Heptilik xewerler (15-21-öktebir)

Rabiye qadir xanim yawropadiki pa'aliyetlirini dawamlashturmaqta

Uyghur kishilik hoquq we démokratiye herikitining rehbiri rabiye qadir xanim ötken heptide shiwitsariye we bélgiye qatarliq ellerde ziyarette bolup, aldi bilen shiwitsariyining jenwe shehiride birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq mesililiri boyiche yuqiri derijilik emeldarliri bilen körüshüp, Uyghurlarning kishilik hoquq mesililiri boyiche söhbetleshti. Rabiye qadir xanim yene bélgiyige yétip kélip, biruyésil shehiride bélgiye tashqi ishlar ministirliqi we yawropa ittipaqining yuqiri derijilik rehberliri bilen körüshüp, Uyghurlar mesilisi heqqide pikir almashturdi hemde xitay hökümitining Uyghurlargha siyasiy, iqtisadiy we medeniyet qatarliq türlük tereplerdin basturush siyasiti yürgüzüp, ularning türlük hoquqlirini depsende qiliwatqanliqi heqqide melumat berdi.

Rabiye qadir xanim yene xelq'ara kechürüm teshkilati qatarliq xelq'araliq teshkilatlar shuningdek shu döletlerdiki Uyghur jama'itining qizghin qarshi élishigha ériship, ular bilenmu söhbetler ötküzdi.

Dunya Uyghur qurultiyi peyshenbe küni rabiye qadir xanimning yawropa sepirining mölcherligendinmu zor muweppeqiyetlerge érishkenlikini mu'eyyenleshtürüp, uninggha yuqiri baha berdi.

Wangléchü'en korla shehrining bashliqining özini öltürüwélish délosi heqqide toxtaldi

Buningdin bir qanche hepte ilgiri özini öltürüwaldi dep xewer tarqitilghan korla shehirining bashliqi mutellip yüsüp heqqide xitay da'iriliri axiri aghzini achti. Wangléchü'en chet'el muxbirlirining bu heqtiki so'allirigha jawab bérip, bu déloning hazirche tekshüriliwatqanliqini, téxi éniq höküm chiqirilmighanliqini éytish bilen birge yene mutellipning özini öltürüwélishining uning ayalining chong sodidiki aldamchiliq délosi bilen chétishliqi barliqidin ikenlikini bildürgen. Biraq, bu yenila gumanlarni qozghimaqta. Chünki, aldinqi yili Uyghur aptonom rayonining mu'awin re'isi aman hajimu qolgha élinip, hazirgiche téxi éniq höküm chiqirilmighan, Uyghurlar arisidiki xewerlerge qarighanda, uning kanadadiki inisi ürümchige chaqirtilghandin kéyin tutqun qilin'ghan hemde tutqun jeryanida ölüp ketti dégen nam bilen uning jesiti chiqirilghan idi.

Uyghur közetküchiliri bu bir qatar weqelerning xitay rehberlik qatlimidiki chiriklik bilen baghlinishliq ikenlikini ilgiri sürmekte.

Xitay axbarat erkinliki boyiche eng qalaq dölet

Shitabi parizhgha jaylashqan " chégrisiz muxbirlar teshkilati"ning peyshenbe küni élan qilghan 2005-yilidiki döletlerning axbarat erkinliki sélishturma tizimlikide, xitay arqidin sanighanda 9-orunni igiligen. Bu tizimlikte yene rusiye we ottura asiya memliketlirimu arqidin orun alghan. Aldinqi orunlarda bolsa, yawropa memliketliri turghan.

Amérika dölet mudapi'e ministiri rumsféld xitayni ziyaret qildi

Amérika dölet mudapi'e ministiri donald rumsféld 10-ayning 18-künidin bashlap üch kün xitayda resmi ziyarette bolup, xitay mudapi'e ministiri saw gu'angchü'en , dölet re'isi xu jintaw qatarliqlar bilen körüshüp, ikki döletning herbiy-siyasiy munasiwetliri heqqide pikirleshti. Donald rumsféld xitayning yadro qoralliri ishlitish we herbiy xam xirajiti mesililiride xitay rehberlirini ashkara tenqid qildi.

Emma, xitay terep, xitayning hergiz aldin-ala yadro qoralliri ishletmeydighanliqi heqqide wede berdi shuningdek herbiy xirajetning yuqiri emesliki heqqide chüshenche berdi. Emma, amérika terep izchil türde xitayning herbiy xirajitini ashurup, asiya rayonigha tehdid seliwatqanliqini körsitip kelgen idi. Rumsféld xitayning herbiy sahesidiki muhim orun hésablan'ghan ikkinchi topchilar akadémisini ziyaret qilip, générallar bilen uchrashti. Xitayning rumsféldni mundaq mexpiy hésablan'ghan orunni ziyaret qildurushi közetküchilerni jelip qilghan. Ikki terep buningdin kéyin herbiy hemkarliqlarni we alaqilarni kéngeytish hem kücheytishni tekitlidi.

Xitay démokratiye aq tashliq kitabi élan qildi.

19-Öktebir küni xitay özining tunji démokratiye aq tashliq kitabini élan qilip, özining dölet qurulghandin buyan démokratiye jehette qolgha keltürgen netijilirini maxtidi. Bu kitabta xitay kompartiyisining heqiqiy démokratiye yürgüziwatqanliqi sherhilinip, "bu junggo kompartiyisining rehberlikidiki xelq démokratiyisi" dep atalghan. Xitay mezkur aq tashliq kitabi bu arqiliq özining bir partiyilik hakimmutleqliqtin waz kechmeydighanliqini ipade qilghan. Xelq'ara jemiyet xitayning özini qanchilik démokratik dölet dep maxtishidin qet'iy nezer ,emeliyette uning diktaturuluq siyaset yürgüzüwatqan , kishilerning erkinlikini boghudighan hakimmutleq dölet ikenlikini étirap qilmaqta.

Gorbachéf "rusiyide kommunizm qayta tekrarlanmaydu" dédi

Londonda ötküzülgen sabiq dölet rehberliri yighinigha qatniship, söz qilghan sabiq sowét ittipaqi rehbiri mixa'il gorbachéf , rusiyide kommunizmning qayta tekrarlanmaydighanliqini tekitlesh bilen rusiye hakimiyet qatlimida hoquq körüshining ewji éliwatqanliqini, sabiq sowét ittipaqi KGB sidin kélip chiqqan urushxumarlar guruppisining prézidént putinni soda-tijaretke qarshi turushqa ittiriwatqanliqini körsetti. U ammiwi axbarat wastiliridiki erkinlikning azlap kétiwatqanliqi, hakimmutleqliqning , parixorluqlarning küchüyiwatqanliqini tekitlep," parixorluq bilen peqet erkin metbu'at bar bolghan démokratik dölettila küresh qilghili bolidu" dégen.

Sadam hüseyinning soti bashlandi

Ötken heptide sabiq iraq prézidénti sadam hüseyin üstidiki sot bashlandi. Sadamgha deslepki qedemde 140 nechche neper shi'e musulmanlirini öltürgenlik jinayiti artilghan. Sadam sotta sotchidin uning kimlikini sorighan shuningdek özining yenila iraq prézidénti ikenlikini tekitligen. Sadamning üstidin bashlan'ghan sot xelq'ara metbu'atlarning diqqitini alahide jelip qilghan. Xewerlerge qarighanda jüme küni sadamni aqlighan bir neper adwokat namelum kishiler teripidin öltürülgen. (Ümidwar)