Heptilik xewerler (4-10-may)

Amérika dölet mejliside pilanliq tughut siyasiti heqqide ispat bérish yighini échildi

8-Iyun küni amérika dölet mejlisi xitaydiki pilanliq tughut siyasiti heqqide ispat bérish yighini achti. Bu yighin'gha ataqliq Uyghur kishilik hoquq pa'aliyetchisi we Uyghurlarning anisi rabiye qadir xanim, amérika döletlik démokratiyini tereqqi qildurush fondining re'isi karl gérshman, xelqara kechürüm teshkilati amérika bölümining bashliqi t. Kumar qatarliq erbablar hemde xitayning pilanliq tughut mesililirini tetqiq qilidighan alimlar qatnashti.

Rabiye qadir xanim xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan pilanliq tughut siyasiti we uning Uyghur xelqighe keltürgen apetliri heqqide mexsus doklat berdi.

U yene, xitay hökümitining Uyghur élide yürgüzüwatqan pilanliq tughut siyasitining kishilik hoquqqa qiliniwatqan tajawuz ikenlikini otturigha qoyush bilen amérika hökümitidin we xelqara jemiyettin mezkur mesilige köngül bölüp, xitay hökümitige bésim ishlitishni telep qildi.

Bu yighinda yene xitayning pilanliq tughut siyasitini emelge ashurush yolida qolliniwatqan türlük jazalash tedbirliri tenqid qilin'ghan.

Xitay teklimakanni késip ötidighan yéngi yol yasimaqchi

Xitay hökümiti Uyghur élidiki aqsu wilayiti tewesidiki araldin , xoten'ge tutishidighan teklimakanni késip ötidighan yene bir yol yasashni pilanlighan.

Bu yéngi yolning omumiy uzunluqi 424 kilométirdin artuq bolup, mezkur yol qurulush xitay qoralliq küchliri teripidin yasilidiken.

Amérika birleshme agéntliqining uchurigha qarighanda xitay da'irilirining bu yolni yasishidiki asasliq meqsidi, Uyghurlarning qarshiliq pa'aliyetlirining aldini ünümlük élish we chet-yaqa jaylargha yoshurunuwalghan Uyghur musteqilchilirini berbat qilish iken.

Uyghur közetküchilirining qarishiche, xitayning bundaq yollarni yasishidiki yene bir meqsidi, xitaylar az sanliqni, Uyghurlar mutleq köp sanliqni igileydighan tarim-tekilamakan wadisigha xitay köchmenlirini téximu köp élip chiqip, bu jaylarni xitaylashturush, shu arqiliq Uyghurlarning musteqil bolushining aldini élishtin ibaret.

Uyghur élide qush zukumi peyda boldi

Xitay axbarat torliri peyshenbe küni Uyghur élining chöchek shehiri etrapidiki bir ghaz férmisida qush zukumi wirusining peyda bolghanliqini élan qildi.

Xewerlerge qarighanda mezkur jayda qush zukumi bilen yuqumlan'ghan ghazlarning sani 1500 etrapida bolup, uning 400 ölgen.

Xewerde körsitilishiche, hazirche mezkur késellik téxi ademlerde körülmigen iken. Emma, éniqlinishlargha asaslan'ghanda bu xewer téxi peyshenbe künigiche, Uyghurche, xitayche metbu'atlarda élan qilinmighanliqi tüpeylidin ademler buningdin xewersiz qalghan.

Qisqiche xelqara xewerler

Amérika dölet mejlisi ezaliri xitaydin xelq pulining almashturush qimmitini tengsheshni telep qildi. Amérika prézidénti jorji bush xitay hökümitining téz arida xelq pulining almashturush qimmitini islah qilishini ümid qilidighanliqini bildürdi.

Charshenbe küni özbékistanning semerqend oblastida namayish yüz berdi. Bu namayishqa 600 din artuq adem ishtirak qilghan bolup, bu endijan weqesidin kéyinki yene bir qétimliq chong kölemlik namayish bolup hésablinidiken. Namayishchi amma siyasiy öktichilerni qoyup bérishni telep qilghan.

Xewerlerge qarighanda xelqara insan hoquqini közitish teshkilatimu endijan weqesi heqqide doklat élan qilghan. Biraq, kerimop, yenila xelqara jemiyetning endijan weqesi heqqide tekshürüsh élip bérish telipini ret qilmaqta.

Özini démokratik hökümet dep élan qilghan qirghizistan yéngi hökümiti endijan weqeside qrighizistan'gha qéchip kélip siyasi panahliq tiligen bir qanche musapirni özbékistan' gha qayturup bergenliki üchün xelqara jemiyetning qattiq tenqidige uchrighan.

Amérika dölet mudapi'e ministiri donald ramsfi'eld sin'gaporda ötküzülgen asiya bixeterliki yighinida xitayning emeliyette serp qiliwatqan herbiy xirajitining ular étirap qilghan sanliq melumattin köp üstün ikenlikini otturigha qoydi. U yene xitayning herbiy tereqqiyatining téz éshishining asiya-tinch okyan rayonining herbiy hazirliq tengpungluqigha tehdid bolidighanliqini éytti. Nöwette, amérika xitayning herbiy xirajetlirini ashuruwatqanliqini tenqid qilmaqta.(Ümidwar)