Heptilik xewerler (25 - séntebirdin 1 - öktebirgiche)

Muxbirimiz jüme
2010.10.01

'Muhebbetning 10 sherti' qirghizistanda ötküzülüwatqan xelq'araliq filim féstiwalida dexlige uchridi

Qirghiz dölet bixeterlik xadimliri bishkektiki bir filim féstiwalida qoyuluwatqan rabiye qadir xanim heqqidiki höjjetlik filimge dexli qilghan.
 
Erkin yawropa radi'osining xewer qilishiche, rabiye qadir xanimning hayati teswirlen'gen "muhebbetning 10 sherti" béshkekte ötküzülüwatqan xelq'araliq filim féstiwali - "bir dunya féstiwali" gha qoyulghan.
 
Bash shtabi chéx jumhuriyitining praga shehirige jaylashqan mezkur féstiwal 2007 - yilidin buyan béshkekte ötküzülüp kéliniwatqan bolup, bu yil tötinchi yiligha qedem qoyghan.

"Muhebbetning 10 sherti" körsitiliwatqan sorun'gha qirghiz dölet bixeterlik xadimliri üsüp kirgen we filimni toxtitishni telep qilghan.

Bixeterlik xadimliri chiqip ketkendin kéyin "muhebbetning on sherti" yene dawamlashturulghan.

Mezkur filim 2009 - yili awstraliye mélburn filim féstiwaligha qoyulghanda, xitay da'irilirining qattiq naraziliqigha uchrighan we awstraliye xitay munasiwetlirige tesir körsetken idi. Filim shundin kéyin bir qanche chong xelq'ara féstiwaligha qoyuldi.

Rabiye qadir xanim amérika West Point ofitsérlar mektipide Uyghurlar weziyiti heqqide doklat berdi

Charshenbe küni Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanim amérikidiki gherbiy nuqta yeni (West Point) ofitsérlar mektipide Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide nutuq sözligen.

Rabiye qadir xanim we amérika Uyghur birleshmisining mu'awin re'isi alim séyitof ependiler amérika gherbiy nuqta herbiy ofitsérlar mektipining teklipige bina'en mektepte ziyarette bolghan.

Ziyarettin kéyin rabiye qadir xanim mekteptiki 2000 din artuq ofitsér- eskerlerge Uyghurlarning nöwettiki weziyiti heqqide doklat bergen.

"West poyint" yeni gherbiy nuqta dep atilidighan bu mektep, amérikidiki quruqluq armiyisige ofitsér terbiyileydighan herbiy akadémiye bolup, 1802 - yili qurulghan.

Kanadada chiqidighan 'yershari mektupliri' gézitning tor bétide Uyghur ta'amliri tonushturuldi

Kanadadin chiqidighan "yershari mektupliri" gézitning "heptilik tamaq risalisi sehipisi" de Uyghur ta'amliri tonushturuldi. Uyghur ta'amlirini mezkur gézitning sehipe yazghuchisi lusiy wéywérmen yazghan.

Aptor sehipisige "xitayche, yaponche we taylandche tarmaqlardin zérikken bolsingiz, Uyghur tamlirini tétip körüng" dep téma qoyghan.

Aptor mundaq yazghan: "asiya ta'amliri ichide Uyghurlarning tamaq medeniyiti gherbke anche tonulmidi. Uyghur tamaqliri xuruchlirigha sélin'ghan herxil dora - dermekliri bilen köngülge huzur béghishlaydu we mezzilik".

Aptor yene, Uyghur ta'amlirining ana makani "sherqiy türkistan" dep körsetken. Bu nöwetlik tamaq tonushturush sehipiside asasliqi Uyghur leghminini étish usuli körsitilgen.

7 - Nöwetlik xelq'araliq anatoliye medeniyet we sen'et féstiwali 26 - séntebir axirlashti

Enqerening etimesgut rayonida échilghan 7 - nöwetlik xelq'araliq anatoliye medeniyet we sen'et féstiwali 26 - séntebir axirlashti.

Féstiwalgha türkiyidin 23 jem'iyet qatnashqandin sirt, ottura asiya türkiy jumhuriyetliri we bashqa türkiy milletlerning wekillirimu qatnashti. Qatnashquchilar mexsus bölüm échip, özlirining medeniyet - sen'itini namayan qildi.

Féstiwalning axirqi küni yeni 26 - séntebir, milletchi heriket partiyisi bashliqi, sabiq mu'awin bash ministir dölet bahchéli ependi Uyghurlar achqan "sherqiy türkistan öyi" namidiki körgezme bölümini ziyaret qildi we Uyghurlarning nöwettiki ehwali bilen tonushup chiqti.

Bu nöwetlik féstiwalidiki bölümler ichide Uyghur bölümi eng mol mezmun'gha ige bolup, bölümde Uyghurlarning medeniyet- sen'iti we bügünki weziyiti tonushturuldi.

Qeshqerde 13 yashliq bir Uyghur qizini sichu'enlik bir xitayning 8 iti talap öltürüwetken

Qeshqer shehirining shamalbagh yézisida 2008 ‏- yili, 13 yashliq Uyghur qiz zorigül seperni, sichu'enlik bir köchmenning 8 iti talap öltürüwetken.

Weqe 2008 ‏- yili 2 ‏- ayning 8 - küni qeshqer shehirining shamalbagh yézisida yüz bergen.
 
Sichu'enlik köchmen ziyankeshlikke uchrighan a'ilige héchqandaq tölem tölimigendin sirt yurtigha qéchip kétip, qanuniy jawabkarliqtin qutulup qalghan.

