Uyghur ishchilarning “Nayki” ayagh zawutigha mejburiy yötkelgenliki melum

Muxbirimiz jüme
2020.03.01
Uyghur-Ishchilar-Nike.png “Washin'gton pochtisi” gézitining chéngdawdiki “Nayki” zawutigha yötkep kélin'gen Uyghurlar heqqidiki xewiri. 2020-Yili 29-féwral.
Photo: RFA

Xitay da'irilirining bir qisim Uyghurlarni dunyadiki dangliq marka - “Nayki” ayaghlirini ishlepchiqiridighan bir zawutqa yötkep kelgenliki melum.

“Washin'gton pochtisi” gézitining xewer qilishiche, mezkur shirketning chingdaw shehirige jaylashqan ta'ékwang zawutigha élip kélin'gen Uyghur yashlar qattiq nazaret astida ishleydiken.

Muxbirning so'aligha qorqup turup jawab bergen bir Uyghur qizi: “Biz talagha chiqip yüreleymiz, emma yurtimizgha qaytip kételmeymiz” dégen we bashqilarning körüp qélishidin ensirep, derhal kétip qalghan.

Xewerge qarighanda, bu ishchilarning hemmisi dégüdek yigirme yaki uningdin töwen yashtiki qizlar iken.

Xewerde körsitishiche, bu Uyghur ishchilar zawut rayondiki kishiler bilen alaqe qilishtin ensireydiken, yaki alaqe qilalmaydiken.

Muxbirning ziyaritini qobul qilghan bir bir baqqal ayal mundaq dégen: “Bularning bu yerge öz meyliche kelmigenlikini hemme adem bilidu. Ular bu yerge élip kélindi.”

Yene bir baqqal: “Bu Uyghurlarning bu yerge kelmektin özge ilaji yoq. Hökümet ularni bu yerge ewetti,” dégen.

Xewerde awstraliyediki istratégiyelik siyaset institutining doklatidin neqil élip körsitishiche, ta'ékwang zawuti Uyghurlar mejburiy emgekke oxshap kétidighan xizmet shara'itida ishleydighan 80 chong dunyawi markilargha mal teminleydighan zawutlarning bir iken.

Gézitining ziyaritini qobul qilghan doklat aptori wiky shyujong shu mundaq dégen: “Xitay hökümiti shinjangdiki atalmish qayta terbiyelesh lagérlirining jaza medeniyiti we exlaqini xitayning hemme yérige éksport qilmaqta. Xitayning meqsiti Uyghurlarni xitaylashturush.”

Halbuki “Nayki” shirkiti özlirining kishilik hoquqqa hörmet qilidighanliqi hemde özlirige mal teminligüchilerning herqandaq shekildiki mejburlash, türme emgekliri xaraktérlik emgeklerdin paydilinishtin cheklen'genlikini bildürgen.

Ta'ékwang guruhining jenubiy koréyediki ijra'iye mudiri kim ja'é min chingdawdiki zawutta 7100 éshincha barliqi, bularning 600 nepirini Uyghurlar teshkil qilidighanliqi, bularni ekélishtin meqset yerlik ishchi kem bolush boshluqini toldurush ikenlikini éytqan.

Xewerde awstraliye istratégiyelik siyaset institutining doklatidin neqil élip körsitishiche, xitay da'iriliri 2017-yilidin 2019-yilighiche, 80 ming Uyghurni xitayning her qaysi jayliridiki zawutlargha yötkigen.

Xitay da'iriliri ilgiri atalmish “Éshincha emek küchliri” namida Uyghur yashlirini xitay ölkilirige yötkigen.

Xitayning mezkur siyasitini korona wirusi éghir wehime peyda qilghan mezgildimu dawamlashturushi, hetta bezi Uyghur ishchilarni wirus bir qeder keng tarqalghan xubéy ölkisige qoshna rayonlargha yötkishi közetküchilerning diqqitini tartqan idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.