Xotende bir a'ilidin öz öyide maska taqap olturghan qiz we kélin tutup kétilgen
2015.01.22
Xitayning yéngi belgilimiliride pürkenjini ammiwi sorunlarda cheklesh qeyt qilin'ghan bolsimu, emma ijra'at dawamida, cheklime ammiwi sorundila toxtap qalmighan.
Xizmet körsitish hewisidiki bezi saqchilar öymu-öy tekshürüsh élip bérip, teqwadar ayallarning öy ichidiki kiyinishinimu nazaret qilghan. Yene melum bolushiche, pürkenche kiyish we yüzini orashta charisiz qalghan bezi teqwadar ayallar, éghizigha maska taqash arqiliq, étiqadi boyiche yashash arzusidiki boshluqni toldurushqa tirishqan, xotende del mushu xil tirishchanliq körsitiwatqan bir a'ilidin ötken hepte bir qiz we kélin öz öyliride maska taqap olturghini üchün saqchilar teripidin tutup kétilgen.
Weziyet közetküchilirining qarishiche, xitayning Uyghur rayonida diniy étiqadni suslashturush üchün biri-biridin iptida'iy we zorawan tüzüm -belgilimilerni tüzüp chiqqanliqi dunyagha sir emes؛ atalmish zamaniwi ang, zamaniwi hayat sheklini teshwiq qilip turup, ottura esirge a'it bashqurush tedbirlirini yolgha qoyuwatqanliqimu hem shundaq. Emma bu tüzümlerning ijra qilinish jeryanida téximu chektin ashuruluwatqanliqi, hetta bu ijra'atlarda bezide yerlik xelqtin chiqqan bezi saqchi we xadimlarning aktip rol oynawatqanliqi xelq'ara jama'etke unche melum emes. Melum bolushiche töwendiki weqe xoten qaraqashning melum bir yézisida yüz bergen.
Sékrétar: öz öyide olturghan, héchqandaq ishqa arilashmighan, bir kélin we qiz yüzüngge maska taqiwapsen dep élip kétildi.
Muxbir: kim élip ketti, eketküchiler nahiyeningmu yéziningmu?
Sékrétar: mushu yerning ademliri, yéziliq saqchixanining.....
Bu tür zorawanliq tutqunlarning a'ilisi we qoshnilirinila emes, bezi kent we bashliqliriningmu naraziliqini qozghighan. Weqedin narazi bolghan bir kent bashliqi öz naraziliqini mundaq ipadileydu.
Sékrétar: merkezning siyasitide mesile yoq, tüzüm we belgilimiler toghra, lékin ijra'at toghra emes.
Muhajirettiki Uyghur közetküchiliri bolsa yuqiriqi qarashni ret qilidu. Amérikida yashawatqan siyasiy közetküchi ilyar shemshidin ependi bundin awwalqi témilardiki ziyaretlirimiz dawamida Uyghur rayonidiki barliq mesilining yiltizi xitay merkizi hökümitide ikenlikini, tüzümdimu ijra'attimu oxshashla mesile barliqini, merkezning peqet töwende chektin ashurulghan ijra'atlarni bilip turup köz yumuwatqanliqini ilgiri sürgen. Yuqiriqi kent bashliqi yene ijra'atlarda mana mushundaq yolsizliqlar bolghachqa, xelq bilen hökümet arisida, amma bilen saqchi we kadirlar arisida munasiwet yaxshilinish emes, barghanséri yamanlishishqa qarap kétiwatqanliqini otturigha qoydi.
Sékrétar: bolmidi, bu weziyet bolmidi, muqimliqni kücheytimiz dégenche aridiki hang chongiyip kétiwatidu.
Yuqiriqi sékrétarning bayanliridin qarighanda yéqinqi yillardin bériqi qarshiliq heriketliride Uyghur saqchilarning we kent bashliqliriningmu hujum nishani bolup qélishining sewebsiz emesliki ashkarilanmaqta.