Heptilik xewerler (3-séntebirdin 9-séntebirgiche)

Muxbirimiz eziz
2016.09.09
erkin-asiya-radiosi-yengi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

Uyghurlar diyaridiki muqimliq xizmitini yoshurun tekshürüsh guruppisi diqqet qozghimaqta

Uyghurlar diyaridiki uchur menbeliridin melum bolushiche, xitay da'iriliri mushu ayning béshida herqaysi wilayet we nahiyilerge 14 xizmet guruppisi ewetip her derijilik hakimiyet organlirining muqimliqni saqlash xizmitini yoshurun teptish qilghan.

Kishilerning hemmidin bek diqqitini qozghighini yéngidin Uyghurlar diyaridiki 1-nomurluq emeldarliqqa teyinlen'gen chén chu'en'goning xizmetke olturghan haman mexsus yighin chaqirip Uyghurlar diyarining muqimliqini tekitligenliki hemde buninggha egishipla yoshurun teptish qilish herikitining bashlan'ghanliqi bolghan.

Weziyet analizchiliri bu heqte öz pikirlirini bayan qilip, “Bu hal da'irilerning Uyghurlar diyaridiki weziyettin jiddiy endishe qiliwatqanliqining ipadisi” dédi.

Uyghur milliy tébabiti we en'eniwi dorigerliki jiddiy xirisqa duch kelmekte

Zamanimizgha qeder öz shöhritini saqlap kéliwatqan en'eniwi Uyghur tébabiti we dorigerliki xitay hökümitining “Nishanliq yardem bérish” dégen namda yéshil chiragh yéqip bérishi bilen xitay karxaniliri teripidin yutup kétilmekte.

Radiyomiz igiligen inkaslardin melum bolushiche, iqtisadiy sewebler tüpeylidin sana'etleshmigen we maddiy bayliqqa aylandurulmighan Uyghur dorigerliki xitay karxanilirining soda mulazimitige yughurulup ketken, shuning bilen birge ishlepchiqirish we baha békitish hoquqidin mehrum qalghan.

Xitay zawutliri ishlepchiqarghan dora mehsulatlirini sétish xizmitigila mes'ul bolghan Uyghur tébabet doxturxaniliri mushu teriqide Uyghur en'eniwi tébabitining xitay karxanilirining qoligha ötüp kétishini tosup qélishqa qadir bolalmighan. Bu heqte köpligen tirishchanliqlar we naraziliqlar otturigha chiqqan bolsimu, bu xil weziyetni özgertishke ilajsiz qalghan.

Erdoghan bilen shi jinpingning uchrishishida Uyghur mesilisi diqqet chekti

Xitayning xangju shehiridiki 20 dölet guruhi bashliqliri yighinigha qatnashqan türkiye dölet re'isi erdoghan yighin harpisida xitay rehbiri shi jinping bilen ayrim söhbette bolghan hemde soda we iqtisadiy sahelerdiki hemkarliq témisida muzakirileshken.

Melum bolushiche, söhbettin kéyin erdoghan muxbirlarning sherqiy türkistan we islami heriket heqqidiki so'allirigha jawab bérip “Islami turmush bilen térrorluq bir-biridin perqliq chüshenchilerdur” dep jawab bergen.

Weziyet analizchiliridin erkin ekrem bu heqte söz qilip türkiye-xitay munasiwitining iqtisadiy nuqtini chöridigen halda yaxshilinishqa yüzlinidighanliqini, shuning üchün türkiye jama'itige Uyghur dewasini yaxshi anglitish lazimliqini ilgiri sürdi.

Qirghizistandiki xitay elchixanisida bomba partlitish weqesini Uyghurlarning qilghanliqi heqqidiki höküm ghulghula qozghidi

Ötken hepte xitayning qirghizistandiki elchixanisi adem bomba hujumigha uchrighandin kéyin, qirghizistan amanliq organliri hujumchining tajikistan tewelikidiki zahir xelilof isimlik Uyghur ikenlikini, uning sherqiy türkistan islam herikitining ezasi ikenlikini jakarlighan.

Bayanatta éytilishiche, süriyediki ghazatchilargha chétishliq Uyghur qoralliqlar guruhi bu qétimliq hujumni maddiy jehettin qollighan iken.

Mezkur höküm xelq'aragha élan qilin'ghandin kéyin, xitay hökümiti “Sherqiy türkistan islam herikiti” ge qattiq zerbe béridighanliqini bildürgen.

Emma weziyet analizchiliridin élshat hesen we memet toxti bu heqte pikir bayan qilip “Xitay hökümiti mushu ishni bahane qilip Uyghurlargha qaritilghan basturushni téximu kücheytishi mumkin” dédi.

82 Yashliq rabiyxan ana xitay saqchilirining zorawanliqigha uchrimaqta

Radiyomiz muxbirining ziyariti jeryanida bu yil 82 yashqa kirgen rabiyxan anining bortala shehiride 2-aydin buyan xitay saqchilirining zorawanliqigha duchar boluwatqanliqi melum bolmaqta.

Rabiyxan anining muxbirimizgha éytqanlirigha asaslan'ghanda, u norwégiyede muhajirette yashawatqan oghli bilen alte yildin buyan körüshüp baqmighan. Bu yil 2-ayda u oghli bilen türkiyede körüshüshke ayropilan béliti élishqa teyyarliniwatqanda, xitay saqchiliri “Séning oghlung rabiye qadirgha hemdemde bolmaqta iken” dégen bahane bilen uning pasportini tartiwalghan.

Rabiyxan anining éytishiche, u saqchilargha yélinip yalwurghan bolsimu, saqchilar uni qopalliq bilen heydep chiqarghan shundaqla u hazirgha qeder her xil tehditke we zorawanliqlargha duch kelmekte iken.

Yaponiyediki “Uyghurlar awazi” téléwiziyiside nan medeniyiti we atom paji'esi tonushturuldi

Yaponiyediki “Uyghurlar awazi” tor téléwiziyesining yéngi sanida Uyghurlarning uzaq tarixqa ége nan medeniyiti tonushturulghan. Shuning bilen birge, xitay hakimiyitining Uyghurlar diyaridiki atom sinaqlirining Uyghurlargha yetküzgen éghir ziyankeshliki janliq pakitlar arqiliq échip bérilgen.

Mezkur téléwiziye programmisining sahibxaniliridin biri bolghan ilham mahmut mezkur téléwiziye nomurlirining Uyghurlar mesilisini yaponiye tamashibinlirigha tonushturushta belgilik ehmiyetke ége ikenlikini algha süridu.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.