Һәптилик хәвәрләр ( 22 - сентәбирдин 28 - сентәбиргичә)

• Мухбиримиз үмидварниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Әркинлик сарийиниң доклатида хитай тәнқид қилинди

Америка әркинлик сарийи тәшкилати 25-сентәбир күни дунядики бир қисим дөләтләрниң демократийә тәрәққият әһвалини тема қилған "өткәлдики дөләтләр" дегән мавзуда доклат елан қилип, хитайда мустәбитлик түзүмниң демократийә тәрәққиятиға тосалғу болуватқанлиқини пакитлар билән көрсәтти.

Әркинлик сарийиниң " өткәлдики дөләтләр" дегән мавзудики доклатида дунядики 60 дөләтни хиянәтчиликкә қарши туруш әһвали, амминиң райи , һөкүмәтләрниң ишәнчилик дәриҗиси, қанун билән башқуруш вә пуқралар әркинлики қатарлиқ саһәләрдә баһалап чиққан болуп, хитай бу саһәләрдә хатириси начар дөләтләр қатарида баһаланди.

Доклатта йәнә, хитай көчмәнлириниң тибәт, ички моңғул вә уйғур елиға еқип кирип, шәһәрләрниң иқтисадий, иҗтимаий вә мәдәнийәт һаятида үстүнлүкни игиливалғанлиқи шуниңдәк бәзи тәнқидчиләрниң уйғур вә тибәтләр дуч келиватқан вәзийәтни мәдәнийәт җәһәттики йошурун " ирқий тазилаш " дәп тәнқид қиливатқанлиқи көрситилди. Доклатта әскәртилишичә, хитай һөкүмити 2004 ‏- йили кишилик һоқуқни һөрмәт қилиш вә қоғдашни асасий қанунға киргүзгән болсиму, лекин буни иҗра қилмиған.

Буниңдин башқа йәнә 26- сентәбир күни, баш штаби германийиниң берлин шәһиригә җайлашқан чирикликкә қариши туруш тәшкилати- хәлқара сүзүклүк тәшкилати, 2007- йиллиқ тәкшүрүш доклатини елан қилип, дунядики әң чирики дөләтләрни рәткә тизип , хитайни чириклик күнсайин еғирлишиватқан һәмдә буниң бай-кәмбәғәллик арисидики пәрқни техиму кеңәйтип, нәтиҗидә хитай җәмийитидә иҗтимаий вә сиясий давалғуш пәйда қиливатқанлиқини көрсәтти.

Ақсу вә кәлпиндә бир аилә кишилири тутуп кетилди

Игилишимизчә, йеқинда ақсу вилайәтлик җамаәт хәвпсизлик идариси вә кәлпин наһийилик җамаәт хәвпсизлик идариси тәрипидин ақсу шәһиридә вә кәлпин наһийисидә яшайдиған бир аилә кишилири бирла қолға елишқа учриған болуп, бу һәрикәттә ақсудики бир аилидин нурәли абдувәли, ширәли абдувәли вә әнвәр абдувәли исимлик ака-иниләр һәмдә әнвәр абдувәлиниң аяли хәйриниса вә 5 яштики оғли иляр, шундақла уларниң йеқин тонушлиридин бир қисим кишиләр тутуп кетилгән.

Әмма, мәлум болушичә, хәйриниса вә оғли иляр 12 саәт тутуп турулғандин кейин қоюп берилгән. Буларниң зади немә сәвәбтин коллектип һалда тутқун қилинғанлиқи һәққидә сақчи тәрәп рәсмий учур тарқатмиған болуп, әмма мәлум болушичә, сақчилар уларниң өйлиригә кирип, ақтуруш елип берип, бир қисим китабларни елип кәткән икән.

Америка йәнә бир қетим хитайда ишләнгән балилар оюнчуқлирини йиғивалди

Америка бирләшмә агентлиқиниң бәргән хәвиригә қариғанда, америкидики бир қанчә чоң дуканлардики балилар оюнчуқлири йиғивелинған болуп, болуп, йиғивелинған оюнчуқлар хитайда ишләнгән машина вә пойиз қатарлиқ қоғушун миқдари америка истемалчилар комитетиниң өлчимидин ешип кәткән мәһсулатлар икән.

