Heptilik xewerler (3 - noyabirdin 9 - noyabirgiche)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Rabiye qadir xanim yaponiyide ziyarette bolmaqta

Uyghur milliy herikitining rehbiri, dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim yéqinda gérmaniyide ziyarette bolup, bir qatar muhim pa'aliyetlerni élip barghandin kéyin, ötken heptide amérika dölet mejliside ötküzülgen guwahliq bérish yighinida, Uyghur qizliri we balilirining ichkiri xitaygha élip bérilip, türlük ishlargha séliniwatqanliqini öz ichige alghan Uyghurlarning kishilik hoquqliri we emgek hoquqlirining depsende boluwatqanliqi heqqide ispat bergen idi.

Rabiye qadir xanim arqidinla xelq'ara kechürüm teshkilatining yaponiye shöbisining teklipige bina'en, 7 ‏- noyabir küni tokyogha yétip bérip, yaponiyide élip baridighan 3 heptilik ziyaritini bashliwetti. Rabiye qadir xanim yaponiyidiki ziyariti dawamida 8 sheherde nutuq sözlesh bilen birge, yaponiye kéngesh palatasi shuningdek awam palata ezaliri teripidin uyushturulghan guwahliq bérish yighinigha qatnashmaqchi.

Rabiye qadir xanimning bu qétimqi yaponiye sepiri, Uyghurlar mesilisini yaponiye hökümiti we xelqighe tonushturushta muhim ehmiyetke ige iken. Bu bir qanche kün ichide rabiye qadir xanim bir qatar pa'aliyetlerni élip bardi hemde yaponiye metbu'atliri rabiye qadir xanim we Uyghurlar mesilisi heqqide bes-beste uchurlarni tarqatti.

Bu yil Uyghur élide eydizdin yuqumlan'ghuchilar téz köpeymekte

Hazir, Uyghur éli, eydizdin yuqumlinish ehwali eng éghir jaylarning biri bolup, xitay boyiche 4- orunda turidiken.

Ürümchide chiqidighan " astane géziti " de xitayning eydizdin yuqumlinish ehwalidin istatistikiliq melumat bérilgen bolup, bu melumatta körsitilishiche, hazir Uyghur élide eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning sani 60 mingdin éship ketken bolup, yuqumlan'ghuchilar asasen ili oblasti, ürümchi shehiri, aqsu we qeshqer wilayetliri qatarliq 14 oblast, wilayet we sheherdiki 90 nahiyige jaylashqan bolup, bu yil 9- ayghiche Uyghur élide yéngidin eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlarning sani 3681 ademge yetken iken.

Kishilik hoquq közitish teshkilati xitayning axbarat erkinliki mesilisini tenqid qildi

6 - Noyabir küni shitabi amérikining nyuyork shehirige jaylashqan kishilik hoquqni közitish teshkilati, xitay hökümitining kishilik hoquqni yaxshilash we axbarat erkinlikini keng qoyuwétish jehette bergen wedilirini aqlimighanliqini tenqid qilip, xelq'ara olimpik komitétining peyshenbe küni xitayda tebriklinidighan " muxbirlar bayrimi" künide choqum otturigha chiqip yuqiriqi mesililerni eskertishi kéreklikini tekitlidi.

Peyshenbe küni xitay tashqi ishlar ministirining bayanatchisi lyu jenchaw muxbirlar bayrimi küni munasiwiti bilen axbarat élan qilip, xitayda axbarat erkinliki barliqini körsetken bolsimu, lékin chet el muxbirlirining hazir türmide yétiwatqan muxbirlarni qoyup bérish mesilisige a'it we bashqa so'allirigha qana'etlinerlik jawab bérelmigen.

