Һәптилик хәвәрләр (18 – 24 – ноябир)

Уйғур дөләт әрбаби исмаил йүсүпниң һәйкилини ечиш мурасими өткүзүлди

Алма-атадики султан қорған қәбристанлиқиға дәпнә қилинған дөләт вә җәмийәт әрбаби, 60 ‏- йилларда қазақистан компартийисиниң биринчи секритари болуп һакимийәт башқурған уйғур пәрзәнти исмаил йүсүпниң қәбрә бешиға орнитилған һәйкилини ечиш мурасими 22 ‏- ноябир күни алматада өткүзүлди.

Исмаил йүсүпов 1962-1964-йиллири хрушеп тәрипидин қазақистан компартийисиниң биринчи секритарилиқиға тәйинләнгән болуп, брәҗнеф дәвридә һоқуқтин елип ташланған. Шуниңдин етибарән у сиясий бесимлар астида яшиған. Бу сабиқ совет иттипақи дәвридә уйғурлар ичидин йетишип чиқип, әң алий һоқуқни игилигән әрбаб иди.

Уйғур 12 муқам ансамбили түркийиниң пайтәхти әнқәрәдә

12 Муқам ансамбили 20 йил аридин кейин тунҗи қетим түркийигә келип, истанбул, измир қатарлиқ шәһәрләрдә оюн қойғандин кейин 22 – чесла түркийиниң пайтәхти әнқәрәгә йетип кәлди. Улар әнқәрәдики ләйлә гәнҗәр сәһнисидә оюн қойди. Оюн қоюш мәркизидә йәнә уйғур дияридики мәдәний ядикарлиқлар, шәһәрләр, тағ дәря мәнзирилири, уйғурларниң өрп адәтлири тәсвирләңән фото рәсимләрму көргәзмә қилинди.

Уйғур 12 муқам өмикиниң паалийити хитай билән түркийә сөзлишип, тәшкиллигән " хитай мәдәнийәт һәптиси"ниң рамкиси астида елип берилған болуп, хитай һөкүмити 12 муқамни җуңхуа мәдәнийити дәп көрситишкә тиришсиму, лекин түркләр униң түрк мәдәнийитиниң бир намайәндиси дәп ишиниду.

Хитай сабиқ японийә баш министириниң тәйвәнгә қаратқан зияритигә қаттиқ наразилиқ билдүрди

Алдинқи һәптидә японийә сабиқ баш министири койзуми тәйвәнни зиярәт қилған иди. Хитай ташқи ишлар министирлиқи пәйшәнбә күни баянат елан қилип, сабиқ японийә баш министири җониширо куйзуминиң тәйвәнни зиярәт қилғанлиқидин қаттиқ нарази икәнликини билдүрүп, японийиниң тәйвән билән һечқандақ сиясий җәһәттә барди - кәлди қилмаслиқини тәләп қилди.

Ху җинтав пакистандики зияритини башливәтти

Хитай дөләт рәиси ху җинтав пәйшәнбә күни, пакистанда елип баридиған төт күнлүк зияритини башливәтти. Бу хитай дөләт әмәлдариниң 10 йилдин буян тунҗи қетим мәзкур дөләткә елип барған зиярити һесаблиниду.

Ху җинтав пакистан сәпиридин иглири һиндистанни зиярәт қилған болуп, у һиндистанда тибәтләрниң қаттиқ наразилиқ намайишлириға дуч кәлгән иди. Һәтта лһакпа исимлик бир тибәтлик 23‏- ноябир күни һиндистанда зиярәттә болуватқан хуҗинтавға наразилиқ билдүрүп , өзигә от қойди.

Билкәнт университетида "шәрқий түркистан вә инсан һәқлири" темисида илмий муһакимә йиғини өткүзүлди

Әнқәрәдики билкәнт университетида өткән һәптидә "шәрқий түркистан вә инсан һәқлири" темисида йиғин өткүзүлди. Йиғинда түрк дуняси инсан һәқлири башлиқи абдуллаһ буксур, әйса йүсүп алиптекин вәхпи башлиқи арслан алиптекин, шәрқий түркистан мәдәнийәт вә һәмкарлиқ җәмийити башлиқи сейит тум түрк қатарлиқлар қатнашти вә сөз қилди.

Хитайда әйдиз бимарлириниң көпийиш нисбити 30 % тин ашти

Хитайда әйдиз бимарлириниң сани, әслидикидин 30 % ашқан болуп, әйдиз бимарлириниң сани тез сүрәттә көпийиватқан җайлар, йүннән, хенән, уйғур ели вә гуйҗу қатарлиқ районлар һесаблинидикән. Көзәткүчиләр, нөвәттә уйғур елидә әйдизниң көп тарқилиши, әслидә бу районда мәвҗут болуватқан ишсизлиқ, намратлиқ болупму сиясий тәңпуңсизлиқниң техиму күчийип кетишигә сәвәб болиду дәп қаримақта.

Уйғур ели әйдиз әң көпийиватқан җайларниң бири болуп, бу кесәллик һәтта чәт-йеза қишлақларғичә кеңийишкә қарап йүзләнгән.

Непалда 10 йиллиқ коммунист йеғилиқи тинчиди

'Бирләшмә агентлиқи' ниң катмандудин хәвәр қилишичә, непалниң баш министири гириҗа койрала 22 ‏- ноябир күни катманду бүйүк йиғин залида , непалдики мав зедоңчиларниң йетәкчиси прачанда билән чә әл дипломатлири алдида тинчлиқ келишимигә имза қойған. Непалдики мавчиларниң қораллиқ һәрикәтлири нәтиҗисидә он нәччә миң адәм һаятидин айрилған болуп, нәпал хәлқиғә зор балайи апәтләрни кәлтүргәнлики үчүн хәлқара җәмийәт буниңға изчил диққәт қилип кәлгән иди.

Уйғур аптоном районида 2007 парихорлуқ делоси биртәрәп қилинип болған

'Тәңритағ тор бети' дә елан қилинған санлиқ мәлуматларидин билинишичә, аптоном районида 2003 ‏- йилидин буйил 9 ‏- айғичә 2007 парчә хиянәт-парихорлуқ делоси биртәрәп қилинип, 168 милйон юән иқтисадий зиян төлитивелинған. Парихорлуққа қарши күрәш қилиш һөкүмәт тәрипидин изчил тәшвиқ қилинған болсиму, бирақ парихорлуқ –чириклик йәнила еғир болмақта. (Үмидвар)