Mezkur a'ilining shikayet qilishiche, qeshqerdiki xitay da'iriliri weqening milliy toqunushqa aylinip kétishidin endishe qilip, ziyankeshlikke uchrighan a'ilini basqan we jawabkar xitayning qéchip kétishige köz yumghan.

Nöwette dewager seper mamut we ayali niyazgül mana bu naheqchilikke qarshi erzini dawamlashturmaqta.

Musteqil tetqiqatchi ilham toxti yawropa birlikining béyjingdiki mes'ul xadimliri bilen körüshken

"Uyghurbiz" torining xewer qilishiche, béyjingdiki milletler uniwérsitétning dotsénti, ilham toxti ikki heptining aldida yawropa birlikining béyjingdiki mes'ul xadimliri bilen körüshüp, ikki sa'et söhbet ötküzgen.

Ilham toxti, mes'ul xadimlargha Uyghurlarning nöwettiki weziyiti, jümlidin kishilik hoquq weziyiti heqqide melumat bergen.

Radi'omizning "Uyghurbiz" toridiki munasiwetlik kishilerdin igilishiche, da'iriler ilham toxtigha qaritilghan nazaretni kücheytken bolup, yéqinda uning öz yurti atushqa bérishigha yol qoyulmighan.

76 - Nöwetlik dunya qelemkeshler qurultiyida türmidiki Uyghur qelemkeshler toghrisida qarar maqullandi

9 - Ayning 26 - küni tokyoda bashlan'ghan 76 - nöwetlik dunya qelemkeshler qurultiyida, türmide yétiwatqan Uyghur qelemkeshler heqqide qarar maqullan'ghan.

Qurultaygha dunyaning herqaysi jayliridiki 110 dölettin kelgen yazghuchi, sha'ir we qelemkeshler jem'iyitining ezaliri qatnashqan.

Yighin'gha qazaqistan, kanada we yawropa elliridin kelgen 7 Uyghur yazghuchi we pa'aliyetchi qatnashmaqta.

Bu yighin'gha dunya Uyghur qurultiyi bash katipi dolqun eysa ependimu alahide teklip boyiche qatnashqan. U, qurultayda türmide yétiwatqan Uyghur yazghuchi we tor béti bashqurghuchilirining mesilisini otturigha qoyghan.

Sharshil alahide qoghdash rayoni mexpiy ow meydanigha aylandurulmaqta

Uyghur élidiki dölet derijilik muhapizet rayoni sharshilda, bashqurushtiki yochuqlardin paydilinip sayahet qilishqa, hetta yoqilish girdawidiki yawayi haywanatlarni owlashqimu bolidiken.

Sharshil alahide muhapizet rayoni bortala oblasti alataw téghining jenubi étikige jaylashqan bolup, bu jayda kem uchraydighan uchar qush, yawayi haywan we ösümlükler bar iken.

Bu jaydin bayqalghan, qongur éyiq, qatarliq 35 xil yawayi haywan xitaydiki dölet derijilik alahide qoghdilidighan haywanatlar tizimlikige kirgüzülgen.

Halbuki, bortala oblastliq hökümet bashqurushidiki sayahet idarisining mulazimet diréktori li chingxu'a sharshilda qoghdilidighan yawayi haywanlarni owlashqa bolidighanliqini ashkarilidi. U, " ow towlashqimu bolidu, lékin, pul tölesh kérek" dédi. ‏‏U yene, bu xil haywanlarni owlashqa yol qoyulidighan qanuniy resmiyetlernimu béjirip béridighanliqini bildürdi.

Norwégiyidiki térror gumandari rashidin memet hujum nishanining xitay ikenlikini bildürgen

Norwégiyide el qa'ide bilen munasiwiti bar dep qarilip, tutup turuliwatqan Uyghur gumandar rashidin memet esli pilandiki hujum nishanining norwégiye paytexti oslodiki xitay elchixanisi ikenlikini bildürgen.

Ilgiri ular pilan qilghan hujum nishanining daniyidiki bir gézitxana ikenliki ilgiri sürülgen idi. Rashidin memetning adwokati tünügün norwégiye axbaratigha, rashidin memetning gézitxanigha hujum qilish pilanini ret qilghanliqini bildürgen.

Adwokat Carl Konow NRK radi'osigha qilghan sözide, rashidinning Uyghur élidiki xitay hökümitini mustemlikichi hökümet dep tonuydighanliqi, Uyghur mesilisining diplomatik yol bilen hel bolushigha ishenmeydighanliqi, shuning üchün, oslodiki xitay elchixanisini partlitishni pilanlighanliqini bildürgen.

Rashidin soraq dawamida, el qa'ide teshkilati bilen bolghan munasiwitinimu ret qilghan.

D u q hey'iti yaponiye parlamént ezaliri bilen körüshti

9 - Ayning 29 - küni, d u q bash katipi dolqun eysa we yaponiye Uyghur jem'iyiti re'isi ilham mexmut qatarliqlar, yaponiye erkin démokratlar partiyisining parlamént ezaliri bilen körüshken.

Uchrishishqa burundin tartip Uyghur mesilisige köngül bölüp kéliwatqan parlamént ezaliri bashchiliqida 7 parlamént ezasi qatnashqan.

Erkin démokratlar partiyisi parlamént ezaliri yaponiye parlaméntida yapon Uyghur dostluq komitéti qurup chiqidighanliqini we bundin kéyin xitayning Uyghurlargha qaratqan bésim siyasitini yéqindin közitidighanliqini bildürgen.

U q bash katipi dolqun eysa Uyghur mesilisining hazirqi ehwali, dunya Uyghur qurultiyining pa'aliyetliri we xitayning Uyghurlargha qaratqan bésim siyasiti heqqide melumat bergen.
 
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.