Һәптилик хәвәрләр (24 – 30 – март)

Рабийә қадир ханимниң б д т кишилик һоқуқ йиғиниға қатнашти

Дуня уйғур қурултийиниң рәиси рабийә қадир башчилиқидики вәкилләр өмики шветсарийиниң җәнвә шәһиридә өткүзүлгән б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң йиллиқ йиғиниға қатнашти. Рабийә қадир ханим, б д т кишилик һоқуқ кеңишигә әза дөләтләрниң вәкиллири һәмдә йиғинға қатнашқан хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң мәсуллириға уйғурларниң нөвәттики вәзийитини тонуштурди һәмдә вашингтонға қайтип кәлди.

язғучи батур рози вапат болди

Уйғур һазирқи заман шеирийитидики нопузлуқ шаир вә истедатлиқ язғучи батур рози 3- айниң 26 ‏-күни аләмдин өтти. Әл сөйгән вәтәнпәрвәр шаир батур рози, уйғур елидә қәдирлинип ишлитилишкә муйәссәр болалмай, қисқиғинә 40 йиллиқ һаятини азап, намратчилиқ, еғир роһий вә сиясий бесим астида өткүзгән иди.

Батур қисқиғина иҗадийәт һаятида бир роман вә көплигән шәир һәм обзорларни йезип елан қилған. Униң әсәрлири оқурмәнләрниң юқири баһасиға еришкән. Батур рози пәйшәнбә күни өз юрти йәкәнгә елип келинип, дәпнә қилинған. Мәрһум язғучиниң чәтәлләрдики достлиридин әхмәтҗан осман вә күрәш атахан қатарлиқлар мәхсус мәрсийәләр елан қилди.

Тунҗи нөвәтлик дуня уйғур аяллирини демократийә билән тәрбийиләш йиғини ахирлашти

Хәлқара уйғур кишилик һоқуқ вә демократийә фонди җәмийитиниң һәм уйғур миллий һәрикитиниң рәһбири рабийә ханимниң тәшкиллиши билән уюштурулған икки күнлүк тунҗи нөвәтлик уйғур аялларни демократийә һәм кишилик һоқуқ бойичә тәрбийиләш курси 23-24 - март күнлири вашингтонда ечилип, ғәлибилик аяғлашти. Гәрчә, хитай даирилири мәзкур йиғинниң ечилишини тосуп қелиш үчүн илгирикидәкла түрлүк васитиләрни қолланған болсиму, хитайниң бу әнсизлик һәрикәтлири үнүм бәрмигән, әксичә йиғин 10 дин артуқ дөләттин җәмий йүзгә йеқин уйғур һәм уйғур давасини қоллиғучиларниң қизғин қатнишиши билән нәтиҗилик тамамланған.

Шәнбә күни йиғинға қатнашқан вәкилләр вә вашингтон әтрапидики барлиқ уйғурлар бир йәргә җәм болуп, норуз паалийити өткүзди.

Уйғур зиялийлириниң вәкили тохти музарт

Тарих пәнлири доктори тохти тунияз (тохти музарт) әпәнди хитай даирилири тәрипидин 11 йиллиқ қамақ җазасиға кесилгәндин буян униң аяли рабийә ханим вә пәрәзәнти үмид һәм арзу ичидә җапа-мушәққәт билән тоққуз йилни өткүзди.

Тохти музарт японийидә уйғур тарихи бойичә оқуған. 1998-Йили материял топлаш үчүн вәтәнгә кәлгәндә тутқун қилинип, дөләт мәхпийәтликни оғурлиған дегәндәк җинайәт билән 11 йиллиқ кесилгән. Тохти музартниң һаяти уйғур зиялийлири дуч келиватқан паҗиәлик қисмәтләрниң бири супитидә кишиләргә чоңқур тәсир көрсәткән.

Тохти музарт хәлқаралиқ тәшкилатлар тәрипидин хитай һөкүмитиниң қоюп беришини изчил тәләп қилинмақта. Тохти музартниң кәсипдеши доктор қаһар барат барат әпәнди хитай һөкүмитидин тохти әпәндини қоюп беришни тәләп қилди.

Тохти музартниң аяли рабийә ханим уйғур аяллирини демократийә вә инсан һоқуқи билимлири тәрбийиләш курсиға қатнашқан.

Уйғур диярида йәр асти байлиқлири үзлүксиз байқалмақта

Хитай ахбарат вастилириниң пәйшәнбә күни елан қилған хәвәрлиридин ашкарилинишичә, уйғур елиниң көктоқай наһийисидики канлардин қезилған қоғушун вә синик миқдари 400 миң тонниға йетип, сетиш кирими 500 милйон йүәнгә йәткән. Хитай даирилири уйғур елиниң йәр асти байлиқлирини ечишни күчәйтмәктә.

Қирғизистан баш министири вәзиписидин истипа бәрди

Қирғизистан президенти қурманбек бақийеф, пәйшәнбә күни баш министир азим исақбекофни истипасини қобул қилип, алмас атамбайефни баш министирлиққа тәйинлиди.

Хәвәрләрдин қариғанда, парламент атамбайевниң баш министирлиқ орнини бекиткән. Буниңдин бир кун илгири бақийеф муавин баш министир усәноп қатарлиқ бир қанчә министирни вәзиписидин қалдурувәткән иди. У, өктичиләр билән бирлишип, бирләшмә һөкүмәт қуридиғанлиқини елан қилған. Бирақ, өктичиләрниң йәнә бир рәһбири қулоп, буни етирап қилмиған шуниңдәк президентни истипаға чақирған. Хәвәрләрдин қариғанда, өктичиләр апрелда наразилиқ намайиши өткүзилидиғанлиқини билдүргән.

Ху җинтав русийә зияритини ахирлаштурди

Хитай дөләт рәиси ху җинтав 26-марртин 28-мартқичә русийини зиярәт қилип, хитай йили паалийитиниң ечилиш мурасимиға қатнашти. У владимир путин билән " бирләшмә баянатқа қол қойған. Икки күнлүк зиярәт җәрянида хитай билән русийә ширкәтлири тот милярд доллар қиммитидики сода-иқтисад вә башқа саһәгә аит келишим түзди.

Ху җинтав қайтиш сәпиридә татаристан җумһурийитиниң пайтәхти қазан шәһирини зиярәт қилип, президент миңтәмир шамийев билән пикир алмаштурған һәмдә қазан унивәрситәтини зиярәт қилип, ленин оқуған синипни вә музейни көргән. Хитай вә русийә рәһбәрлири икки дөләтниң истратегийилик шериклик мунасивәтлиригә юқири баһа бәрсиму, лекин ғәрб дөләтлириниң вә русийиниң бир қисим гезитлирида бу һәқтә түрлүк анализлар һәм көз қарашлар шуниңдәк хитай-русийә мунасивәтлириниң истиқбали һәққидики пәрәзләр давамлиқ оттуриға қоюлмақта. Буларниң бир қисимда икки дөләт мунасивәтлиригә иҗабий нуқтидин қаралған болса, йәнә бир қисимлирида сәлбий вә мәвһум җәһәттин баһа берилгән.

Ху җинтав русийә президенти виладимир путин билән 2009 ‏- йили аләм бошлуқида марсни тәкшүрүш вә айға чиқишта һәмкарлишиш келишими имзалиған. (Үмидвар)