Heptilik xewerler ( 23-29- april)xelqara xewerler

Rabiye qadir amérika dölet mejliside sözlidi

27-Aprél küni, ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi, Uyghurlarning anisi dep teripliniwatqan rabiye qadir xanim amérika dölet mejlisining kishilik hoquq komitéti teripidin uyushturulghan Uyghur kishilik hoquq ehwali heqqidiki yighinda mexsus nutuq sözlep, xitayning Uyghur élida yürgüzüwatqan siyasetliri jümlidin Uyghurlarning insan hoquqlirining depsende qilinish ehwalliri heqqide toxtaldi.

Rabiye qadir xanim aldi bilen özining Uyghur xelqighe wakaliten amérika xelqighe we amérika hökümitige rehmet éytidighanliqini bildürdi.

U sözide xitay da'irilirining Uyghurlarning insan hoquqlirini depsende qilghandin sirt yene Uyghurlarning milliy kimlikini yoqitishqa uruniwatqanliqi, medeniyet, siyasiy we iqtisadiy hoquqlirini depsende qiliwatqanliqini bayan qildi.

Amérika dölet mejlisining mezkur ispat bérish yighinida pikir bayan qilghan amérika tashqi ishlar ministirliqining démokratiye, kishilik hoquq we emgek bölümining meslihetchisi suzan usuliwan rabiye qadir xanimning bayanlirini mu'eyyenleshtürüp, xitay da'irilirining Uyghurlarning kishilik hoquqlirini depsende qiliwatqanliqlirini eyiplidi.

Shayardiki bir ayal madders qolgha élindi

Gérmaniyidiki dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat réshitning xewer qilishiche aynisaxan muhemmed isimlik bir neper mudders 3-ayning 25-küni shayar nahiyilik jama'et xewpsizlik orgini teripidin tutqun qilin'ghan bolup, saqchilar hetta uningdin telim éliwatqan besh neper talipnimu qolgha alghan iken. Xitay da'iriliri aynisaxanni "siyasiy kéngesh tüzgen dini tepsir kitabini oqumighan" dégendek bir qatar atalmish gunahlar bilenmu eyibligen iken.

Qazaqistan yazghuchiliri 2-jahan urushini xatirilidi

Qazaqistan jumhuriyetlik yazghuchilar ittipaqi özining qurulghanliqining 70 yilliqini we weten urushining 60 yilliqini xatirilesh pa'aliyiti ötküzdi. Bu munasiwet bilen qazaqistan yazghuchilar ittipaqining qarmighidiki Uyghur yazghuchilar jemiyitining bashliq shayim shawayéwmu Uyghur yazghuchilirining bir qatar pa'aliyetlerni élip bérishqa teyyarliniwatqanliqini körsetken. Melumki, qazaqistan dunya yüzide Uyghur edebiyati mexsus bir sahe süpitide mewjut boluwatqan jaylarning bir bolup, qazaqistan Uyghur yazghuchiliri arisidin hazirqi zaman Uyghur edebiyatining tereqqiyatigha hesse qoshqan köpligen meshhur edipler yétiship chiqip, zor shöhret qazan'ghan idi. Mesilen ziya semidi, xizmet abdullin, jamal bosaqow we xélil hemrayéw hemde 30-yillarda dang chiqarghan ömer muhemmedi, hézim iskendirop we bashqilarni misal qilish mumkin.

Qirghizistan Uyghurliri yighin ötküzgen

Ötken heptide qirghizistan Uyghurliri ittipaqi kéngishi mexsus yighin chaqirip, Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide munazirilerni élip barghan. Bu yighin'gha qirghizistan'gha ziyaretke kelgen amérika Uyghurliri jemiyitining wekilimu ishtirak qilip, Uyghurlarning tashqi dunya siyasitidiki orni jümlidin amérika, xitay we ottura asiya mesililiri heqqide doklat bergen. Yighin ehli birdek halda, qirghizistan Uyghurlirining bu qétim ötküzidighan prézidént saylimigha ishtirak qilip, özi xalighan ademge awaz bérishining zörürlikini tonup yetken.

Xelqara xewerler

Teywendiki gomindang partiyisining re'isi lyan jan chong quruqluqni ziyaret qildi. Tarixi ehmiyetlik ziyaret dep qariliwatqan bu pa'aliyette lyanjan xitay kom partiyisining bash sékritari xu jintaw bilen körüshken hemde söhbetleshken.

Bu tarixta xitay kompartiyisi bilen gomindang partiyisining yuqi rehberlirining yene bir qétim bir yerge kélip, xitay weziyiti heqqide pikir almashturushi bolup hésablinidu. Lékin, bu qétim lyan jan bilen xu jintaw arisida teywenning xitaygha qoshulushi hemde bir dölette ikki xil tüzüm qollinish mesilisi tekitlenmey, peqet ikki qirghaq munasiwetlirini yaxshilash shu'ari otturigha qoyulghan.

Ötken heptide yene, xitay herbiy wekiller ömiki washington'gha yétip kélip, herbiy munasiwetlerni muzakire qilghan. Ikki terep söhbitige xitay tereptin xitay azadliq armiyisining mu'awin bash qomandani shung gu'angkey , amérika tereptin mu'awin dölet mudapi'e ministiri doglas fayis qatarliqlar yétekchilik qilghan. Ikki memliket arisidiki herbiy munasiwet söhbetliri 2001-yilidiki amérika bilen xitayning ayroplan soqulup kétishidin kéyin toxtap qalghan idi.(Ümidwar)