Kanasawa xanim: “Bir millet irqiy qirghinchiliq bilen yoqitilmaqchi bolghanda, hergiz qarap turalmaymiz!”

Ixtiyariy muxbirmiz azigh
2022.06.15
Kanasawa xanim: “Bir millet irqiy qirghinchiliq bilen yoqitilmaqchi bolghanda, hergiz qarap turalmaymiz!” Yaponiyediki “Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri” teshkilatining pa'aliyetchiliridin körünüsh. 2022-Yili iyun, yaponiye.
RFA/Azigh

Xitayning Uyghur élidiki irqiy qirghinchiliq siyasitining künséri éghirlishishi we Uyghurlargha qaritilghan mejburiy emgek zenjirining barghanche kölemlishishi démukratik döletlerdiki kishilik hoquq teshkiliri we kishilik hoquq pa'aliyetchilirining qattiq eyiblishige uchrimaqta. Teshkilatlar we kishilik hoquq pa'aliyetchilliri her xil namayish we teshwiqat pa'aliyetlirini teshkillep, özi turushluq döletlerdiki xelqning diqqitini Uyghur mesilisige tartish üchün tirishchanliq körsetmekte.

Yaponiyediki “Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri” teshkilatining pa'aliyetchiliri yiqindin buyan herxil namayish we teshwiqat pa'aliyetlirini teshkillep, yapon xelqining Uyghur mesilisige bolghan sezgürlikini ashurushqa tirishmaqta.

Yaponiyediki “Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri” teshkilatining pa'aliyetchiliridin körünüsh. 2022-Yili iyun, yaponiye.

“Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri teshkilati” ning mudiri kanasawa xanim ziyaritimizni qubul qilip, qirghinchiliqtiki Uyghurlargha ümidwar bolushni éytti we mundaq dédi: “Belkim, köpinche yaponlar bu paji'eni bilmesliki mumkin. Bir millet irqiy qirghinchiliq bilen yer yüzidin yoqitilmaqchi boluwatqanda, biz hergiz buninggha qarap turalmaymiz. Sherqiy türkistan uzundin buyan yipek yoli arqiliq yaponiye intizar boluwatqan bir rayon, halbuki yaponlar u yerdiki xelqning irqiy qirghinchiliqqa uchrawatqanliqini bilmeydu. Bu yene kélip xitayning tibet, jenubiy mongghuliye we xongkongdiki basturushlirini öz ichige alghan, sel qarashqa bolmaydighan jiddiy bir mesile. Insan bolush süpitimiz bilen kishilerning naheq azab-oqubet chékishini, tili, medeniyiti, a'ilisi we hayatidin mehrum qélishini qobul qilalmaymiz.”

Kanasawa xanim we bashqa yaponiyelik kishilik hoquq pa'aliyetchiliri Uyghur irqiy qirghinchiliqi bilen munasiwetlik ijtima'iy taratqu wastilirida herxil widéyolarni ishlep tarqitiwatqan bolup, ular ishligen widéyolar kishilerning qizghin alqishigha érishken.

Yaponiyediki “Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri” teshkilatining pa'aliyetchiliridin körünüsh. 2022-Yili iyun, yaponiye.

Kanasawa xanim bu toghriliq toxtilip, mundaq dédi: “Uyghurlar uchrawatqan tesewwur qilish qiyin bolghan zulumlar we bésimlarni yapon xelqige anglitish üchün, kocha pa'aliyetlirini élip bériwatimiz. Widéyoni dostlirim bilen bille kishilerning diqqitini Uyghur mesilisige tartish üchün tarqattim. Kishilerge Uyghurlarning yapun xelqining dosti hem ittipaqdishi ikenlikini bildürüsh, ré'alliqni toghra eks ettürüsh we yapunluqlarning diqqitini Uyghurlar uchrawatqan paji'elerge qaritishni meqset qilduq.”

Awstraliye istiratégiyelik siyaset tetqiqat merkizi ötken yili 3-ayda bir doklat élan qilghan bolup, mezkur doklatta Uyghurlarni qul ishchi qilip ishlitish mesilisige chétilidighan 82 dangliq markining tizimliki körsitilgen idi. Yoquriqi 82 dangliq marka shirketliri ichide 11 yaponiye shirkitining Uyghurlarni qul ishchi ornida ishlitidighan xitay zawutlirigha tayinidighanliqi melum bolghan.

Yapuniyelik kishilik hoquq teshkilatliri Uyghur mejburiy emgek mesilisige chétilghan yapun shirketlirini qattiq eyiblmekte we hökümettin buninggha konkirét tedbir élishni telep qilmaqta.

Ziyaritimiz dawamida kanasawa xanim Uyghur mejburiy emgek mesilisi üstide toxtilip, mundaq dédi: “Mejburiy emgek her bir kishining shexsiy turmushi, ularning a'ile-tawabi'atliri, qoshniliri we mehellilirining hayati we tumush sheklige körünerlik derijide tosqunluq qilidu. Mejburiy emgek kichik balilarni ata-aniliridin, shundaqla bowa-momiliri we en'eniwi medeniyetni singdüridighan mehelliliridin ayriwitidu. 21-Esirde bu mesilining téxiche mewjut ikenliki kishini heyran qalduridighan we qattiq bi'aram qilidighan hadise. Méningche, mejburiy emgekni tügitish üchün köp tereplik tirishchanliq körsitilishi kérek.”

Yapuniye Uyghur jem'iyiti idare hey'itining da'imiy ezasi sawut memet ziyaritimizni qubul qilip, yaponiyediki Uyghur pa'aliyetlirining kölimi we buning yapun puqrawiy teshkilatliri we siyasiy sahesige körsetken tesiri toghrisida tepsiliy melumat berdi.

Kanasawa xanimning éytishiche, “Chücho (seher) kishilik hoquq mesililiri teshkilati” éghir kishilik hoquq mesililiri, jümlidin Uyghur, jenubiy mongghuliye, tibet, xongkong katarliq xelqler we rayonlar heqqide yapon xelqige melumat bérish we hel qilish charisi tépish؛ shimaliy koriyedek diktator döletler teripidin tutqun qilin'ghan yaki ziyankeshlikke uchrighuchilar heqqide yapon xelqining tonushni östürüsh üchün xizmet qilidighan bir kishilik hoquq teshkilati iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.