Gérmaniye bawariye parlaménti esqerjan ependige “Asasiy qanun médali” bérishni qarar qilghan

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2020.10.15
esqerjan-mukapat.jpg D u q ning yawropa ishlirigha mes'ul wekili, yawropa sherqiy türkistan birlikining re'isi esqer jan ependi bilen bawariye parlaménti mu'awin re'isi markus rinderspachér ependi.
RFA/Erkin Tarim

Dunya Uyghur qurultiyining yawropa ishlirigha mes'ul wekili, yawropa sherqiy türkistan birlikining re'isi esqer jan ependi gérmaniyening bawariye shtati parlaméntining “Asasiy qanun médali” gha layiq körülgen. Mezkur médal 1961-yili tesis qilin'ghan bolup, gérmaniye dölitige, xelqige shuningdek démokratiye, kishilik hoquq we qanun dölitige oxshash qimmet qarashlarni tonushturush üchün zor töhpe qoshqan kishilerge bérilidiken.

Esqerjan ependi gérmaniye bawariye shtati parlaméntining re'isi ilse a'ignér qol qoyghan xetni tapshurup alghan. Xette munular yézilghan: “Bawariye shtatigha we xelqige qoshqan töhpiliringiz we démokratiye, kishilik hoquq, insanperwerlik we qanun dölitige oxshash uqumlarning omumlishishi üchün élip barghan alahide köreshliringiz we bu yolda körsetken xizmetliringizni bahalap sizge parlaméntimiz bu médalni bérishni muwapiq kördi. Qobul qilidighan-qilmaydighanliqingizni bizge yazma halda uqturushingizni iltimas qilimen”.

Biz bu heqte téximu tepsiliy melumat igilesh üchün bawariye parlaménti mu'awin re'isi markus rinderspachér ependi, xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilatining re'isi ulrich déli'us ependi we “Asasiy qanun médali” gha layiq körülgen esqerjan ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq.

Bawariye parlaménti mu'awin re'isi markus rinderspachér ependi esqerjan ependige bu médalni bérishtin pexirlinidighanliqini ipadilep mundaq dédi: “Esqerjan öt yürek erkinlik köreshchisi. U, uzun yillardin buyan hem xelqining dewasi, hemde biz üchün xizmet qilip kéliwatidu. Xelq'ara jama'et Uyghurlarning ézilishigha we heq-hoquqining depsendichilikke uchrishigha köz yummasliqi we yol qoymasliqi kérek. Bawariye parlaménti pida'iy bolup, démokratiye, kishilik hoquq kürishi qilip kéliwatqan esqerjan'gha bu médalni bérishtin pexirlinidu”.

Esqerjan ependi ependi, bawariye parlaménti re'isi yollighan özige médal bérilidighanliqi toghrisidiki xetni tapshurup alghandin kéyin intayin xursen bolghanliqini, chünki buning bawariye parlaméntining xitaygha bergen signali ikenlikini tekitlidi.

Esqerjan ependi, “Siz qilghan qaysi xizmetler üchün bu médal sizge bérildi?” dégen so'alimizgha mundaq jawab berdi: “Néme üchün manga bériliptu ?dégen waqtida, men 40 yildin buyan gérmaniyede yashap kéliwatimen. Men uniwérsitétni gérmaniyede oqughandin buyan hazirghiche gérmaniyede hökümet kadiri bolup ishlewatimen. Bu yerde men peqetla öz dewayimizni, öz xelqimizni tonushturushla emes, özüm turuwatqan döletkimu paydam tégishi üchün köp ishlarni qildim. Mesilen men 2006-yilidin 2018-yilighiche bawariye shtatidiki köchmenler parlaméntida mu'awin re'islik wezipisini ötidim. Bu parlaméntning wezipisi gérmaniyediki köchmenler bilen shtatliq hökümet otturisidiki munasiwetni ornitish, köchmenlerning heq we hoquqini qoghdash qatarliqlardin ibaret. Bu parlaméntning 40 ezasi bar, ular köchmenlerning saylishi arqiliq tallinidu. Bu idare méni bosniyege tekshürüsh élip bérish üchün ewetti. Türkiye toghrisida léksiyeler berdim. Musulman ata-anilar jem'iyitining re'islik wezipisini ötidim, bu mezgilde mekteplerde islam dini toghrisida ders tesis qildurduq. Démekki peqetla Uyghur dewasini anglitish bilenla qalmay özimiz turuwatqan döletlergimu hesse qoshush üchün qolumdin kelgen ishlarni qildim”.

Esqerjan ependi mezkur médalning 59 yildin buyan yilda bir qétim siyasiyonlargha, sen'etkarlargha, yazghuchilargha, démokratiye we kishilik hoquqqa töhpe qoshqan shexslerge bérilip kéliwatqanliqini bayan qildi.

Uzun yillardin buyan esqerjan ependi bilen hemkarliship ishlep kéliwatqan xeter astidiki milletlerni qoghdash teshkilatining re'isi ulrich déli'us ependi bu heqtiki ziyaritimizni qobul qilip mundaq dédi: “Esqerjan ependige bérilgen ‛asasiy qanun médali‚ Uyghurlar üchün nahayiti chong sherep we utuq. Esqerjan ependi özining tirishchanliqi bilen özi turuwatqan döletke qanchilik zor töhpe qoshqanliqining ispati. Bu peqet esqerjanningla emes barliq Uyghurlarning gérmaniyede bawariye shtatida qanchilik maslashqanliqi we özi turghan döletke singip, bu döletke hesse qoshush üchün tirishqanliqining alamiti. Shundaqla bu xitaygha bérilgen chong bir inkas hésablinidu.”

Gérmaniye fédératsiyesi döliti 10 shtattin terkib tapqan bolup, bawariye shtati 15 milyon nopusqa ige, iqtisadiy jehettin eng küchlük shtatlarning biri hésablinidiken. Bawariye shtatining parlaménti, hökümiti, bash ministiri, öz edliyesi bar bolup, ichki ishlarda musteqil, tashqi siyasette fédéral gérmaniyege qaraydiken. Bawariyening myunxén shehiride dunya Uyghur qurultiyi bilen yawropa sherqiy türkistan birliki en'ge aldurulghan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.