Heptilik xewerler (27-maydin 2-iyun'ghiche)

Muxbirimiz qutlan
2017.06.02
erkin-asiya-radiosi-yengi.jpg Erkin asiya radi'osi Uyghur bölümi heptilik xewerliri
Photo: RFA

Rabiye qadir xanim xitay hökümitining Uyghur élidiki bu yilliq ramizan cheklimisini qattiq tenqid qildi

Dunyawiy chong taratqularning hemmisi xitayning bu yilliq ramizan mezgilide Uyghur diyarida adettin tashqiri diniy cheklime yürgüziwatqanliqini birdek eyiblimekte.

Halbuki, xitay da'irilirining Uyghur élida, bolupmu Uyghur élining jenubidiki xoten we qeshqer qatarliq jaylarda ramizan éyidiki qattiq teqiplerni dawamlashturiwatqanliqi melum bolmaqta.

Dunya Uyghur qurultiyining re'isi rabiye qadir xanim bu heqte jiddiy inkas qayturup, “Xitay hökümitining xatirjemlik, tinchliq éyi bolghan muqeddes ramizanda Uyghurlargha qaratqan basturushni kücheytishi, yalghuz Uyghurlarghila emes, belki pütün islam dinigha urush achqanliqtur” dédi.

Ramizan mezgilide xotendiki her bir'a'ilide birdin kadirning yétip-qopuwatqanliqi melum boldi

Bu yilliq ramizan mezgilide da'irilerning Uyghur élida roza tutushni cheklesh heqqidiki chare-tedbirlirini yenimu kücheytkenliki melum bolmaqta.

Radiyomizning xotendiki saqchixana we kent kadirliridin ehwal igilishiche, bu yil ramizan kirgendin buyan nuqtigha chüshken kadirlar kenttiki déhqanlar bilen “5 Te bille bolush” wezipisini orundimaqtiken.

Igilinishiche, her derijilik hökümet organliridin yéza-kentlerge ewetilgen kadirlar taki 10 kün'giche déhqanlarning öyide yétip-qopup, ularning ramizan mezgilidiki shexsiy hayatini közitidiken.

Amérika yallanma armiyisining Uyghur diyarigha teklip qilinishi diqqet qozghimaqta

Uyghurlar élidiki siyasiy weziyetning barghanséri jiddiylishishige egiship, xitay hökümitining rayondiki basturush tedbirlirining xilmu-xillishiwatqanliqi melum bolmaqta.

Igilinishiche, xitay hökümiti yéqinda “Térrorluqqa qarshi turush” dégen namda ghayet zor meblegh ajritip, amérikidiki xususiylar bashquruwatqan  “Qara su yallanma armiyisi” ni Uyghurlar diyarigha teklip qilghan.

Amérikidiki dangliq gézit “Walstrét zhurnili” ning sabiq obzorchisi maykél krégir bu heqte inkas qayturup, “Qara su yallanma armiyisi” ning xitay bilen hemkarlishishidin endishe qiliwatqanliqini bildürdi.

Gumidiki ahaliler qoshnisining öyide 15 minuttin artuq oltursa saqchigha melum qilishi kérekken

Guma nahiyeside bu yil “14-Féwral pichaqliq hujum weqesi” yüz bergendin kéyin, da'irilerning gumidiki bixeterlik tedbirlirini yene bir baldaq kücheytkenliki melum.

Gumidiki yerlik ahalilerning bildürüshiche, qolum-qoshnilar bir-birining öyige kirip 15 minuttin artuq olturup qalsa, öy igisi ehwalni choqum saqchixanigha melum qilip qoyushi kérek iken. Bu tüzüm 14 yashtin yoqiri kishilerning hemmisige ijra qilinidiken.

Gumidin igilen'gen bu ehwallarni guma nahiyesidiki saqchixanilar  inkar qilmidi.

Xotendiki yardemchi saqchilar 48 sa'etlik uda nöwetchilik we éghir charchashtin shikayet qildi

Uyghur diyarining jenub we shimalida, bolupmu siyasiy jehettin eng sezgür rayonlarning biri bolghan xoten wilayitide bu yil féwraldin bashlap türkümlep yardemchi saqchilarning qobul qilin'ghanliqi melum.

Radiyomizning xotenning kériye nahiyesidiki saqchixanilardin ehwal igilishiche, yéngidin qobul qilin'ghan yardemchi saqchilar yéqinqi üch-töt aydin buyan bir künmu dem almay ishlimektiken.

Kériyening kökyar we siyek yéziliq saqchixanilirining bildürüshiche, uda 48 sa'etlik nöwetchilik we éghir charchash sewebidin bezi yardemchi saqchilar istépa sorashqa mejbur bolghan.

Muhit tetqiqatchiliri: “Tengritaghliridiki muzluqlar 2100-yiligha barghanda érip tügishi mumkin”

“Junggo yashlar géziti” 24‏-may küni mexsus maqale élan qilip, tengritéghidiki muzluqlarning jiddiy türde érip kétiwatqanliqini, buning Uyghur élining su we muhitigha zor tesir körsitidighanliqini agahlandurghan.

Muhit tetqiqatchiliri, eger témpératura hazirqidek örlep mangsa 2100‏-yiligha barghanda tengritaghliridiki muzluqlarning   80%  ining pütünley érip tügeydighanliqini bildürgen.

Resmiy sanliq melumatlardin melum bolushiche, 4 milyon 800 ming yilliq tarixqa ige tengritagh  1‏-nomurluq muzluqi 2016‏-yili 4‏-aydin buyan  2.7 Métir érip töwenligen.

Mutexessislerning bildürüshiche, eger témpératura dawamliq örlise, tengritagh 1-nomurluq muzluqi 50 yil ichide pütüley érip tügeydiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.