Heptilik xewerler (22-28-öktebir)

Rabiye qadir yawropa sepirini axirlashturup, amérikigha qaytip keldi

Rabiye qadirning yawropa sepirining eng axirqi békiti lyuksémborg bolup, uning lyuksémborgdiki ziyariti 23 we 24 - öktebirlerde élip bérildi. Rabiye xanim bu jeryanda lyuksémborg parlaménti we tashqi ishlar ministirlikidiki da'iriler bilen söhbet élip bardi. Rabiye qadir xanim lyuksémborg sepiridin kéyin washin'gton'gha qaytip kelgen.

Rabiye qadir xanim yekshenbe küni lyuksémborg libirallar partiyisining parlamént ezasi, sabiq tashqi ishlar ministiri charlis göréns ependi qatarliq yuqiri derijilik erbablar bilen körüshüp, Uyghurlarning kishilik hoquq mesililiri heqqide ular bilen söhbetlerde bolghan. Rabiye qadir xanim bilen körüshken lyoksémborg rehbiri erbabliri Uyghur mesilisige köngül bölidighanliqini bildürgen.

Rabiye qadir xanim üch hepte jeryanida yawropadiki daniye, gollandiye, norwigiye, shwétsiye, shwéytsariye, bélgiye we lyuksémborg qatarliq memliketlerde ziyarette bolup, bu döletlerning parlamént, hökümet rehbiriy erbabliri shuningdek yawropa ittipaqining rehberliri bilen körüshüp, Uyghur mesilisi boyiche keng da'irilik söhbet ötküzgen hemde ulargha Uyghurlarning nöwette duch kéliwatqan éghir weziyiti heqqide melumat bergen.

Közetküchiler rabiye qadir xanimning bu qétimqi pa'aliyitini Uyghurlarning chet ellerde élip bériwatqan siyasiy dawa pa'aliyitidiki zor netijide hem burulush shuningdek Uyghur mesilisining omumiy yüzlük halda xelqaralishishidiki ghelibilik qedem dep baha bermekte.

Aman haji sotlinidu

Xitayning intérnét sehipiliridin biridiki uchurdin qarighanda, Uyghur aptonom rayonining sabiq mu'awin re'isi aman haji lanju sheherlik ottura sot mehkimisi teripidin sotlinidiken. Aman haji délosini lenju sheherlik teptish mehkimisi békitken bolup, bu xitay aliy sot mehkimisi orunlashturghan iken. Uchurda aman hajining parixorluq qilghanliqi körsitilgen.

Aman haji buningdin üch yil ilgiri qolgha élin'ghan bolup, xitay da'iriliri uzun'ghiche uning ehwalini metbu'attin mexpiy tutqan. Aman hajining inisi yeni kanada puqrasi ilshat xitaygha chaqirtilghandin kéyin qolgha élinip, uzun ötmey uning jesiti a'ilisige tapshurup bérilgen hemde uning késel bilen ölgenliki éytilghan.

Aman haji we uning inisi ilshat haji weqesi Uyghurlarning türlük inkaslirini qozghimaqta. Uyghurlar ularning délosining sirliq ikenliki, uning Uyghur aptonom rayoni we xitay merkizidiki yuqiri derijilik xitay kompartiye kadirliri bilen chétishliqi barliqini perez qilishmaqta.

Xitay kadirliri dawamliq Uyghur diyarigha kelmekte

Uyghur aptonom rayonluq kadirlar nazaritining bildürüshiche, 5-türkümdiki xitay kadirliri Uyghur éligha kelgen. Bu kadirlarning mutleq köpchiliki partiye-hökümet xadimi we kespiy xadimlar bolup, ular Uyghur aptonom rayonining muhim xizmet orunlirigha orunlashturulghan.

Xitayning Uyghur éligha yardem bérish, chégrini güllendürüsh dégen sho'ar astida 1950-yillardin tartip, Uyghur éligha türküm-türküm xitaylarni élip kélip orunlashturghanliqi éniq. 1950-Yili Uyghur élidiki omumiy nopusning aran 5%ni igileydighan xitaylar bügünki künlerde nopusning yérimini dégüdek teshkil qilghan. Eyni waqitta xitaylarning sani 200 ming etrapida bolup, Uyghurlar ahalining 80%ni tehskil qilatti. Köpligen jaylarda xitaylar yoq bolup, bar bolsimu, intayin az idi. Emma, bügünki künde Uyghur élining köpligen sheherliride, nahiyiliride xitaylarning nopusi yerlik xelqtin éship kétidighan weziyet shekillenmekte.

Shangxey hemkarliq teshkilatining yighini

Rusiye, xitay, qazaqistan, qirghizistan, tajikistan we özbékistan qatarliq shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletler bash ministirliri 10-ayning 26-küni moskwada jem boldi.

Bu qétimqi yighin ottura asiyadiki démokratik özgirishlerni öz ichige alghan dawalghushlar, amérika -özbékistan munasiwetlirining yiriklishishi we amérikining dawamliq türde qirghizistandiki herbiy bazisini saqlap qélishqa qarar qilishi shuningdek xitay-amérika, amérika-rusiye munasiwetliridiki bir qatar yéngi özgirishlerge duch kelgen bolup, mutexessisler xitay bilen rusiyining gherbke qarshi küch uyushturuwatqanliqini ilgiri sürmekte.

Bu qétimqi yighin'gha hindistan, pakistan, iran we mongghuliye qatarliq memliketlerning wekillirimu közetküchi süpitide ishtirak qilghan bolup, pakistan bu teshkilatqa qatnishish teklipini qoyghan.

Amérika parlaméntining rehberliri xongkongdiki siyasiy islahattin narazi boldi

Amérika dölet parlaméntining rehberliri xongkong alahide memuriy rayonining bashliqi zing yinchü'en bilen körüshüp, özlirining xongkongdiki puqralarning erkinlikining cheklimige uchrawatqanliqi heqqidiki endishilirini otturigha qoydi.

Zing yinchü'en xongkongning bashliqi bolghandin buyan tunji qétim washington'gha qilghan üch künlük ziyaritide, awam palata xelq'ara munasiwetler komitétining re'isi xenriy xayid we démokratlar partiyisining awam palatasidiki rehbiri tom lantis bilen körüshken.

Amérika terep xongkongning metbu'atlar we köchmenlerge bolghan kontrolluqni kücheytishi, démokratik zatlargha wiza bérishni ret qiliwatqanliqi hemde béyjing hökümitining xongkongning " asasiy qanuni" gha yiterlik hörmet qilmaywatqanliq mesililirini otturigha qoyghan. (Ümidwar)