayning jawab xétide körsetken bahaniliri asasliqi “Jem'iyet amanliqigha tesir yetküzgen, topliship jédel térighan, milliy bölgünchilik qilghan, irqiy kemsitishke qutratquluq qilghan” dégenler bolghan.

Abduréhim ghéni ependi yene da'irilerning uning uruq-tughqanlirini tutqun qilip, ulargha jaza höküm qilghan waqtining uning-tughqanlirining iz-dérikini qilip gollandiyede yalghuz kishilik namayishini bashlashtin ilgirila yüz bergenlikini eskertti.

Uning qarishiche, xitay hökümiti uning oqutquchiliq xizmitini qiliwatqan akilirini tutqun qilishigha, ularning Uyghur kimlikini yoqatmighan Uyghur ziyaliyliri bolushila yéterlik bahane bolalaydiken.

Abduréhim ghéni yene da'irilerning jawab xétidiki “Anisi toxtixan bekri 2014-yili 9-ayda késellik bilen wapat bolghan, qalghan uruq-tughqanliri normal turmush kechürüwatidu” dégen jawabi heqqide toxtaldi.

U anisining ölümi heqqide 2014-yilila özining xewer alghanliqini, da'irilerning bu xil jawab arqiliq, uning telep xétide otturigha qoyulghan ögey anisining dérikini qilghan so'aligha jawab bérishtin bash tartqanliqini bildürdi.

U yene chet'ellerdiki Uyghur qérindashlarni namayish qilish, öz döliti hökümetliri we munasiwetlik kishilik hoquq organlirigha erz qilish, xitay hökümitige dawamliq bésim qilish qatarliq yollar arqiliq mejburiy ghayib qiliwétilgen uruq-tughqanliri toghriliq xitay hökümitini jawab bérishke mejburlishini tewsiye qildi.

U bu xil mejburlarshlarning melum ünümi bolidighanliqini bildürdi.

Uning bildürüshiche, u ötken ayda xitay elchixanisi aldida namayish qilishni bashlighandin kéyin, xitayning aqsu üchturpandiki istixbarat xadimliri abduréhim ghénining 6 yildin biri alaqe qilalmighan inisi arqiliq uninggha téléfon qildurghan. Bu toghriliq xewerler eyni chaghda gollandiye gézitliridimu élan qilin'ghan iken.

Abduréhim ghéni ependi yene, erkin démokratik döletlerde yashawatqan herqandaq bir Uyghurning özige xas usul we yollar arqiliq, lagérgha qamalghan, mejburi ghayib qéliwétilgen uruq-tughqanliri, dost-burader, tonushlirini sürüshte qilishni özining burchi dep qarishi kéreklikini tekitlidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.