Һәптилик хәвәрләр (24-феврал-2-март)

Коммунар талипов вапат болди

Қазақистандики атақлиқ уйғуршунас алим, пәлсәпә пәнлири доктори,уйғуршунаслиқ иниститутиниң сабиқ муавин башлиқи һәм кейинки ғоҗа әхмәт садвақосоп намидики уйғуршунаслиқ бөлүминиң директори коммунар талипов әпәнди 2-айниң 28-куни алмутида 59 йешида вапат болди.

Коммунар талипов 1947-йили алмутиниң йенидики әмгәкчи қазақ наһийисидә бир уйғур деһқан аилисидә дуняға кәлгән.

Мәрһум коммунар талипов өмүр бойи уйғуршунаслиқ тәтқиқати, уйғурларниң миллий мәсилилири тәтқиқати билән шуғулланған болуп, 100 парчидин артуқ мақалә вә китабларниң аптори, у узун йиллар қазақистан уйғуршунаслиқиға рәһбәрлик қилиш мәзгилидә уйғурларға аит бир қанчә тәтқиқат лайиһисиға йетәкчилик қилған, коп қетим хәлқаралиқ илмий муһакимә йиғинлириға қатнишип, доклат оқуған иди.

Америка мутәхәссиси уйғур мәсилиси һәққидә тохталди

Америкидики розвелт институтиниң мутәхәссиси кристиян аукунус йеқинда америкиниң ташқи сиясити вә ислам дуняси билән мунасивити һәққидә мақалә елан қилип, америка һөкүмитини, уйғурларниң өз тәқдирини өзи бәлгиләш мәсилисигә арилишиш, хитай билән бу мәсилисидә соһбәт өткүзүшкә дәвәт қилди.

Кристиян аукунус җорҗи вашингтон университети оқуғучилириниң гезити болған " тһә даилй колониал" ниң тор бетидә елан қилған мақалисидә "биз ислам дунясида образимизни қайтидин тиклишимиз лазим. Шуңа америка һөкүмити мусулман бир хәлқ болған уйғурларниң өз тәқдирини өз бәлгиләш мәсилисини бир тәрәп қилиш үчүн, хитайни сөһбәткә зорлиши керәк" дегән.

Мутәхәссис мақалисидә хитай һөкүмитиниң уйғурларға қаратқан сияситиниң хәлқара җәмийәтниң арилишишини тәләп қилидиған мәсилисигә айланғанлиқини көрситиду.

Хәлқара кәчүрүм тәшкилати хитайдики әмгәкчиләр мәсилиси һәққидә доклат елан қилди

Мәркизи лондондики хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилати һесаблинидиған кәчүрүм тәшкилати чаршәнбә күни, хитайдики мәдикарлар тоғрисида доклат елан қилип, мәдикарларниң иқтисадий җәһәттә дәпсәндичиликкә дуч келиватқанлиқи, қануний җәһәттә һечқандақ капаләткә игә қилинмайватқанлиқини шуниңдәк шәһәрләрдики иккинчи дәриҗилик пуқра салаһийитидә яшаватқанлиқини билдүрди.

Мухбиримизниң игилишичә, гәрчә хитайниң ичкири өлликлиридә мәдикарларға адаләтсиз муамилиләр болуватқини билән уйғур елиниң қәшқәр қатарлиқ вилайәтлиридә техи һазирғичә һәқсиз һашар әмгики давамлашмақта, гәрчә хитай һөкүмити һашарни бикар қилидиғанлиқини елан қилған, шуниңдәк хәлқара җәмийәт бу қилмишни тәнқид қиливатқан болсиму, лекин һашар йәнила уйғур деһқанлирини азаплап кәлмәктә икән.

Үрүмчидин ақсу төмүр йолида пойиз өрүлүш вәқәси йүз бәрди

Хитай ахбарат васитилириниң ашкарилишичә, үрүмчидин ақсуға қатнайдиған йолучилар пойизи 2 ‏- айниң 28 ‏- күни әтигән саәт 2 дин 5 минут өткәндә, турпан -тоқсун ойманлиқидики марҗан булақ әтрапида, боран –чапқунға учрап өрүлүп кәткән.

Бу һадисидә төт адәмниң өлүп, 100 дин артуқ адәмниң яридар болғанлиқи хәвәр қилинди. Учурлардин қариғанда, вәқә йүз берип, хели узунғичә қутқузуш хадимлири йетип келәлмигән.

Учурлардин қариғанда, вәқә йүз бәргән җай шамал еғизи болуп, 2001-йили чаған мәзгилидә бир йүк пойезиниң өрүлүш вәқәси йүз бәргән иди.

Америка муавин президенти афғанистан вә пакистанни зиярәт қилди

Америка муавин президенти дек чейни өткән һәптә афғанистан вә пакистанни зиярәт қилип, икки дөләт рәһбәрлири билән алдимиздики әтиязда талибанларға қарши пиланланған кәң көләмлик һәрбий һәрикәт һәққидә сөһбәтләшкән. Чений пакистан сәпиридин кейин, афғанистанға йетип келип, президент хамид карзай билән сөһбәтләшкән. Учурлардин қариғанда, дек чений кабулға йетип кәлгән күни партлаш йүз берип, бир қанчә адәм өлгән вә яриланған болуп, көзәткүчиләр бу партлашниң әслидә дәк ченийгә қаритилған болуши мумкинликини пәрәз қилишмақта.

Хәвәрләрдин қариғанда, гәрчә америка һөкүмити пакистанни хәлқара террорчилиққа қарши урушта, америкиниң иттипақдиши дәп қарисиму, әмма америка һөкүмәт хадимлири, пакистан һөкүмитини, афғанистан чегра районидики паштон қәбилилириниң талибанларға ярдәм беришини тохтитиш үчүн җиддий тәдбир алмайватиду дәп, әйиблимәктә.

4- Июн вәқәсиниң һәқиқи маһийитини ечип бериш һәққидә йәнә мураҗиәт қилинди

Хитайниң мәмликәтлик хәлқ қурултийи вә мәмликәтлик сиясий кеңәш йиғини ечилиш һарписида, 1989 йили 4- июн тйән әнмен вәқәсидә өлгәнләрниң аилә- тавабиатлириниң тәшкилати болған " тйән әнмен анилири" бу вәқәниң һәқиқи маһийитини ечип бериш һәққидә мураҗиәт намә йоллиди.

Буниңдин илгири хитай баш министири хитайда йүз йилғичә демократик ислаһат елип берилмайдиғанлиқини билдүргән болуп, бу хитай демократлирини үмидсизләндүргән иди.

Хитай демократлири даим тйән әмен вәқәсини ениқлашни тәләп қилмақта. ( Үмидвар)