Kishilik hoquqni közitish teshkilati asiya bölümining mu'awin mes'uli sofy richardson xanim " xitay hökümitining, olimpik nizamnamisidiki exlaqi prinsiplargha zit halda axbarat erkinlikige qaratqan qamal qilish qilmishlirigha qarshi jeng élan qilishta, xelq'ara olimpik komitéti bek susluq qiliwatidu" dégen. Chünki, insan hoquqini közitish teshkilatining pikrige tayan'ghanda, xitay olimpik musabiqisini ötküzüsh üchün insan hoquqini yaxshilashqa wede bergen bolsimu, biraq söz we metbu'at erkinlikila emes, hetta Uyghurlar we tibetlerning jümlidin xitay xelqining insan hoquqliri xatiriside wedige layiq yaxshilinish körülmigen.

Xitay dunya boyiche énérgiye serpiyati eng chong döletke aylinidu

Xelq'ara énérgiye agéntliqi teshkilati peyshenbe küni doklat élan qilip, 2010 ‏- yilighiche, jongguning dunya boyiche énérgiye serpiyati eng köp döletke aylinidighanliqini körsetti.

Xitaymu özining kelgüside énérgiye éhtiyajining zor bolidighanliqini izchil tekitlep kelgen bolup, shu sewebtin xitay ottura sherq döletliridin bashqa rusiye we ottura asiya memliketliri bilen bolghan énérgiye hemkarliqlirinimu kücheytishke mejbur bolghan. Nöwette, xitay qazaqistan, türkmenistan we özbékistan bilen tebi'iy gaz turubisi yatquzup, xitayni tebi'iy gaz bilen teminleshke pütüshken.

Xelq'ara énérgiye teshkilatining doklatida xitayning énérgiye bolghan éhtiyajining amérikidin éship chüshidighanliqi bildürülgen.

Xitay - amérika dora bixeterlikini bashqurush kélishimi tüzeshni qarar qildi

Xitay döletlik yémek ‏- ichmek we dora - dermek bashqurush idarisining axbarat bayanatchisi peyshenbe küni, 12 ‏- ayda xitay bilen amérika otturisida dora bixeterlikni tekshürüsh kélishimi hasil qilinidighanliqini bildürdi.

Amérika - xitay ikki terepning yémek ‏- ichmek, dora - dermek bixeterlik tekshürüsh xadimliri ortaq yosunda import ‏- éksport bashqurush tüzümini kücheytish jehette birlikke kelgen bolup, buningdiki seweb, amérika terep bu yil xitayning amérikigha kirgüzidighan mehsulatlirining süpet mesilisige qattiq telep qoyghan.

Xitay mehsulatlirining süpet mesilisi oxshashla dunyawi mesilige aylan'ghan bolup, amérika, yawropa ittipaqi xitayning toqumchiliq, yémek-ichmek, oyunchuq qatarliq türlük mehsulatlirini tekshürüshni kücheytip, ölchimini chingitqan idi. Chünki, bir qisim xitay mehsulatliridin zeherlik maddilar bayqalghan.

Watikan popi bénidik se'udi erebistan padishahi abdulla bilen körüshti

Watikan popi bénidik 7- noyabir küni, ikki heremning qoghdighuchisi se'udi erebistan padishahi abdulla bilen körüshti.

Birleshme agéntliqining watikandin xewer qilishiche, watikan popi bénidik abdullani özining watikandiki shexsiy kutupxanisida kütüwalghan bolup, ular arisidiki söhbet yérim sa'et dawamlashqan. Padishah abdulla, bénidikke yaqut bilen zinnetlen'gen altun qilich teqdim qilghan, bénidik se'udi padishahigha 16- esirde bésilghan katolik qanun-nizami we watikan médal teqdim qilghan.

Watikan popi özining ötkenki bir sözide xristiyan dini, islam dini, katolik dini, yehudiy dini qatarliq kop xil dinlarni asas qilghan medeniyetler arisidiki uchrishishni kücheytishni teshebbus qilghan idi. Bu ene shuninggha bésilghan qedem iken. (Ümidwar)