Һәптилик хәвәрләр (23 – 29 – декабир)

Мусулманлар һәҗ паалийитини башлиди

Ислам дининиң 5 пәризиниң бири болған һәҗ паалийитини ада қилиш үчүн, сәуди әрәбистанниң мәккә шәһиригә йиғилған 3 милйонға йеқин мусулман һәҗ қилиш паалийитини башливәтти. Бу қетимқи һәҗ паалийитигә хели көп санда уйғурларму қатнашқан болуп, бирақ 200 дин артуқ адәм һәҗ паалийити башлинитиштин илгири хитай бихәтәрлик даирилириниң бесими сәвәбидин юртиға қайтишқа мәҗбур болған. Сәуди әрәбистандики түркистан радиосиниң мухбири сираҗидин әпәндиниң ейтишичә, һөкүмәт тәшкиллигән вә өзи кәлгән уйғур һаҗилар тәхминән тоққуз миң әтрапида болуши мумкин икән.

Д у қ явропа парламенти вә германийә парламентиға рәһмитини билдүрди

Уйғур миллий һәрикитиниң рәһбири рабийә қадир ханим германийә сәпири җәрянида 11 – айниң 20 – күнидин 30 – күнигичә, баварийә парламенти, германийә парламенти вә явропа парламентида зиярәтләр елип берип, уларниң юқири дәриҗилик хадимлириға уйғурлар мәсилисини тонуштурған иди. 12 – Айниң 6 – күнидин 9 – күнигичә, д у қ ниң баш катипи долқун әйса вә сабиқ муавин рәиси әнвәрҗан әпәндиләр тәклипкә бинаән йәнә бир қетим явропа парламентиға берип, уйғурларниң кишилик һәқ – һоқуқлириниң дәпсәндә қилиниш әһваллири һәққидә мәлуматлар бәрди.

Бу мунасивәт билән, д у қ явропа парламенти, баварийә парламенти вә германийә парламентиға хәт йезип, мунасивәтлик парламент хадимлириниң уйғурлар мәсилисигә йеқиндин көңүл бөлгәнликигә рәхмәт ейтти.

Хитай һөкүмити иҗтимаий мәсилиләр һәққидә көк ташлиқ китаб елан қилди

25 ‏- Декабир күни, хитай иҗтимаий пәнләр академийиси " 2007 ‏- йиллиқ хитай җәмийитиниң вәзийити һәққидики тәһлил вә пәрәз" дегән темида көк ташлиқ китаб елан қилди. Мәзкур көк ташлиқ китабта һазир хитайда мәвҗут болуп туриватқан әң еғир иҗтимаий мәсилиләр дохтурға көрүнүш мәсилиси, ишсизлиқ мәсилиси вә шундақла бай вә кәмбәғәлләр оттурисидики пәрқ мәсилиси қатарлиқ 3 чоң иҗтимаий мәсилә икәнлики тунҗи қетим рәсмий рәвиштә етирап қилинған.

Хитай дөләт мудапиә ақ ташлиқ китаби елан қилди

Җүмә күни хитай һөкүмити 2006-йиллиқ дөләт мудапиә ақ ташлиқ китаби елан қилип, хитайниң дөләт мудапиә хам чотиниң америка қатарлиқ ғәрб әллиридин товән икәнлики вә әскәр саниниң икки милйон 300 миң әтрапида икәнликини көрсәтти. Бу 1998-йилидин буянқи бәшинчи қетимлиқ ақ ташлиқ китаби икән.

Норвегийидики уйғурлар мәрһум бурһан зунунниң қәбрисини йоқлиди

Өткән йили данийидики сақчиханида қаза қилған мәрһум бурһан зунун вапатиниң бир йиллиқи мунасивити билән, норвегийидики уйғур җамаитигә вакалитән мәрһумниң йеқин өткән достлири вә норвегийә уйғур комитетиниң рәһпәрлиридин болуп төт киши 24-, 25 –декабир күнлири данийәгә берип, мәрһумниң қәбрисини йоқлиди вә мәрһумниң роһиға атап дуа тилавәт қилди. Бурһан зунунниң вапати уйғурларни қаттиқ қайғуға салған иди.

