Heptilik xewerler (16-22 öktebir)

Shwétsiyide Uyghur küni pa'aliyiti ötküzüldi

Skandonawiyediki shwétsiyide tunji qétimliq Uyghur medeniyet küni ötküzüldi. "Natonush dunya" dep atalghan mezkur Uyghur medeniyet küni jeryanida Uyghur ressami qeyserning yéngi ijadiyet méwiliri we Uyghur medeniyitige a'it köpligen buyumlar körgezme qilin'ghan. Buningdin bashqa yene kompozitor küresh küsen ijad qilghan “sherqiy türkistan istiqlal marshi" 30 kishilik orkéstir teripidin orunlinip, tamashibinlarni özige jelp qilghan.

Ataqliq alim imin tursun ottura yawro-asiya ilmiy jem'iyiti yighinida sözlidi

Uyghur éligha keng tonulghan ataqliq alim imin tursun amérikining indi'ana uniwérsitétida ötküzülgen ottura yawro-asiya ilmiy jem'iyitining 5-qétimliq yighinigha qatnishish üchün kelgen bolup, uninggha ottura yawro-asiya fakultéti mexsus doklat bérish pa'aliyiti uyushturup bergen.

Mezkur péshqedem alim asasliqi özining 30-40- yillardiki hayat musapisi heqqide doklat qildi, uning bayanliri Uyghurshunas alimlarning zor derijide qiziqishini qozghidi.

Ottura yawro-asiya ilmiy jem'iyitining bu qétimliq yighinigha her qaysi ellerdin kelgen 400 din artuq alim qatnashqan bolup, buningda mexsus türde Uyghur mesilisige a'it muzakire uyushturulghan. Buninggha amérika mutexesisliridin jamés milliward, stanley topis, jonesin lipman, gardnér bowingdon qatarliqlar qatnashqan. Yighinda yene Uyghur mutexesisliridin nebijan tursun "Uyghur tarixshunasliqining shekillinishi we Uyghur alimlirining nuqtinezerliri", dilber qehriman " Uyghur meshreplirining ikki teripi" dégen témilarda ilmiy maqale oqughan.

Qazaqistan Uyghur tiyatirining 70 yilliqi ötküzüldi

16-Öktebir küni qazaqistanning kona paytexti almuta shehiride döletlik Uyghur tiyatirining qurulghanliqining 70 yilliqi xatirilendi. Daghdughiliq murasim qazaqistan dölet marshi sadasi astida bashlandi hemde tiyatir rehbiri qazaqistan xelq artisi murat exmidi échilish nutiqi sözlidi.

1934-Yili dunyagha kelgen bu tiyatir deslepte "kök köyneklikler", "sen'et heweskarliri guruppisi" dégendek namlar bilen teshkillen'gen Uyghur artislirini asasiy gewde qilghan bolup, u özining 70 yilliq uzun musapisi jeryanida üch qiyin basquchni bésip ötken. Birinchi 1937-1938-yilliridiki stalinning tazilash herikiti. Ikkinchi basquch؛ 1941-1945-yilliridiki sowét –gérman urushi mezgili, üchinchisi bolsa, sowétning yimirilishi we qazaqistan musteqil bolghandin kéyinki 10 nechche yil.

Bu jeryanda köpligen Uyghur artisliri stalinning siyasiti we urush tüpeylidin hayatidin ayrildi. Qazaqistan musteqil bolghandin kéyin, iqtisadiy qiyinchiliq we bashqa amillar tiyatirning normal tereqqiyatini boghdi. Tiyatir binasi taqaldi. Axiri, 10 yilgha sozulghan i'ane toplash we bashqa resmiy yardemler netijiside tiyatir binasi qayta yasaldi. Buninggha prizdént nazarbayéw qatnashqan hemde mana emdi uning 70 yilliq toyi ötküzülgen.

Qazaqistan Uyghurliridin quddus ghojamyarop, mexpir baqiyéw, rushengul ilaxunowa qatarliq köpligen ataqliq artislar, muzikantlar yétiship chiqqan .

Qazaqistan Uyghurliri öz tiyatirining 70 yilliq toyini xatirilewatqan bu künlerde musulmanlarning ramzan éyi bashlandi. Dunyaning her qaysi jayliridiki musulmanlar qatarida Uyghurlarmu aylarning sultani hésablan'ghan mezkur ramzan künlirini xushal ötküzüsh shundaqla xeyr-saxawetlik ishlarni qilish bilen toldurushqa tirishmaqta.

Uyghur élide charwa –mallarda tuyaq- éghiz yalluqi tarqaldi

Uyghur élidin yétip kelgen yene bir xewer shuki, Uyghur élide qoy –kala qatarliq charwa –mallarda téz yuqudighan bir xil késellik peyda bolghan emma, xitay da'irliri kontrol qilish charilirini qilghan bolsimu, lékin uni axbarat wastiliridin mexpiy tutqan. Bu ehwaldin xewer tapqan charwichilar hemde ahalilarning teshwishliri köpiyishke bashlighan. Xitay da'irliri bu xil wirusni 5-nomurluq késel dep atighan.

Xitay saqchiliri chongchingdiki topilang munasiwiti bilen 40 ademni qolgha aldi

Xitay saqchi da'irliri peyshenbe küni chongchingda yüz bergen naraziliq kötürülüshi munasiwiti bilen 40 ademni qolgha alghanliqini bildürgen. Melum bir özini yuqiri derijilik emeldar dep atiwalghan kishining méwe bazirida qilghan zorawanliqi seweb bolghan bu kötürülüshke 20 mingdin artuq ademning qatnashqanliqi melum qilinmaqta. Xitay küzetküchiliri buni xitay kom partiye emeldarliri bilen puqraliri arisidiki ziddiyetning ötkürlishiwatqanliqining ispati dep qaraydiken

Amérika merkiziy axbarat idarisi xitayning yadro qorallirigha a'it doklatini ashkarilidi

Amérika merkizi axbarat idarisi yéqinda xitayning 1964-yilidiki tunji atom siniqidin buyan yadro qorallirini kishini heyran qalduridighan derijide téz rawajlandurghanliqini melum qildi. Amérika axbarat idarisining bu matériyali 71 parche doklattin terkib tapqan bolup, uningda xitayning amérika menpe'etige üzlüksiz türde riqabet yaritiwatqanliqi körsitilgen.

Rusiye bilen xitay üch aralning chégra mesiliside kélishim hasil qildi

Rusiye bilen xitay ikki memliket arisidiki chégra jidilige xatime bérip, amur deryasidiki chong ussuriysikiy, tarabaray arili qatarliq üch aralni teng bölüshke qoshulghan. Lékin, bir qisim rusiye siyasetchiliri putining bu kélishimge qol qoyushigha nisbeten narazi bolghan.