Heptilik xewerler (10-16-fébral)

Xitayche oqutidighan toluq ottura sinip oqughuchilirining sani köpeytilmekchi

Uyghur éli axbarat torlirining uchurliridin ashkarilinishiche, Uyghur aptonom hökümiti xitay ölkiliride tesis qilghan shinjang toluq ottura siniplirigha oqughuchi qobul qilish sanini bu yildin bashlap 5000 minggha yetküzidiken.

Ichkiridiki bu xil toluq ottura siniplar tesis qilin'ghandin buyan, siniplar üzlüksiz türde köpeytilgendin tashqiri oqughuchilar sanimu yildin –yilgha ashurulmaqta. Xitay da'iriliri az sanliq millet balilirigha xitay toluq ottura siniplirini tesis qilish, az sanliq millet rayonlirining ma'aripini ilgiri sürüp yaramliq ixtisas igilirini terbiyilep bérishni meqset qilidu dep teshwiq qilmaqta, lékin Uyghur ziyaliyliri buni xitayning Uyghurlarni medeniyet jehettin assilimatsiye qilish usulining bir türi dep qaraydiken.

Pichan nahiyisidin yene bir türküm Uyghur qizliri ichkirige élip kétildi

Yéqinda turpan wilayiti pichan nahiyisidin 246 neper Uyghur qizining xitayning jéjyang ölkisining xeyyen nahiyisidiki bir zawutqa ishqa orunlashturghanliqi heqqidiki xewer élan qilindi. Ötken shenbe küni xitay axbarat wasitiliri pichandin ikkinchi türkümdiki 167 neper yashning ji'éjangda ishlesh üchün élip kétilgenlikini xewer qilghan.

Buningdin ilgirimu peyziwat qatarliq nahiyilerdin bir qisim Uyghur qizliri xitayning ichkiri ölkiliride ishlesh nami bilen élip kétilgen, nöwette, Uyghur qizlirining xitay sheherlirige ishqa orunlashturulush üchün élip kétilishi mesilisi chet'ellerdiki Uyghurlarning jiddiy inkasini qozghighan bolup, dunya Uyghur qurultiyining medeniyet ishlirigha mesul xadimi, doktor qahar barat ependi bu heqte toxtilip, buning Uyghur emgekchilirini ékisplatatsiye qilishning bir usuli ikenlikini eskertti.

Murat nasiropni xatirilesh üchün almutida naxsha kéchiliki ötküzülidu

Igilishimizche, 3-ayning 15-küni qazaqistanning kona paytexti almuta shehiride ataqliq Uyghur kompozitori we naxshichisi murat nasiropqa béghishlan'ghan naxsha kéchiliki ötküzülidu.

Murat nasiropning qazaqistandiki yéqinlirining bildürüshiche, mezkur naxsha kéchilikini eslide murat nasirop hayat waqtida ötküzüshni qarar qilghan bolup, lékin u tuyuqsiz wapat bolghandin kéyin, buni qandaq qilish mesilisi tughulghan, netijide qazaqistandiki Uyghur yashliri bir yerge bash qoshup, iqtisad ajritish arqiliq bu konsértni muratni xatirilesh yüzisidin ötküzüshni qarar qilghan.

Rusiye uchur torining xewer qilishiche, almutida ötküzülidighan xatirilesh konsértining kölimi zor bolup, buninggha moskwada yashaydighan ataqliq naxsha cholpanliridin aliyona apina, marina xlébnikowa qatarliq 50 meshhur sen'etkar qatnishidighanliqini jakarlighan. Ular mexsus türde muratning naxshilirini éytish hem uninggha béghishlap naxsha orunlashni qarar qilghan. Bu pa'aliyetke 80-90 ming dollar xirajet qilinidighanliqi mölcherlen'gen.

Qirghizistan yene bir Uyghur siyasiy pa'aliyetchisi qolgha aldi

Amérika agéntliqining xewer qilishiche, peyshenbe küni qirghizistan saqchi da'iriliri, sherqiy türkistan azadliq teshkilati dep atalghan teshkilatning bir neper ezasi muhemmet eli tursun talipni qolgha alghanliqini bildürdi.

Uchurlardin qarighanda, muhemmed eli tursun talip buningdin ikki yil ilgiri qirghizistan saqchi da'iriliri teripidin tutqun qilinip, türmige solan'ghan. Kéyin türmidin chiqip ketkendin kéyin, bu qétim qaytidin qolgha chüshken. Nöwette, qirghizistan saqchi da'iriliri mezkur déloni tekshürmekte iken.

Xelq'ara qelemkeshler jemiyiti xu jintawgha xet yazdi

Xelq'ara qelemkeshler jemiyiti yéqinda, xitay da'irilirining bezi xitay yazghuchilarning mezkur jemiyetning xongkongda chaqirilghan yighinigha qatnishishini chekligenliki munasiwiti xitay dölet re'isi xu jintawgha xet yézip, puqralarning söz we ipade erkinlikige kapaletlik qilishni telep qildi.

Xitay hökümiti xong kongda échilidighan dunya qelemkeshler jemiyitining asiya-tinch okyan rayoni yighinigha teklip qilin'ghan xitayliq 20 nechche neper yazghuchining yolini tosup qoyghan bolup, bu qelemkeshler jemiyitining naraziliqini qozghighan.

Xitay amérika, kanada qatarliq döletlerde "shinjangliq dostlar jem'iyiti" qurghan

Xitay gherb döletliride türlük pa'aliyetlerni uyushturmaqta. "Shinjang xewer tori" ning12-féwral künidiki xewiride körsitilishiche , bultur 7 ‏- ayda qurulghan "shinjangliq oqughuchilar dostluq jem'iyiti" yérim yil ichide xitay hökümitining amérika, kanada qatarliq döletlerdiki "shinjangliq dostluq jem'iyet" liri bu jem'iyetning pa'aliyiti netijiside özini "shinjangliq " dep atighan mingdin artuq oqughuchi oqush püttürüp, Uyghur éligha qaytip ketken iken.

2004-Yili, amérikining wirginiya qatarliq jaylirida mushundaq xildiki jemiyet qurush pilani bir xitay teripidin meydan'gha chiqirilghan bolsimu, biraq buninggha bir qisim Uyghurlar ziyaliyliri qarshi chiqqan.

Türkmenistanda yéngi prézidént qesem berdi

Yekshenbe küni ötküzülgen prézidént saylimi netijiside qurbangül berdimuhemmedop 89% awaz bilen türkmenistan jumhuriyitining prézidénti bolup saylandi. Shuning bilen sabiq merhum prézidént seper murat niyazop teripidin 21 yil bashqurulup, shexske séghinish bilen tenqidlen'gen türkmenistanning tarixida yéngi sehipe échildi.

14-Fewral küni qurbangül berdi muhemmedop qesem bérip, resmiy wezipe tapshuruwaldi hemde merhum prézidént seper murat niyazopning yolini dawamlashturidighanliqini bildürdi. Qesem bérish murasimgha etrapidiki iran, qazaqistan, tajikistan, rusiye , türkiye qatarliq döletlerning prézidéntliri we bash ministirliri qatnashqan. Xitay terep xelq qurultiyining mu'awin mudiri isma'il emetni ewetken. (Ümidwar)