Até'izmgha mejburliniwatqan perzentlerni qandaq qilghanda imanliq qilghili bolidu?

Ixtiyariy muxbirimiz ömerjan
2013.12.11
Uyghur-aile-bala-305.jpg 2008 - Yili 14 - iyul, qeshqer kochilirining biride bir uyghur ailisi.
AFP Photo

Xitay hökümitining Uyghur perzentlirini até'izm yene dinsizliq pelsepisige zorlawatqanliqi melum. Bu heqte pikir yürgüzgen Uyghur ziyaliysi, buning heqiqeten échinarliq ish ikenliki, herbir ata-anining öz perzentlirini imanliq qilip terbiyilep chiqish mejburiyiti bar barliqini bildürdi.

Se'udi erebistanning mekke mukerrem shehiride turushluq Uyghur alimliridin obulqasim bu heqtiki qarashlirini ipadilidi.

Obulqasim hajim mundaq dédi:“ Bala mektep yéshigha kélishtin burun uning qelbige iman we islamni chongqur singdürüsh we uni islam exlaqi bilen terbiyilep, uninggha adimiylikni ögitish ata-ana bolghuchilarning eng chong burchi we gedenliridiki eng muhim amanettur. Chünki mektep balilargha bilim bergenning sirtida, köp nersilerni ögiteligen bilen, adimiylikni bérelmeydu. Uni peqet a'ilila béreleydu.

Uning üstige até'izm idiyisi derslik qilip oqutulidighan döletlerdiki mekteplerge musulman balilirini méngisi bosh ewetish eng kechürülmes jinayettur. “Herqandaq bala islam fitritige tughulidu, uni ata-anisi yehudiy qilidu, yaki xristi'an qilidu, yaki mejusiy qilidu” dégen hedisning rohi boyiche éytqanda, bu ehwalda ata-ana balilirining dinsiz bolup kétishi we yoldin chiqip kétishidin jawabkarliqqa tartilidu.

Balini psixika jehettin mektepke hazirlash ishida, ana dadigha yardemliship nahayiti aktip rol oynishi lazim. Mesilen balisigha: balam, mektepke bérish zörür. Chünki u yerde her xil ilim-pen, matématika, edebiyat-sen'et wehakazalarni öginisen, bilimlik adem bolisen. Hemmini yaxshi öginishing lazim. Peqet ékologiye mesiliside séning öyde bizdin ögen'genliring toghra, mektepte sanga déyilidighan “Adem maymundin kelgen” dégendek sözler sepsete we xata sözlerdur, chünki hemmini allata'ala yaratqan, déyish arqiliq balini idiye jehettin hazirlash ishini ata-ana birlikte qilidu.

Bala mektepke bérishtin burun iman we islamni öginip méngisige orunlashturuwalghandin kéyin, andin mektepke barghanda, islamgha qarshi idiyilerni anglisimu, uning imani tewrenmeydu we ézip ketmeydu. Bu nahayiti muhim bir nuqta bolup, ata-anilarning tolisi buningdin gheplette qalmaqta.

Bala mektepke barghandin kéyin, uning néme ögen'genlikini sürüshte qilip, so'allirigha jawab bérip, eqide tereptin közitip, ékologiyide némilerning ögitilgenlikini, zadi qandaq idiyiwi ders ötülgenlikini sorap, xata nersilerni ögen'gen bolsa, tüzitish bérish we balining öginishlirige yardem bérish ishida ana dadigha yardemchi bolup, öz-ara ish teqsimati qiliwélip, öginish ishida balisigha her ikkilisi yardem béridu.”

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.