Хитай маллириға йеңи чәклимиләр қоюлди

Хитай - түркийә сода мунасивитидә түркийиниң содидики қизил рәқими түркийини хитай маллириға қарита чәклимә қоюшқа мәҗбурлимақта. Түркийә ташқи сода идарисидики даириләрниң әскәртишичә, түркийә 2007 йилдин башлап хитайниң бир қисим тоқулма буюмлири вә тәйяр кийимлиригә импорт чәклимиси қоюшни қарар қилған. Буниңдики асаслиқ сәвәбләрниң бири хитай сақта маллириниң көпийип кетиши вә уларниң базарни игиливелиши икән.

Америка: хитай һөкүмити диний әркинликкә давамлиқ хилаплиқ қилмақта

Америка ташқи ишлар министирликиниң юқири дәриҗилик бир әмәлдари өткән һәптә америка дөләт мәҗлисидики испат бериш йиғинида, бу йилқи диний әркинлик әһвали "алаһидә диққәт қозғиған дөләтләр" тизимликидики хитай қатарлиқ дөләтләрниң диний әркинликкә хилаплиқ қилиш һәрикити үзлүксиз давам қилмақта, дәп көрсәтти.

Америка ташқи ишлар министирлики йилда бир қетим йеңилайдиған тизимликтә хитай, өзбекистан, судан вә шималий корийә қатарлиқ сәккиз дөләт диний әркинлик әһвали пәвқуладдә әндишә қозғаватқан дөләтләр дәп елан қилинди.

Испат бериш йиғинида авам палата әзаси, җумһурийәтчиләр партийисидин келип чиққан кристофир симис, хитайниң диний етиқад әркинликигә дәхли-тәрүз қилғанлиқи үчүн униңға җаза қоллинишни тәләп қилди.

Садам һүсәйин үстидин чиқирилған өлүм җазаси күчкә игә қилинди

Сабиқ ирақ президенти садам һүсәйин алдинқи айда өлүм җазасиға һөкүм қилинған болуп, униңға 150 кә йеқин шиә мусулманлирини өлтүргәнлик җинайити артилған иди.

Б б с агентлиқиниң учуридин қариғанда, ирақ соти үч һәптилик музакиридин кейин садам һүсәйин үстидин чиқирилған өлүм җазасини сақлап қелишни қарар қилди. Ирақ қануниға асасән садам һүсәйингә чиқирилған өлүм җазаси 30 күн ичидә иҗра қилиниши лазим икән.

Хәвәрләргә қариғанда, өлүм җазасиниң вақти һәм орни ашкарә елан қилинмайдикән.

Иран президенти б д т ниң қарарини әйиблиди

23-Дәкабир күни бирләшкән дөләтләр тәшкилати бихәтәрлик кеңиши иранниң ядро пиланиға нисбәтән җазалаш қарар лайиһисини қобул қилғандин кейин, иран президенти мәхмуд әхмәди ниҗат йәкшәнбә күни наразилиқ билдүрүп, ядро пиланини әмәлгә ашурушни тезлидиғанлиқини җакарлиди.

Бихәтәрлик кеңишиниң җазаси иранниң уран тавлишини тохтитиш, ядро техникиси билән мунасивәтлик болған сәзгүр материяллар вә тәхника үскүнилири содисини қамал қилиш қатарлиқларни өз ичигә алидикән. Қарардин кейин иран тәрәп ядро пиланиниң пәқәт тинчлиқ үчүн икәнликини көрсәткән һәмдә бу қарарниң иранға нисбәтән һеч қандақ үнүм қазиналмайдиғанлиқини, иранниң ядро пиланини давамлаштуридиғанлиқини тәкитлигән.

Түркмәнистанда сайлам болиду

26-Дәкабир күни түркмәнистан парламенти җиддий йиғин чақирип, 21-дәкабир күни вапат болған түркмәнистан президенти сәпәр мурат ниязопниң изини басидиған йеңи президентни сайлап чиқишни музакирә қилди һәмдә президент намзатлирини бекитип, 11-феврал күни сайлам қилишни қарар қилди. (Үмидвар)