Sha'ir abide abbasning “Turna” namliq shé'irlar toplimi neshr qilindi

Yéqinda dunya Uyghur yazghuchilar uyushmisining neshirge teyyarlishi “Uyghur yar fondi” ning alahide qollishi bilen yash sha'ir abide abbas nesrinning “Turna” namliq shé'irlar toplimi türkiye yazghuchilar uyushmisi istanbul shöbisi tarmiqidiki ergüwan (Ergüvan ) neshriyati teripidin neshr qilin'ghan. “Turna” yash sha'ir abide abbasning tunji shé'irlar toplimi bolup, kitab neshr qilin'ghandin kiyin edebiyat heweskarlirining qizghin qarshi ilishigha érishken.

Sha'ir abide abbas xanim shé'ir we sha'ir heqqidiki chüshenchilirini radiyo anglighuchilar bilen ortaqliship mundaq dédi: “Men üchün éytqanda, bir sha'irgha nisbeten shé'irdin waz kéchish yaki tallash erkinliki bolmaydu. Xuddi insan jinsi we millitini talliyalmighan'gha oxshash, sha'ir üchün shé'ir yazmasliq erkinlikimu bolmaydu. Sha'irning yoqitishliri we sha'irane ghururi uni sha'ir qilghan dep oylaymen. U nurghun nersilerni yoqitidu, érishidu. Lékin sha'irliqtin waz kéchelmeydu. Shé'ir men üchün qiziqish qozghaydighan yaxshi nersimu emes, shuninggha oxshash inkar qilinidighan yaman nersimu emes. Sha'irning shé'ir yéziwatqanliqigha qiziqish tegsiz qarangghuluqqa qiziqish, sha'irni maxtash jarahetni maxtash bilen oxshash dep qaraymen.”

Dunya Uyghur yazghuchilar uyushmisining bash katipi abdushükür muhemmet ependim yash sha'ir abide abbasning shé'irliri heqqide toxtilip mundaq dédi: “Nesrinning ikki üch yil burunqi edebiy ijadiyetliride saddiliq we addiyliq bar idi. Shé'iri menide hés tuyghularni obrazliq tepekkur yaki konkrét obrazlar bilen ipadileydighan shé'iriy shekiller bar idi. Bolupmu kéyinki ikki yildin buyanqi shé'irlirini tilgha alghanda, nahayiti zor burulush hasil qilghanliqini bilgili bolidu. Shé'irlarda ipadilimekchi bolghan hés tuyghu we shé'iri meniler asasen abstraktlashturulghan uqumlar arqiliq, yéngiche shé'iriy misralar arqiliq ipadilen'genlikini körimiz. Shé'irlarda pikri nahayiti térenlikke qarap yüzlen'gen, ipadilimekchi bolghan menilermu köp xilliqqa, kenglikke we dunyaning tashqiy qiyapitidin ichkiy menisige qarap, insanning tashqiy dunyadiki heriketliridin ichkiy dunyasidiki özgirishige qarap yüzlen'gen dep qarashqa bolidu.”

Kitabning kirish sözini pelsepe penliri doktori memtimin ela ependi qelemge alghan bolup, doktor memtimin ela ependim kitabxanlargha töwendikidek so'al tashlighan: “28Yashliq bir ayal, ana, Uyghur, musulman we türkiyede musapir bular birawning sha'ir bolushida némilerdin dérek béridu? bolupmu kélechiki téren we qorqunchluq mejhulluqqa tolghan bir milletning sha'iri bolush némidin dérek béridu ? ana tili jiddiy krizisqa duch kéliwatqan milletning del ashu tilda, bolupmu ashu tilning eng güzel, eng sipta we eng murekkep qismida shé'ir yézish yene némilerdin dérek béridu?”

Biz siyasiy kilimat seweblik yoqilishqa mejburliniwatqan Uyghur edebiyatini saqlap qilish üchün muhajirettiki Uyghurlar qandaq mejburiyetlerni öz üstige ilish kérek dégen so'al etrapida pelsepe penliri doktori memtimin ela ependimni ziyaret qilduq. Memtimin ela ependim Uyghur edebiyatining mewjut ré'alliqini chöridigen asasta so'allirimizgha tepsiliy jawab berdi.

Közetküchilerning qarishiche, muhajirettiki Uyghur edebiyatining mewjutluqi we rawajlinishini xitayning Uyghur medeniyitini yoqitish siyasitige qarshi ré'al tirishchanliq dep qarashqa bolidiken. Shi'iwitsiyede resmiy en'ge ilin'ghan dunya Uyghur yazghuchilar uyushmisi qurulghandin buyan muhajirettiki Uyghur edebiyatining rawajlinishi we tereqqi qilishi üchün aktip pa'aliyet qilmaqta.