Heptilik xewerler ( 24 - noyabirdin 30 - noyabirghiche)

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Rabiye qadir xanim yaponiye parlamént xadimliri bilen körüshti

Yaponiyide üch heptilik ziyarette bolghan Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim 25 - noyabir küni yaponiyining xokkaydo ölkisidiki négate shehiridiki jama'et soruni zalida Uyghurlar mesilisi heqqide melumat berdi hemde Uyghurlar mesilisi heqqide soralghan türlük so'allargha jawab berdi.

28 - Noyabir küni yene, tokyo shehiride yaponiye parlamént xadimliri we yuqiri derijilik siyasiyonlarning kütüwélish pa'aliyitide yaponiye parlamént xadimliri hem siyasiyonliri bilen uchriship ulargha Uyghur mesilisini tonushturghan.

Yaponiye parlaméntning ikki palatasining 20 din artuq ezasi we bashqa munasiwetlik erbablar qatnashqan bu sorun rabiye qadir xanimning yaponiye ziyaritining eng ehmiyetlik we muhim qisimi bolup hésablinidu. Yaponiye parlamént ezaliri buningdin kéyin Uyghur mesilisige yéqindin köngül bolidighanliqini bildürüshti.

Qirghizistan "weten" partiyisi ittipaq jem'iyiti bilen uchrashti

Qirghizistandiki Uyghurlarning ittipaq jem'iyiti yéqinda saylam ötküzgen bolup, yéngi re'is we rehberlik guruppisi öz pa'aliyetlirini bashlighan idi.

Yéqinda qirghizistanning osh we jalal - abad wilayetliridiki Uyghur we özbéklerning weten partiyisining bir wekiller ömiki bishkekke kélip, ittipaq jem'iyiti bilen uchrishish ötküzüp, hemkarliq mesililirini muzakire qilghan.

Mezkur wekillerning bir qisimi osh wilayitidiki qara su nahiyisidin kelgen bolup, hazir bu jaydiki qeshqer qishlaq qatarliq jaylarda xéli köp sanda Uyghurlar yashaydu. Bu osh tewesidiki Uyghurlar bilen béshkektiki Uyghurlarning uzundin buyan tunji qétim uchrishishi bolup hésablinidiken.

Xitayda eydiz bilen yuqumlan'ghanlarning sani téz ashmaqta

Xitay hökümitining mölcherlishiche 2007 ‏- yilning axirigha qeder xitayda bir yil ichide eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarning sani 700 minggha yétidiken. Xitay sehiye ministirliqining ministiri peyshenbe küni béyjingda ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida bu sanni melum qilghan.

Nöwette, eydiz bilen yuqumlinish ehwali xitayda nahayiti éghir bolup, asiya elliri ichide aldinqi qatarda turidu. Uyghur éli bolsa eydiz bilen yuqumlinish boyiche xitayda ikkinchi orun'gha ötken bolup, eydiz aghriqlirining sani üzlüksiz köpeymekte, uning üstige yene eydiz bilen yuqumlan'ghanlarning köpinchisi Uyghurlar bolup hésablinidiken.

Bu munasiwet bilen amérika alimi justin rudélson eydizning Uyghurlarning milliy mewjutluqi üchün zor tehdit ikenlikini otturigha qoyghan idi.

Xitay hökümiti qeshqer, xoten, aqsu wilayetliridiki qosh tilliq ma'arip üchün zor meblegh saldi

Xitay hökümiti ötken yilidin bashlap qeshqer, xoten, aqsu rayonlirida 'qosh tilliq ma'arip' ni yolgha qoyush üchün 430 milyon yüen ajratqan.

Xitayning 'shinjang xewer tori'din melum bolushiche, hazir bu rayonlarda 'qosh tilliq ma'arip' dégen nam astida 50 ming bala xitayche oquwatidu. Pilan boyiche, 2010-yiligha yetkende bu rayonlarda xitayche oquydighan Uyghur qatarliq milletlerning balilirining sani 258 minggha yetküzilidiken.

Hazir qosh tili siniplirining sani 5000 gha, buninggha oquydighan oqughuchilarning sani 150 mingdin yetken. Qosh tilini yeslidin bashlash pilanimu ishqa ashurulmaqta. Qosh tilliq ma'arip dégenning emeliyette, xitay tilliq ma'arip ikenliki jezimleshtürülmekte.

Qizilsu qirghiz aptonom oblastidin 60 ming déhqan sirtqa yötkeldi

Nöwette, qeshqer we qizilsu xitayning Uyghur emgek küchlirini sirtqa yötkesh istratégiyisining muhim nuqtisi bolmaqta.

Shinxu'a torining 27 - noyabir xewiridin ashkarilinishiche, 2007- yilining ichide qizilsudin ikki mingdin artuq déhqan, xitay hökümitining yéza éshincha emgek küchlirini sirtlargha yötkep ishqa orunlashturush siyasiti boyiche xitayning jéjyang, jyangsu, xébéy qatarliq ölkiliridiki we tyenjin qatarliq jayliridiki zawutlargha ewetilip ishlitilgen.

Ichkiridiki zawutlargha ewetilgenlerning asasen yéshi 16 yashtin 25 yashqiche bolghan toy qilmighan qizlar ikenliki melum. Bu mesile nöwette, xelq'ara jem'iyetning diqqitini jelp qilmaqta. Igilinishiche, 2007 - yili bir yil ichidila mushu xil siyaset bilen qizilsu oblastining her qaysi nahiye ‏- yéziliridin 60 mingdin artuq déhqan yerlirini tashlap sirtlargha yötkelgen bolup, yerlik da'iriler déhqan charwichilarni sirtqa chiqip ishleshke righbetlendürmekte.

Pelestin isra'iliye mesilisini hel qilish yighini échildi

Isra'iliye- pelestin tinchliq yighini 27 ‏- noyabir küni amérikining annapolis sheherchiside échilip, tinchliq söhbitini dawamlashturush üchün kélishim hasil qildi.

Bu kélishimni ijra qilidighan bir komitét teshkillendi. Bu yighin'gha isra'iliye bash ministiri olmort we pelestin rehbiri maxmud abbas shuningdek se'udi erebistan, süriye qatarliq musulman döletliri we bashqa memliketlerning wekilliri qatnashti.

28 ‏- Noyabir küni amérika prézidénti jorj bush aq sarayda isra'iliye rehbiri olmort bilen pelestin hoquqluq orginining re'isi mehmud abbasni qobul qilip, tinchliq söhbiti üchün yardemlishidighanliqini bildürdi. (Ümidwar)