Heptilik xewerler ( 14-20 - may)

Qehriman ana rabiye qadir üchün yene murasim

Uyghurlarning qehriman anisi rabiye qadir xanim amérikigha kelgendin kéyin, uning sheripi üchün bir qatar qizghin we daghdughiliq kütüwelish murasimliri ötküzüldi.

19-May küni amérika Uyghurliri birleshmisi we xelqara tibet herikitining birlikte teshkillishi bilen, washin'gton shehiride rabiye qadir xanim üchün mexsus kütüwelish murasimi uyushturuldi. Amérika dölet mejlisining yuqiri derijilik rehbiriy ezaliridin tom lantos, frank wolf we sabiq yardemchi tashqi ishlar ministiri lorn kraynér qatarliq erbablar bu murasimni qollidi. Sabiq yardemchi tashqi ishlar ministiri lorn kraynér ependi murasimda söz qilip, rabiye qadirning pa'aliyetlirige yuqiri baha berdi.

Bu murasimgha amérikining diplomatiye we insan heqlirige munasiwetlik xadimliri, tibet pa'aliyetchiliri, Uyghurlar we muxbirlardin bolup, 200 din artuq adem qatnashti.

Yighinda söz qilghan ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanim, amérika hökümiti we bir qisim teshkilatlarning Uyghur we tibet qatarliq teqdirdash xelqlerning insan heqlirige köngül böluwatqanliqigha rehmitini bildürdi.

Seyshenbe küni yene rabiye qadir xanim amérika ayal adwokatlar jemiyitining yighinigha teklip bilen qatnashti, yighin ehli uning insan heqliri, jümlidin Uyghur ayallirining hoquqlirini qolgha keltürüsh yolida élip barghan tirishchanliqlirigha yuqiri baha berdi.

Kandadiki pa'aliyetler

Ötken jüme küni kanada parlaméntida tunji qétim Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide muhakime yighini ötküzülgen bolup, buninggha kanada parlamént azaliri, alimlar we 19 döletning elchixanilirining wekilliri ishtirak qildi. Bu yighinda xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan siyasiyiti, Uyghur diyaridiki türlük mesililer muzakire qilindi. Yekshenbe 15-may küni bolsa toronto uniwérsitétide Uyghur mesilisi boyiche ilmiy muhakime yighini ötküzüldi, yighinda bir qisim alimlar we dunya Uyghur qurultiyining re'isi erkin alip tékin söz qildi.

Ötken heptide yene erkin aliptékin rabiye qadir xanim bilen körüshüsh üchün amérikigha yétip kélip, uning bilen körüshüp, Uyghurlarning insan heqlirini qoghdash we bashqa mesililer boyiche pikir almashturdi hemde rabiye qadirni kütüwélish murasimigha qatnashti.

Özbékistan weqeliri

Ötken jüme küni özbékistanning endijan shehiride ammiwi naraziliq namayishliri yüz bérip, namayishchi amma hökümet eskerlirining oq chiqirishigha duch keldi. Éniqsiz melumatlargha qarighanda, endijan we uning etrapidiki weqelerde 700 din artuq ademning ölgenliki bildürülmekte. Biraq özbékistan hökümiti buni ret qilmaqta.

Özbékistan hökümitining namayishchi ammigha qoral ishlitishi xelqara jemiyetning qattiq naraziliqini qozghighan bolup, amérika we en'giliye tashqi ishlar ministirlikliri kerimopni tenqid qildi hemde uni démokratik islahat élip bérishqa chaqirdi.

Birleshken döletler teshkilati endijan'gha tekshürüsh xadimlirini ewetip, weqeni éniqlash kéreklikini izchil tekitlimekte.

Endijan weqesi munasiwiti bilen amérika xelsinki komitéti özbékistan heqqide mexsus guwaliq bérish yighini ötküzgen . Bu yighinda amérika qoshma shitatliri yawropa bixeterliki we hemkarliqi komitétining re'isi kiristoper smit özbékistandiki weziyet heqqide toxtilip,islam kerimopning amérika bilen hemkarlishish kélishimi tüzüp, térrorizimgha ortaq qarshi turushqa pütüshkenlikini, lékin u jaydiki weziyette hazir özgirish boluwatqanliqini körsetti.

U kerimopning gherbning özbék jemiyitide islahat élip bérish teklipige maslishish üchün peqet bir qanchila musteqil insan hoquqini qoghdash guruppilirinila tizimlighanliqi hemde birleshken döletler teshkilatining ten jazasi bérish ehwalini éniqlash orginining özbékistan'gha bérip, saqchilarning özliri xalighanche qolgha élish we türmige tashlash ehwalini tekshürishige ruxset qilghanliqini körsetti.

Amérika xitayni pulgha bolghan kontrolluq mesiliside agahlandurdi

Bush hökümiti xitayni xelq pulini meqsetlik kontrolluq qiliwélishi bilen yene bir qétim eyiblidi, amérika maliye ministirliki ötken seyshenbe küni xitaygha bésim ishlitip, xitayning eger xelq puli siyasitini özgertmise, xitayning iqtisadiy jazagha tartilidighanliqini agahlandurdi. (Ümidwar)