Heptilik xewerler ( 4- 10dékabir)

Uyghur élide "shinjang" namidiki derslik

Uyghur aptonum rayonluq ma'arip nazaritining kiler yilidin bashlap, Uyghur ilidiki barliq bashlan'ghuch we toluqsiz ottura mekteplerde "shinjang" namidiki yéngi bir derslik oqutushni qarar qildi.

Xitay hökümitige qarashliq tengritagh tor bétining bildürüshiche, "shinjang" dersliki Uyghur élining tarixiy tereqqiyati, tebi'iy shara'iti, milliy örp- adetliri we iqtisadiy qatarliq nurghun tereplerni öz ichige alidiken.

Xewerge qarighanda, peqet Uyghur élidila ötülidighan "shinjang" dersliki üchün 18 parche kitab layihilen'gen.

Muxbirlirimizning bu yéngi derslik heqqidiki su'allirini jawaplandurghan Uyghur aptonum rayunluq ma'arip nazaritining xadimliri bu yéngi derslikning asasliq nishani, bolupmu az sanliq milletlerni xitayni téximu söyidighan qilip terbiyilesh dep körsetken.

Xitay da'irlirining Uyghur élide bundaq bir derslikni tesis qilishi, chet'eldiki Uyghur ziyaliliri we ma'aripchilirining naraziliqini qozghimaqta. Ularning éytishiche, xitay hökümiti Uyghur ilidiki ma'aripni xitaychilashturush üchün jiddi pa'aliyet élip ériwatqan bir peytte, aptonum rayonluq ma'arip nazaritining kélerki yéngi oqush yilidin bashlap, "shinjang " namidiki yéngi derslikni ötüshni qarar qilishi, xitay hökümitining Uyghur ma'aripini xitaychilashturushtin sirt yene, Uyghur perzentlirige burmilan'ghan tarixni ögitip, dinsizliq terbiyisini kücheytish arqiliq, Uyghurlarni assimilyatsiye qilish qedimini tizlitiwatqanliqini körsitidiken.

Kishilik hoquq küni munasiwiti bilen namayishlar ötküzüldi

12 - Ayning -10 küni birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq bayannamisi qobul qilin'ghan kün. Shunga her yili bu kün dunyada insan heqliri küni dep xatirilinip kelmekte.

Chet'ellerde pa'aliyet élip bériwatqan Uyghur teshkilatliri dunya insan heqliri künini bu yil yene daghdughiliq namayshlar we tentenilik murasimlar bilen xatirilidi.

12 - Ayning -10 küni gérmaniye yashawatqan Uyghurlar dunya Uyghur qurultiyining qarmighidiki sherqi türkistan birlikining orunlashturushi bilen gérmaniyining myunxin shehridiki xitay konsulxanisi aldida daghdughuluq namayish ötküzdi.

Shundaqla türkiyidiki Uyghurlar, merkizi türkiyining qeysri shehiridiki sherqi türkstan hemkarliq we medeniyet teshkilatining orunlashturushi bilen türkiyining paytexti enqerediki xitay bash elchixanisining shundaqla birleshken döletler teshkilati idarisining aldida daghdughiliq namaysh ötküzdi.

Xitaygha qaritilghan imbargoni bikar qilishqa qarshi pa'aliyetler

Hemmige melum bolghandek xitay hökümiti yawrupa ittipaqining xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilish telipini kücheytip, xitaygha qaritilghan 15 yilliq qoral cheklimisini xitaygha qaritilghan bir siyasiy kemsitish dep körsetmekte. Hemde yawrupa ittipaqini mezkur cheklimini bikar qilishqa qistimaqta. Bu mesile ötken charshenbe we peyshenbe künliri xitay bash ministiri win jiyabaw bilen yawrupa ittipaqi rehberliri otturisida gollandiyide ötküzülgen ali derijilik söhbetning asasliq témisi idi lékin, yawrupa ittipaqi xitay hökümitining xitaygha qaritilghan qoral imbargosini bikar qilish teliwini ret qildi.

Yawrupa ittipaqining bundaq qarar élishida, amérika hökümitining bésimi chong rol oynighandek, xelq'ara kishilik hoquq teshkilatlirining kishilik hoquqning xitaydiki weziyiti heqqide élan qilghan doklatlirimu muhim rol oynidi. Shundaqla, chet'ellerde pa'aliyet élip bériwatqan Uyghur we tibet teshkilatlirimu yawrupa ittipaqining xitaygha qaratqan qoral imbargosini bikar qilmasliqi toghrisidiki pa'aliyetlerge özlirining hesisini qoshti.

8 - Dikabir küni yawrupa ittipaqi rehberliri bilen xitay bash ministiri söhbet ötküzü'iwatqan bir peytte, gollandiyidiki Uyghur, tibet we mungghullar chong bir namayish ötküzüp, yawrupa ittipaqidin xitaygha qaratqan qoral imbargosini bikar qilmasliqini telep qildi.

Mezkur namayishta söz qilghan dunya Uyghur qorultyning re'isi erkin aliptikén, eger yawrupa ittipaqi xitaygha qaratqan qoral imbargosini bikar qilip, xitaygha qoral sitishqa bashlisa, tyen'enmin meydanida öz xelqighe qarshi qoral ishlitishtin chikinmigen xitay hökümitining, yawrupa döletliridin sétip alidighan qorallarni bigunah Uyghur we tibet xelqighe qarshi ishlitishtin qet'i yanmaydu, didi

Merkizi londondiki xelq'ara kechürüm teshkilatimu xitay bash ministiri win jiya baw bilen yawrupa ittipaqi rehberliri otturisida 8 - dikabir küni gollandiyi'ining ga'aga shehiride ötküzülgen ali derijilik uchirishishning harpisida bir doklat élan qilip, xitayda kishilik hoquq pa'aliyetchilirini qolgha élish, ten jazasi bérish qilmishlirining küchiywatqanliqini ilgiri sürdi.

Doklatida, Uyghur kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir bilen türmidiki Uyghur siyasiy mehbusi abdughini memtiminning mesilsini alahide tilgha alghan xelq'ara kechürüm teshkilati, pikir qilish, we dinni étiqad hoquqni tinch yollar bilen ipadileshke tirishqan Uyghur we tibet qatarliq az sanliq millet pa'aliyetchiliri türmige tashlanmaqta dep körsetken.

"Xitaydiki kishilik huquq me'isilisi" témisida axbarat élan qilish yéghini échildi

7- Dikabir küni xelq'ara insan heqliri teshkilati gérmaniyining paytexti bérlin shehiride "xitaydiki kishilik hoquq mesilisi" témisida axbarat élan qilish yighini chaqirdi.

Girmaniye bash ministiri girhard shürüderning xitayni ziyaret qiliwatqanliqi, shundaqla dunya kishilik hoquq küni munasiwiti bilen ötküzülgen bu yighin'gha dunya Uyghur qurultiyi tarmighidiki "yawrupa sherqi türkistan ittipaqining mu'awin re'isi perhad muhemmidi, bash katip ümid agahi qatarliq Uyghur wekilliri qatniship, Uyghurlarning nöwettiki ehwali, Uyghur déhqanlirining ehwali we hashar digen témilarda söz qildi. (Qanat)