Һәптилик хәвәрләр (20- 26 – январ)


2007.01.26

Рабийә қадир явропа парламентиға уйғур мәсилиси һәққидә хәт язди

явропа парламенти кишилик һоқуқ шөбә комитетиниң әзаси вә явропа иттипақи-хитай достлуқ гурупписиниң рәиси нирҗ дәваниң, хитайниң явропа иттипақидики вәкили билән көрүшкәндин кейин, хитайниң дуня уйғур қурултийи вә уйғур паалийәтчилири һәққидики мәйданида туруп явропа парламенти әзалириға язған хети, явропа парламентида уйғур вә шәрқий түркистан мәсилиси һәққидә йеңи бир муназирә қозғиди. Нирҗ дәва хетидә явропа парламентини уйғур миллий һәрикитини қоллимаслиққа чақирған болуп, униң қарилашлири бир қисим әзаларниң қаттиқ наразилиқини қозғиди. Улар нирҗниң көз қарашлирини хитайниң мәйданиға хизмәт қилғанлиқ билән тәнқид қилди.

Бу мунасивәт билән уйғур һәрикитиниң йетәкчиси рабийә қадир ханим явропа парламентиға хәт йезип, нирҗ дева әпәндиниң уйғурлар һәққидики баянлириға рәддийә бәрди.

Мәшһур уйғур нахшичиси мурат насироп вапат болди

Москвада яшайдиған атақлиқ уйғур нахшичиси мурат насироп 19-январ күни кечидә вапат болди.

Русийә агентлиқлириниң учурлирида мурат насиропниң сирлиқ өлүми һәққидә икки хил йәкүн елан қилинған болуп, униң бири "өзини өлтүрүвалди" дәп қараш болса, йәнә бири " һадисигә учриди" дегән йәкүндур. Нәқ мәйданни тәкшүргән сақчи даирилири муратниң өйниң балконидин өзини йәргә етип өлүвалғанлиқини бекиткән. Лекин, мурат насиропниң өзини өлтүрүвалғанлиқи һәққидики йәкүнләргә униң аяли вә йеқин достлири қошулмиған болуп, уларниң қаришичә, мурат иман-етиқади яхши бир мусулман болуш сүпити бундақ қилмайдикән. Һәтта, йәнә муратниң зәһәрлик чекимлик чәккәнликиму хәвәр қилинған болуп, бу униң аяли, достлири вә башқилар тәрипидин рәт қилинған.

Русийиниң "утро.Ру" интернәт гезитиниң йезишичә, мурат насироп өлүп кетиштин бир қанчә саәт илгири бир рестуранда мәһмандарчилиқта болған болуп, киристина исимлик бир шаһидниң ейтишичә бәлки, мурат бу җәрянда бир хил өткүр мәс қилиш характерлик зәһәрлик чекимлик маддиси билән зәһәрләндүрүлгән болуши, кейин мәзкур зәһәрлик мадда тутқандин кейин, бу хил өлүм вәқәси келип чиққан болуши мумкин. Нөвәттә бихәтәрлик хадимлири бу хил еһтималлиқни давамлиқ тәкшүрмәктә икән.

22- январ күни мәрһум мурат насиропниң җәсиди алмутиға елип келинип уйғур теятирида бир қанчә миң кишиниң қатнишиши билән дәпнә мурасими өткүзүлгән һәмдә дадисиниң йениға дәпнә қилинған. Нөвәттә, мустәқил дөләтләр һәмдостлуқидики мәтбуатлар һәр күни дегүдәк мурат насиропниң өлүми вә униң иҗадий паалийәтлири һәққидә мақалиларни елан қилмақта. Русийиниң атақлиқ чолпини алла пугачийова муратқа " русийә сәһнисидики әң талантлиқ, тәбий авазлиқ артист иди" дәп баһа бәргән.

Мурат насироп бәш албум нәшир қилдурған болуп, униң " қалдим ялғуз" намлиқ уйғурчә албуми 2004-йили москвада нәшир қилинған иди.

Нур бәкри яшлар вә өсмүрләрни тәрбийиләш хизмитини күчәйтишни тәкитлиди

Уйғур елидә йеқинда өткүзүлгән аптонум районлуқ яшлар вә өсмүрләрниң идийә‏- әхлақ қурулушидики нуқтилиқ хизмәтләрдин доклат бериш йиғинида, хитай һөкүмитиниң бу районға тәйинлигән әмәлдари нур бәкри сөз қилип, "қара турхунларни қәтий тақаш, торға чиқишта мәдәний болуш вә әтраптики муһитни йәниму тазилаш" дегән нуқтини алаһидә оттуриға қойған.

Шуниң билән бир вақитта, хитай һөкүмити "җуңхуа миллитигә, җуңхуа мәдәнийитигә, җуңхуа елигә етибар бериш" тин ибарәт үчни қобул қилдуруш сиясити арқилиқ, уйғурларға болған мәниви бесимни техиму ашурған болуп, д у қ баянатчиси дилшат решит әпәнди 1 – айниң 23 – күни баянат елан қилип, хитайниң мәзкур сияситини қаттиқ әйиблигән.

Буш дөләт әһвалидин доклат бәрди

Америка президенти җорҗи буш 1 ‏-айниң 23 ‏- күни кәч саәт 9 да, америка хәлқиғә дөләт әһвалидин доклат бәрди. Бу ‏, америкиниң авам палатаси билән кеңәш палатаси демократларниң контроллуқиға өткәндин кейин, бушниң тунҗи қетимлиқ дөләт әһвалидин бәргән доклати болуп һесаблиниду. Җорҗи буш дөләт әһвалидин бәргән доклатида куба, берма, оттура шәрқ вә билорусийиләрни демократик ислаһат елип беришқа чақирди.

Президент буш америкилиқларни ички вә ташқи мәсилиләрдә сияси иттипақлиққа чақирди. У, америка дөләт мәҗлисидин һөкүмәтниң йеңи ирақ истиратегийисини қоллаш вә уни әмәлийләштүрүшкә пурсәт беришни тәләп қилди.

Нигерийидә хитай ишчилири йәнә гөрүгә елинди

Пәйшәнбә күни нигерийидә йәнә үч нәпәр хитай нефит ишчиси намәлум кишиләр тәрипидин гөрүгә елинди. Бу нигерийидә гөрүгә елинған 5 нәпәр хитай ишчи йеңи қоюп берилгәндин кейин йүз бәргән йәнә бир қетимлиқ гөрүгә елиш вәқәси һесаблиниду.

Чегрисиз мухбирлар тәшкилати хитай билән ахбарат әркинлики мәсилисидә сөһбәтләшти

Чегрисиз мухбирлар тәшкилатиниң 3 нәпәр вәкили хитайда илип барған тунҗи қетимлиқ рәсмий зияритини ахирлаштуруп, чаршәнбә күни чүштин кейин паризһға қайтип кәлди. "Чегрисиз мухбирлар тәшкилати" мәтбуатларниң зияритини қобул қилип, 2008 ‏- йиллиқ бейҗиң олимпик мурасимиға қаратқан байқуттин ваз кәчкәнликини билдүрди. Көзәткүчиләр буниңдин хитайниң мәтбуат әркинлики мәсилисидә чегрисиз мухбирлар тәшкилатиға вәдә бәргән болуши мумкинликини пәрәз қилишмақта. (Үмидвар)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.