Guma köktérekte chégradin qayturup kélin'gen 17 kishidin 21 yashliq idris memet 19 yilliq késilgen

Muxbirimiz shöhret hoshur
2021.06.14
uyghur-osmurni-soraq-qiliwatqan-uyghur-saqchila.jpg Uyghur ösmürni ten jazasi bilen soraq qiliwatqan Uyghur saqchilar.
Social Media

Türkiyediki xotenlik muhajirlardin biri 2014-yili küzde yurti guma nahiyesidin 30 nechche kishining özi bilen bille sherqi jenubiy asiyagha qarap teng yolgha chiqqanliqi, bulardin birqismining yol üstide, köpinchisining chégra yaqisida tutulup qalghanliqi, peqet öziningla aman-ésen türkiyege kéleligenlikini inkas qilghanidi. Muxbirimizning yéqinqi éniqlashlirida, 2014‏-yilning axiri guma nahiyesining köktérek yézisida 17 kishining chégradin tutup kélin'genliki we bulardin 21 yashliq idris memetning 19 yilliq késilgenliki delillendi.

2009-Yilidiki “Ürümchi weqesi” din kéyin Uyghur weziyiti yene bir baldaq yamanlashqan we buning netijiside bir türküm kishiler bolupmu 2013-‏2014-yillargha kelgende “Hijret yoli” ni tallap, beziliri özlirining hayatini qutquzushqa, yene beziler bolsa, öz xelqining siyasiy teqdiri üchün chare izdeshke atlan'ghanidi. Köpinchisining qolida héchqandaq qanuniy resmiyiti bolmighan bu kishilerning az birqismi xitayning jenubiy chégrasidiki etkeschiler arqiliq aman-ésen chetke chiqalighan bolsimu, köpinchisi chégra boylirida we chégragha kétiwatqan yolida, hetta beziliri yurtida bosughisidin atlimay turupla tutqun qilin'ghanidi. Bu tutqunlar heqqide ularning chet'elge chiqalighan sepdashliri arqiliq radiyomizgha inkaslar kelgen bolsimu, ularning teqdiri heqqide asasen dégüdek uchur bolmay kelgen. Biz her qétim, Uyghur rayonigha qarita élip barghan téléfon ziyaretlirimiz dawamida, ene shu ghayiblarning iz-dériki heqqide melumat soriduq. Yéqinda téléfonimizni qobul qilghan, guma nahiyesining köktérek yézisidiki bir kent saqchisi, özi wezipe ötewatqan kentte, hijret sepiride tutulghan 5 kishining késilgenliki, bulardin birining 21 yashliq idris memet ikenlikini ashkarilidi. Idris memetning 19 yilliq késilgenlikini ashkarilighan bu xadim, uning bilen birlikte chégradin qayturup ekélin'genlerning guma nahiyesige tewe bolghanliri 17 kishi ikenlikini tilgha aldi. Melum bolushiche, chégradin qayturup kélin'genler asasen dégüdek uzun muddetlik késiwétilgen. Késim mudditi qatarliq uchurliri bolsa, jem'iyettin, hetta bezilirining a'ilisidinmu mexpiy tutulghan. Saqchi xadimi idris memetning ürümchi 1-türmide jaza mudditini ötewatqanliqini ashkarilash bilen birge uning ata-anisi bilen qanche qétim körüshtürülgenlikinimu ilgiri sürdi. Inkas qilinishiche, chégrada tutulup késilgenlerning a'ile-tawabi'atliri dawamliq türde nazaret astigha élinmaqta, a'ile ehwalini mexpiy tutush heqqide agahlandurulmaqta. Mezkur saqchi xadimimu özining idris memet a'ilisini izchil nazaret qiliwatqanliqi we ata-anisining ipadisini éliwatqanliqini ashkarilidi.

Xitayning shinxu'a agéntliqi 2011-yili guma nahiyesidin tagh atlap chet'elge qéchiwatqan bir guruh térrorchilarning öltürülgenlikini xewer qilghanidi. Eyni chaghdiki éniqlashlirimiz dawamida, mezkur kishilerning diniy ibadetliri seweblik hayati xewp astida qalghanda, jan saqlash üchün ana zéminidin ayrilishqa mejbur bolghan 3 bir tughqan aka-uka we ayal-baliliri ikenliki delillen'genidi.

Yuqirida 2014-yili chégra yaqisida tutulghan 21 yashliq idris memetning 19 yilliq késilgenliki heqqide melumat berduq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.