Amérika awam palatasigha béyjing qishliq olimpikini bayqut qilish toghrisida qanun tüzitish layihesi sunuldi

Muxbirimiz erkin
2021.07.27
Amérika awam palatasigha béyjing qishliq olimpikini bayqut qilish toghrisida qanun tüzitish layihesi sunuldi Amérika jumhuriyetchi awam palata ezasi maykél waltiz(Michael Waltz) ependi yighinda sözlimekte. 2021-Yili 3-iyul.
AP

Amérikining baydén hökümiti 2022-yilliq béyjing qishliq olimpik musabiqisini bayqut qilish-qilmasliq toghrisida téxi éniq bir qarargha kelmigen bir peytte, amérika awam palatasining ikki ezasi qanun layihesige tüzitish kirgüzüsh maddisi sunup, qishliq olimpikni bayqut qilishni telep qilghan. Melum bolushiche, mezkur qanun'gha tüzitish kirgüzüsh maddisi amérika tashqi ishlar ministirliqining 2022-yilliq pa'aliyet xam chot qanunigha kirgüzgen.

Bu maddini jumhuriyetchi awam palata ezasi maykél waltiz bilen démokratik awam palata ezasi tam malinowisky sun'ghan bolup, ular xitay Uyghurlargha “‍Irqiy qirghinchiliq” qiliwatqan ehwalda hökümetning 2022-yilliq béyjing qishliq olimpik musabiqisige diplomatik bayqut élan qilishini telep qilghan.

Melum bolushiche, amérika tashqi ishlar ministirliqining 2022-yilliq xam chot qanunigha kirgüzülgen bu madda 27-iyul awam palatasining atchot komitétida muzakirige qoyulghan.

Awam palata ezasi maykél waltizning qarishiche, amérikaning Uyghurlargha “Irqiy qirghinchiliq” qilghan xitaydek bir döletke özining tenterbiyechilirini ewetishi we amérika bayriqini lepilditishi qandaqmu mumkin bolidiken.

U xelq'ara olimpik komitétining béyjing qishliq olimpikini bashqa elge yötkesh niyitining yoqluqi, buning bilen uni bayqut qilishqa ‍ötkenlikini bildürüp, “Dunyawi yuqumni yoshurup, zhornalist we doxturlarni qolgha alghan, 2 milyon adem ölgen, xelq'araning korona wirusini tekshürüshige yol qoymighan bir döletke biz qandaq qilip tenterbiyechilirimizni eweteleymiz? we amérika bayriqini lepilditeleymiz?. Biz sözlewatqan hazirning ‍özide xitayning gherbidiki Uyghur musulmanlirigha irqiy qirghinchiliq élip bériliwatqanliqigha a'it zor delillirimiz bar” dégen.

Maykél waltiz amérika taratqulirigha yéqinda qilghan bu heqtiki sözide xitayning buning bilen qalmighanliqini bildürgen. U xitay hökümitining ularni yene “Jaza lagérlirigha yollighan, qul emgikige salghan, Uyghur ayallirigha qarita keng kölemlik tughmas qilish herikiti élip barghan, b b s uning ulargha keng kölemde basqunchiliq, qiyin-qistaq élip barghanliqini ashkarilighanliqi” ni bildürgen.

‍Eger maykél waltiz bilen tam maloniwiskiyning qanun tüzitish maddisi maqullansa, amérika tashqi ishlar ministirliqining meblegh ajritip, amérika hökümet xadimlirining yaki emeldarlirining béyjing qishliq olimpik musabiqisige qatnishishini pul bilen temnlishi cheklinidu.

Gerche béyjing qishliq olimpiki amérika dölet mejlisining qattiq bésimigha duch kelgen bolsimu, biraq xelq'ara olimpik komitéti özining qararida izchil ching turup kelmekte.

Mezkur xelq'ara tenterbiye teshkilati 27-iyul radiyomiz muxbirining bu heqtiki so'aligha uzun bir yazma bayanat ewetip, béyjing qishliq olimpikini bashqa elge yötkeshni ret qilghan. Uning ilgiri sürüshiche, qishliq olimpikni bashqa elge yötkesh pikirining “Ré'al mumkinchiliki yoq” iken.

