Һәптилик хәвәрләр (26- марттин 1- априлғичә)

Хәлқара мәтбуатларда уйғурлар һәққидә йезилған мақалилар көпәймәктә

Өткән бир һәптидә америкини асас қилған ғәрб мәтбуатлирида уйғурлар һәққидә йезилған мақалилар көпәйди. Америка мәтбуатлиридики мәлуматлар атақлиқ уйғур кишилик һоқуқ паалийәтчиси рабийә қадир ханимни асас қилған болуп, америкидики хавайи университетиниң профессори дру гладней ялә университетиниң җурнилида мақалә елан қилип, рабийә қадир ханимниң қоюп берилишиниң уйғур елидики миллий зиддийәтниң һәл болғанлиқидин дерәк бәрмәйдиғанлиқини көрсәтти. У хитай һөкүмитини уйғур мәсилисини лилла һәл қилишқа дәвәт қилған.

Униңдин башқа йәнә америкидики атақлиқ гезитларниң бири "вашингтон почта гезити" ниң чаршәнбә күнидики санида рабийә қадир ханим һәққидә мәхсус бир парчә мақалә елан қилинип, униң түрмидики азаб-оқубәтлири баян қилинған.

Бу мақалидә рабийә қадир ханимниң ейтип беришлири асас қилинған болуп, хитай түрмисидә көплигән уйғур сиясий мәһбуслириниң йетиватқанлиқи, хитай даирилириниң уни қоюп бериштин бурун униңға " америкида миллий бөлгүнчилик һәрикәтлиригә қатнашмаслиқ " һәққидә тәһдид салғанлиқи баян қилинған.

Өткән һәптидә йәнә әнглизчә чиқидиған " асия вақти" гезитидә н. Т. Тариминиң бир парчә мақалиси елан қилинған. Буниңда қирғизистандики демократик өзгиришләрниң уйғурларниң буниңдин кейинки сиясий паалийәтлиригә үмид елип келиши мумкинлики, сабиқ президент әсқәр ақайевниң әйни вақитта хитай билән бирлишип, уйғурларниң мустәқиллиқ вә демократик һәрикәтлиригә зәрбә бәргәнлики, йеңи һөкүмәтниң демократик өлчәмләргә риайә қилип, уйғурларниң паалийәтлиригә йол қоюш еһтималлиқиниң барлиқи көрситилгән.

Рабийә қадир әркин асия радиосини зиярәт қилди

Рабийә қадир ханим өткән дүшәнбә күни әркин асия радиосини зиярәт қилип, радио башлиқилири вә мухбирларниң қизғин қарши елишиға еришти һәмдә мухбирларниң түрлүк соаллириға җаваб бәрди. У, мухбирларниң соаллириға җаваб берип, өзиниң кәлгүси мәқсәтлирини оттуриға қойди шундақла хитайниң уйғур елидә йүргүзиватқан сиясәтлири һәққидә тохталди.

Бишкәктики уйғурларниң зийини 7 милйон доллар болған

24-Март күни йүз бәргән бишкәктики өктичиләр инқилаби нәтиҗисидә әсқәр ақайев һакимийити йимирилип, һөкүмәт демократик өктичиләрниң қолиға өткәндин кейин, шу күни ахшими бишкәк шәһридә булаңчилиқ вәқәлири йүз берип, шәһәр мәркизидики көплигән магазинлар, сода сарайлири булаң-талаң қилинған. Әнә шуларниң қатарида уйғурларниң сода базири "мәдинә"му буланған һәмдә көйдүрүветилгән.

Мәзкур базарда сода қилидиғанлар асаслиқи уйғур елидин кәлгән тиҗарәтчиләр болуп, төт миң әтрапидики булаңчилар базарға бесип кирип, уйғур тиҗарәтчилирини урған вә уларниң маллирини булиған.10 Нәччә адәмни еғир яриландурған.. Мәдинә базириниң хоҗайинниң ейтишичә; омумий зиян 7 милйон америка доллири әтрапида болған.

Америка ташқи ишлар министирлики кишилик һоқуқ доклати елан қилди

Америка ташқи ишлар министирлики дүшәнбә күни "дөләтләрдики 2004-йиллиқ кишилик һоқуқ вә демократийини илгири сүрүш "доклатни елан қилди. Бу доклатта көрситилишичә хитайниң кишилик һоқуқ вәзийити йәнила начар болуп, хитайниң "терроризимға қарши туруш" тин пайдилинип, диний әркинликни дәпсән қиливатқанлиқи шуниңдәк уйғур, тибәт вә моңғул қатарлиқ милләтләрниң диний, миллий вә кишилик һоқуқлириниң дәпсәндә болуватқанлиқи баян қилинған.

Учурларға қариғанда америка хитайниң кишилик һоқуқ вә демократийә әһвалини яхшилаш программиси үчүн өткән йили 13 милйон доллар аҗратқан. Бу йил йән 19 милйон доллар мәбләғ аҗратмақчи икән.

Қирғизистандики өктичиләр ақайевниң һаятиға капаләтлик қилмақчи

Өктичиләр тәрипидин ағдурулған қирғизистан президенти әсқәр ақайев москвада панаһланғанидин кейин, йеңи һөкүмәттики бир қисим өктичиләр рәһбәрлири ақайевниң қайтип келип вәзиписидин истипа бәрсә , униң вә аилисиниң һаятиға капаләтлик қилидиғанлиқини билдүрди. Әмма , ақайев өзиниң йәнила қанунлуқ президент икәнликини әскәрткән. Хәвәрләргә қариғанда явропа бихәтәрлики вә һәмкарлиқи тәшкилатиниң башлиқи қирғизистан рәһбири қурманбек бақийев билән әсқәр ақайевниң қайтип келишигә капаләтлик қилиш вә башқа мәсилиләрдә һәққидә сөһбәтләшкән, бирақ қурманбек ақайевниң қайтип келиши билән бу дөләттә йеңи муқимсизлиқларниң келип чиқиши мумкинликини көрсәткән.

Һиндонезийидә йәр тәвриди

Һиндонезийиниң ғәрбий деңиз тәвәликидә дүшәнбә күни кәчтә 8.7 Бал йәр тәврәш апити йүз берип, һазирғичә миңдин артуқ адәм өлгәнлики ениқланған.

Һиндонезийә техи өткәндила сунами дәп аталған деңиз долқуниниң зәрбисигә учриған болуп, буниң апити наһайити зор болған иди. (Үмидвар)