Һәптилик хәвәрләр (25-сентәбирдин 1-өктәбиргичә)

Уйғурларға мунасивәтлик хәвәрләр

10- Айниң 1- күни хитай хәлқ җумһурийитиниң қурулғанлиқиниң 55 йиллиқи, шинҗаң уйғур аптоном райони тәсис қилинғанлиқиниң 49 йиллиқи болуп, хитай дөләт байрими мунасивити билән тәбрикләш паалийәтлири өткүзүлгән ,әмма уйғур аптоном райониниң қурулғанлиқиға аталған һечқандақ хатириләш паалийәтлириниң болмиғанлиқи билдүрүлмәктә. Бу мәсилидә илгирила хитайчә тәңритағ тор бетидә муназирә елан қилинған болуп, уйғур аптоном райониниң тәсис қилиниш байриминиң чоң көләмдә тәбрикләнмәйдиғанлиқи әскәртилгән иди. Әмма , униңдин илгирики бир қанчә ай ичидә или қазақ аптоном области, қизилсу қирғиз аптоном области, бөритала вә байинғолин моңол аптоном области қатарлиқларниң алаһидә дағдуға билән тәрипләнгәнлики һәтта буларниң бир қисимиға қазақистан, қирғизистан дөләт вәкиллириниң тәклип қилинғанлиқи мәлум.

Уйғурларниң билдүрүшичә һазир көпинчә рәсми вә нарәсми сорунларда һәмдә мәтбуатларда "шинҗаң уйғур аптоном райони" дегән аталғу ишлитилмәй, "шинҗаң аптоном райони" вә яки "җуңго шинҗаң" дегәндәк аталғулар қоллиниш адәтләнгән икән.

Өктәбир хитай дөләт байрими мунасивити билән германийә, түркийә, америка қатарлиқ мәмликәтләрдики уйғур җамаәтчилики хитай әлчиханилириниң алдида наразилиқ намайишлири өткүзгән.

24- Сентәбир күни бейҗиң шәһиригә әрз қилғили кәлгән уйғур миллитидин болған хәлқ қурултийи вәкили намәлум кишиләр тәрипидин пичақ селинған болсиму, лекин дохтурхана даирлири мәзкур сирлиқ вәқәниң тәпсилатини ейтиштин өзини тартмақта.

Түркийиниң амасийә шәһиригә 35 километир келидиған җайда 3500 нопуслуқ уйғур наһийиси җайлашқан. Бу наһийидики кишиләр өзлирини уйғур дәп атишиду. Мәзкур уйғурларниң бу җайға кәлгәнликигә 700 йил болған икән.

Хәвәрләргә қариғанда 23- сентәбир күни үрүмчи шәһиридә 22 яшлиқ әхәт әзиз исимлик бир уйғурға өлүм җазаси берилип, дәрһал иҗра қилинған. Униңға қәстән адәм өлтүргән дегәндәк җинайәтләр артилған икән. Лекин, уйғурларниң буниңға мунасивәтлик инкаси мәвҗут болуп, уларниң инкас қилишичә; әхәт әзиз бир қанчә нәпәр өзини бозәк қилишқа урунған хитайларни өлтүрүп, анчә узун өтмәй, үрүмчи шәһиридә атақлиқ шаир абдукәрим хоҗайевниң нәвриси, 16 яшлиқ әлишир қизил байрақ базирида ашхана ачқан икки ата-бала хитай тәрипидин өлтүрүлгән болсиму, әмма һазирчә бу делодин хәвәр йоқ икән.

Шинҗаң телевизийә истансисиниң хәвиригә қариғанда йеқинқи үч йил ичидә биринчи түркүмдә 10 курс ечип, җәмий 7465 нәпәр имамни ком партийиниң сиясий идеологийиси билән тәрбийилигән. Буларниң тәрбийилири ичидә "қурани кәрим"ниң айәтлиригә қандақ тәбир бериш қатарлиқ мәзмунларму бар икән.

Хәлқара хәвәрләр

Америка һөкүмити вә дөләт мәҗлиси бейҗиң даирлирини хоңкоңдики демократийини кеңәйтишкә чақирған. Америка ярдәмчи ташқи ишлар министири шефлир дөләт мәҗлисидики гувалиқ бериш йиғинида бу хил мәйданини ипадилигән.

Америка һөкүмити иранға башқурулидиған бомба вә кәң көләмдә йоқутуш характерлиқ қорал ясаш техникисини сатқан йәттә хитай ширкитигә иқтисадий җаза бәргәнликини елан қилди. Бу әйибләштә хитай ширкәтлириниң иранниң бу саһәсини мәхпий ярдәмләр билән тәминлигәнлики көрситилгән.

Бағдад шәһиридә арқа-арқидин партлаш йүз берип, аз дегәндә 14 адәм өлгән нәччә он адәм яридар болған.

30-Сентәбир күни америкиниң приздентлиқи үчүн сайламға чүшидиған демократларниң вәкили җон кәррй билән призденти георгә буш арисидики приздентлиқ муназириси өткүзүлди. Демократийиниң әң ярқин ипадиси һесабланған бу муназириниң сайламниң тәқдирини бекитиштә бәлгилик рол ойнайдиғанлиқи билдүрүлмәктә. (Үмидвар)