Bayanatta: “Olimpik musabiqisining échilish murasimigha az qalghanda musabiqini bashqa bir sheherge yötkeshning-sahibxan dölet kim bolushidin qet'iynezer-ré'al mumkinchiliki yoq. Bu jehettiki toxtamlar musabiqe orni békitilgen waqitta yeni texminen 7 yil awwal imzalinip bolghan bolup, buningda herqaysi tereplerning qanuni we ada qilish mejburiyiti bar” déyilgen.

Xelq'ara olimpik komitéti bayanatida yene ‍özining olimpik nizamnamisidiki kishilik hoquq we exlaq ‍ölchemliride ching turidighanliqini tekitligen bolsimu, biraq yenila béyjing qishliq olimpik mesilisidiki pozitsiyesini aqlap, olimpikning “Siyasiy biterepliki” ni tekitligen.

Bayanatta mundaq déyilgen: “Olimpik musabiqisining köp xil qatnishishning köp xillishishini nezerde tutqanda, xelq'ara olimpik komitéti yersharidiki barliq siyasiy mesililerde biterep turushi kérek. Olimpik musabiqisining bir memliketlik olimpik komitétigha sahibxaniliq qilishqa bérilishi, xelq'ara olimpik komitéti shu döletning siyasiy qurulmisi, ijtima'iy ehwali yaki kishilik hoquq ölchimige qarita pozitsiye tutqanliqini bildürmeydu”.

Béyjing qishliq olimpikini bayqut qilish chaqiriqi noqul amérika dölet mejlisi ezaliriningla pikiri emes. Bu mesilide xelq'aradiki nupuzluq kishilik hoquq teshkilatlirimu bayqut qilishni telep qilip kelgen. Kishilik hoquq közitish teshkilati bayqut qilishni qollaydighan ene shundaq teshkilatlarning biridur. Mezkur teshkilatning xitay ishliri tetqiqatchisi wang yachyuning éytishiche, qishliq olimpik musabiqisige hökümet emeldarlirini ewetish xitay hökümitini qanunlashturup béridiken.

Wang yachyu 27-iyul bu heqtiki ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: : “Biz diplomatik bayqut qilishni qollaymiz. 2022-Yilliq béyjing qishliq olimpik musabiqisige diplomat yaki hökümet emeldarlirini ewetip, xitay hökümitini qanunluq qilip bérishning héchqandaq sewebi yoq”.

Wang yachyuning éytishiche, xelq'ara shirketler, xelq'ara dangliq shexsler dawamliq xitay bilen hemkarlashsa özlirining inawitini tökidiken. U: “Béyjing qishliq olimpik musabiqisige höddigerlik qilghan shirketler, xelq'ara eziz méhmanlar we dangliq shexsler shuni bilishi kérek, eger ular insanliqqa qarshi jinayet sadir qiliwatqan bir hökümet bilen dawamliq hemkarlashsa, bu ularning dangliq markilirigha we shexsi inawitige dexli yetküzidu” dédi.

Maykél waltizning qanun'gha tüzitish kirgüzüsh maddisida, “Herqandaq bir atchot qanunida ‍ajritilghan yaki bashqa herqandaq shekilde ajritilghan pulni herqandaq bir amérika emeldari yaki emeldarlarning xitay xelq jumhuriyitide ‍ötküzülidighan 2022-yilliq qishliq olimpik musabiqisige qatnishishi üchün ‍a'irishqa bolmaydu” déyilgen.

Maykél waltizning éytishiche, bu qanun maddisi “Amérikining béyjing qishliq olimpik musabiqisige wekiller ömiki ewetishige qattiq tesir qilidiken.”

Lékin baydén hökümitining buningda qandaq qarargha kelgenliki hazirgha qeder éniq emes. Amérika tashqi ishlar ministirliqi bu yil 4-ayda amérikaning qishliq ‍olimpikni bayqut qilish-qilmasliqni téxi oylishiwatqanliqini éytqan. Bu ayning bashlirida tashqi ishlar ministirliqi bayanatchisi nid prayis, amérikaning öz ittipaqdashliri, shérikliri bilen 2022-yilliq béyjing qishliq olimpik musabiqisige “Ortaq pozitsiye tutush” ni yéqindin meslihetlishiwatqanliqini bildürgenidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.