Heptilik xewerler(25-iyun-1-iyul )

Rabiye qadir en'giliyidiki ziyaritini axirlashturup qaytip keldi

Ataqliq kishilik hoquq pa'aliyetchisi, Uyghurlarning qehriman anisi rabiye qadir xanim en'giliyidiki ziyaritini axirlashturup bolup, ghelibilik halda washin'gton'gha qaytip keldi.

Rabiye qadir xanim özining londondiki bir heptidin artuq pa'aliyiti jeryanida xelqara kechürüm teshkilati shuningdek bashqa insan hoquqi teshkilatlirining qizghin qarshi élishigha sazawer bolghan. U yene en'giliye parlaméntining muhim erbabliri bilen körüshüp, Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide muzakire élip barghan.

Yawa kepter in'giliz tilida neshir qilindi

Xitay sot mehkimisi teripidin milliy bölgünchilik bilen eyiblinip 10 yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghan yash yazghuchi nurmuhemmed yasinning ataqliq esiri "yawa kepter" yéqinda erkin asiya radi'o istansisi teripidin in'giliz tiligha terjime qilinip élan qilindi. Bu eser yene xitay tiligha terjime qilin'ghan.

Nur muhemmed yasinning esirining in'giliz tilida tarqilishi xelqara metbu'atlarning jümlidin xelqaraliq insan hoquqi teshkilatliri, amérika qatarliq ellerning munasiwetlik organlirining qiziqishini qozghighan. Nöwette, nurmuhemmed yasinning jazalinishi xelqara jemiyetning diqqitini jelip qilghan bolup, insani hoquqi teshkilatliri xitayning Uyghurlarning metbu'at erkinlikini éghir derijide boghuwatqanliqini tenqid qilmaqta.

Enxuyda saqchilar bilen puqralar arisida toqunush yüz berdi

Ötken heptide xitayning enxuy ölkisining chénjo kentide yüz bergen bir qatnash majrasi tüpeylidin, bir qanche ming amma bilen saqchilar arisida toqunush yüz bérip, naraziliq bildürgüchiler köpligen saqchilarni urup yarilandurghan hemde saqchi mashinilirini köydüriwetken. Bezi metbu'atlarda weqege qatnashqan xelqning sanining 10mingdin ashidighanliqi bildürülmekte.

Xu jintaw rusiyini ziyaret qildi

30-Iyun küni xitay dölet re'isi xu jintaw moskwa ziyaritini bashlap, rusiye prézidénti wladimir putin bilen mexsus söhbet ötküzdi. Xewerlerge qarighanda xu jintaw bilen putin ikki döletning 21-esirdiki hemkarliqlirini ekis ettüridighan bir birleshme bayanatqa qol qoyghan. Shuningdek yene medeniyet-ma'arip we bashqa saheler boyiche bir qatar kélishimler imzalan'ghan.

Xu jintaw rusiye bilen xitayning sodisini yéqinqi bir qanche yil ichide 80 milyard dollargha yetküzidighanliqi heqqide wede bergen.

Bu qétimqi rusiye-xitay yuqiri derijilik rehberler uchrishishida asasliqi énérgiye-soda –iqtisad , yuqiri téxnika qatarliqlarni öz ichige alghan muhim mesililer muzakire qilin'ghandin sirt yene xelqara we rayon xaraktérliq mesililer üstidimu pikir almashturulghan.

Xu jintawning moskwa ziyariti, ukraniye, gruziye we qirghizistandiki démokratik inqilab netijiliride hakimmutleq tüzümler axirliship, gherbperes we démokratiyini himaye qilidighan hökümetlerning meydan'gha kélishige toghra kelgen bolup, moskwa bilen béyjingning mundaq özgirishlerni xalimaydighanliqi bildürülmekte, chünki, ularning qarishiche, ottura asiya qatarliq jaylarda démokratik tüzümning emelge éshishi bilen amérika bashliq gherb döletlirining tesirliri bu jaygha singip kirip, rusiye bilen xitayning menpe'etlirige tesir yetküzidiken. Shu wejidin béyjing we moskwa rehberliri ortaq pikirge kélip , amérikining tesirige birlikte taqabil turmaqchi iken.

Xu jintaw moskwa sepiridin kéyin qazaqistanning paytexti astanagha kélip, shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletler bashliqliri yighini ishtirak qilidu. Bu yighinda yene shu kona téma-térrorizim, bölgünchilik we diniy esebiylikke qarshi turush mesililiri muzakire qilinidu, elwette, moskwa bilen béyjing Uyghur mesilisidimu ortaq pikirge ige bolup, moskwa sherqiy türkistan musteqilliqini, béyjing chéchéniye musteqilliqini qollimasliqqa pütüshken.

Jorji bush iraq urushida éghir bedel töligenlikini éytti.

Amérika prézidénti jorji bush ötken seyshenbe küni amérika armiyisining shimaliy korilinadiki fort birg herbiy bazisida söz qilip," bizning iraqtiki wezipimiz roshen. Biz térrorizimgha zerbe bériwatimiz shundaqla biz iraq xelqining erkin dölet qurushigha yardem qiliwatimiz. Bu dölet bizning térrozimgha qarshi küreshtiki ittipaqdéshimiz. Biz keng da'iridiki ottura sherq rayonida erkinlikni ilgiri sürümiz" dégen, u sözide yene amérika xelqining iraq urushida qurbanlarni bérip bedel tölewatqanliqini, lékin, amérika qoshunlirining iraqtiki wezipilirining japa-musheqqetlik we xeterlik bolsimu, bedel töleshke erziydighanliqini tekitligen. U yene amérikining iraqtiki heriketliridin waz kechmeydighanliqini eskertken.(Umidwar)