Буниңдин илгири америкиниң маттел ширкитиму зор миқдардики оюнчуқларни йиғивалған шуниңдәк дуня миқясида хитай балилар оюнчуқлири вә бәзи мәһсулатлирини чәкләш долқуни қозғалған иди.

Йоруңқаш дәрясида апәткә учриған тәнһәрикәтчиләрни издәшкә қатнашқан русийиликләр дөлитигә қайтти

Хәтәрлик дәря -еқинлирида йәл қейиқ һәйдәш тәнһәрикәт түри бойичә русийидә нами чиққан алтә нәпәр маһирниң хотән вилайити тәвәсидики йоруңқаш дәрясида қейиқлири көмтүрүлүп кетип, суға чүшүп кәткәндин кейин пәйда болған паҗиәлик вәқәгә мунасивәтлик хитай билән русийә тәрәпниң бирликтә тәшкиллигән издәш һәрикити ахирлашти.

Ахирқи һәптиләрдә бу алтә кишиниң үчиниң өлүки тепилип, иккиси қутқузивелинғандин кейин, русийә -хитай издигүчилири ахирқи бир адәмни издәшни давамлаштурған болсиму ,нәтиҗигә еришәлмиди. Шуниң билән җүмә күни русийә тәрәп үч җәсәт , икки нәпәр қутқузувелинған тәнһәрикәтчини елип москваға қайтти. Әмма, хитай тәрәп издәшни давамлаштуридиғанлиқини билдүргән.

Норвигийидики нобел сарийида уйғурларға даир материяллар көргәзмигә қоюлди

25 ‏- Сентәбир күни норвегийиниң осло шәһиридә нобел мукапатини баһалаш комитети вә башқа инсан һәқлири тәшкилатлириниң бирликтә уюштуруши билән сиясий тәқдири хәтәр астида туруватқан милләтләрниң сиясий әһвали вә мәшһур сиясий шәхсләр тонуштурулған көргәзмә нобел сарийида рәсмий башланған.

Игилишимизчә, нобел сарийиға уйғурларниң сиясий, иҗтимаий-иқтисадий вә мәдәнийитини әкис әттүридиған көргәзмә буюмлири шуниңдәк уйғур миллий һәрикитиниң рәһбири вә нобел тинчлиқ мукапатиниң намзати рабийә қадир ханимниң сүрити вә мәрһум композитор вә сиясий паалийәтчи күрәш күсәнниң сүрәтлири қоюлди. Бу көргәзмини норвегийидики көплигән атақлиқ әрбаблар көргән.

Бермидики раһиблар бастурушқа дуч кәлди

Бу һәптидә башланған бирма раһиблириниң намайишлири юқири пәллигә чиққан болуп, намайиш қилған адәм сани 50 миңдин ашқан иди. Рейтерс агентлиқиниң 25 ‏- сентәбир күни рангун шәһиридин хәвәр қилишичә, берминиң рангун шәһиридә демократийә марши товлап намайишқа чиққан раһиб вә раһибәләрниң сани 10 миңға йәткән.

Буниңдин башқа таңгок қатарлиқ бирнәччә шәһәрдиму 40 миңға йеқин раһиб -раһибә бирла вақитта кочиға чиқип намайиш қилған. Лекин , 27-сентәбир күни бирма һөкүмити һәрбий күч ишлитип, раһибларни бастурушни башлиған болуп, өлүм йетим ишлири күнсайин көпәйгән. Бирма һәрбий һөкүмитиниң бу бастуруши америка вә явропа иттипақиниң тәнқидигә учриған болуп, хәлқара җәмийәт бирма һөкүмитини әйиблиди.

1988-Йили, бирма һөкүмити демократик намайишни бастуруп 3000 адәмни қирған иди. (Үмидвар)