Heptilik xewerler ( 21- iyuldin 27- iyulghiche)

2007-07-27

Uyghur kishilik hoquq programmisi "qosh tilliq ma'arip" mesilisi heqqide doklat élan qildi

24-Iyul küni amérikida pa'aliyet élip bériwatqan rabiye qadir xanim rehberlikidiki Uyghur insan heqliri programmisi "xitay hökümitining qosh tilliq siyasiti Uyghur tilini yoqitishni meqset qilghan" dégen témida doklat élan qildi.

11 Betlik mezkur doklatta xitayning Uyghur élide yürgüzüwatqan qosh tilliq ma'arip namidiki ma'arip siyasitining istiratégiyisi we Uyghurlarning inkasi shuningdek Uyghur tilining nöwette duch kéliwatqan éghir weziyiti pakitlar arqiliq bayan qilin'ghan bolup, Uyghur aptonom rayonidiki asasiy aptonomiyilik ahale hésablan'ghan Uyghurlarning tilining mektepler we hökümet orunliridin qedem-qedem qaldurulushining Uyghur milliy medeniyitining kelgüsi üchün xeterlik ikenliki shunga xitay hökümitining Uyghur tilini her jehettin qoghdishi lazimliqi tekitlen'gen.

Rabiye xanim dalay lama bilen körüshti

D u q re'isi rabiye qadir xanim 7 - ayning 22 - künidin étibaren gérmaniyining hamburg, myunxén qatarliq sheherliride ziyarette boldi. Bu künlerde tibetning rohaniy dahiysi dalay lama 10 künlük gérmaniye ziyaritini bashlap, gérmaniye puqraliri we dalay lamaning muritliri, tibet mesilisi himayichiliri hemde kishilik hoquq teshkilatlirining alqishigha érishken.

Rabiye qadirmu bu jeryanda "güldürmama" namliq kitabining sétilishi munasiwiti bilen bir qatar pa'aliyetler élip barghan hemde muxbirlarning ziyaretlirini qobul qilghan shuningdek yene dalay lama bilen uchriship pikir almashturghan .

26-Iyul küni d u q ijra'iye komitétining yighini chaqirilghan bolup, rabiye qadir xanim bezi yéngi toluqlashlarni élip barghan hemde buningdin kéyin qilidighan xizmetlerni békitken.

Elixan törining "türkistan qayghusi" namliq kitabi Uyghur tilida neshir qilindi

1944-Yili 11-ayning 12-küni ghuljida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyitining re'isi elixan töre saghuniyning 1966-1973-yilliri arisida özbékistan paytexti tashkentte yazghan " türkistan qayghusi" namliq kitabning birinchi qismi istanbulda Uyghur tilida neshir qilindi.

Dunya Uyghur qurultiyi teripidin neshir qildurulghan kitabni shwétsiyide turushluq Uyghur ziyaliysi haji abduréshit kérimi hazirqi zaman Uyghur tili imlasi boyiche neshirge teyyarlighan. Kitabta elixan törining tughulghandin taki 1938-yilighiche bolghan ariliqtiki hayati teswirlinidu. Elixan töre 1946-yili 6-ayda sowét jasusliri teripidin ghuljidin tashkentke élip kétilgendin kéyin ömrining axirighiche shu yerde yashighan.

Elixan torining bu kitabining hazirqi zaman özbékchisimu neshirdin chiqip tarqitilghan idi.

Wang léchü'en "shinjanggha yardem bérish pida'iylar" qoshunini kütüwaldi

Uyghur élidiki axbarat wasitilirining xewer qilishiche, Uyghur aptonom rayon rehberliridin wang léchü'en we isma'il tiliwaldi qatarliqlar, bu yil xitay ölkisidin Uyghur élige kelgen "shinjanggha yardem bérish pida'iylar" qoshunigha tewe 910 neper aliy mektep oqughuchisini qobul qilghan we ular bilen süretke chüshken.

Xewerlerdin qarighanda, birinchi türkümde mexsus wang léchü'enning yurti shengdong ölkisidin 240 neper yash pida'iy bolup kelgendin sirt yene xénen, gensu qatarliq ölkilerning oqush püttürgen oqughuchiliri bar iken. Bu pida'iylar asasiy qatlamdiki xizmet orunlirigha teqsim qilinidiken.

Biraq, Uyghurlarning inkas qilishiche, her yili ichkiridiki we Uyghur élidiki aliy mekteplerni püttürgen Uyghur hem bashqa az sanliq millet oqughuchilirining sani hessilep éship, ularni ishqa orunlashturush qiyin boluwatqan , Uyghur yashliri arisida ishsizliq köpiyiwatqan peytte yene mundaq pida'iylarni kütüwélish hem teklip qilish naraziliqlarni kücheytishtin bashqa nerse emes iken.

Pelek shahi adil hoshur namida köchme sérik meydani échildi

On yildin buyan "pelek shahi" dep teriplinip kéliwatqan ataqliq Uyghur darwaz adil hoshur, yéqinda Uyghur élide tunji qétim köchme sérik meydani échip , ishqa kirishtürdi.

Xewerlerge qarighanda sérk meydanida Uyghur darwazliq mahariti, sérik oyunliri , séhrigerlik , janbazliq we Uyghur naxsha- usul sen'etliri körsitilgendin sirt, chet'ellerdin teklip qilin'ghan sérk ömeklirining tejribe almashturush oyunliri körsitilidiken.

Adil hoshur yene mexsus ösmurlerni darwazliq bilen terbiyileydighan darwazliq mektipimu achqan idi.

Öktichiler qazaqistan saqchi da'irlirini xitayning sowghisini qobul qilmasliqqa chaqirdi

Xitay bilen merkiziy asiya döletlirining shangxey hemkarliq teshkilatining ramkisi astida we ayrim hemkarliqlirining tereqqi qilishigha egiship, xitay hökümiti we xewpsizlik da'irilirining merkiziy asiya döletlirige her xil maddi hem maliye yardemlirini körsetmekte.

Shuning bilen bir waqitta yene xitay körsitiwatqan bu yardemlerning kishiler arisida türlük inkaslarni qozghawatqanliqimu melum, yéqinda qazaqistandiki sotsiyal démokratlar partiyisi birlikining bashliqi oraz jandosop, qazaqistan ichki ishlar minsitirigha ochuq xet yézip, ularning xitay jama'et xewpsizlik ministirliqi bergen 390 ming dollar qimmitidiki töt mashina we bashqa buyumlarni qobul qilghanliqini eyibligen hemde ularni xitayning sowghilirini almasliqqa chaqirghan. (Ümidwar)