Jewher ilham dunyani Uyghurlar duch kéliwatqan zulumlargha süküt qilmasliqqa chaqirdi

Bu yil 10-ayning 24-küni yawropa ittipaqining eng aliy kishilik hoquq mukapati bolghan “Saxarof erkinlik mukapati” ning xitay türmisidiki Uyghur öktichi ziyaliysi ilham toxtigha bérilgenliki élan qilinishi Uyghurlarni hayajan'gha salghan idi.

18-Dékabir küni yawropa parlaméntining strasburgdiki merkizide ilham toxtigha bérilgen “Saxarof mukapati” ni tarqitish murasimi daghdughiliq ötküzüldi. Murasimda yawropa parlaméntining re'isi dawid sassoli ependi mezkur mukapatning ilham toxtigha bérilgenlikini tebriklesh bilen bille xitay hökümitini türmidiki ilham toxtini derhal qoyup bérishke chaqirdi. 

Yawropa parlaméntining re'isi dawid sassoli sözide: “Biz bu mukapat arqiliq xitay hökümitini ilham toxtini derhal qoyup bérishke we az sanliq milletlerning heq-hoquqigha hörmet qilishqa chaqirimiz,” dégen.

Mukapatni tapshuruwélish murasimida ilham toxtining qizi jewher ilhamning tesirlik nutqi yene bir qétim muhajirettiki Uyghurlarni we Uyghur weziyitige köngül böliwatqan dunya jama'etchilikini tesirlendürdi.

Jewher ilham 10 minutluq nutqida yawropa parlaméntining dadisi ilham toxtigha “Saxarof erkinlik mukapati” ni bergenlikige teshükkürini bildürdi. U yawropa parlaméntini shundaqla barawerlik we kishilik hoquqni qoghdashni nishan qilghan herqandaq bir teshkilatning nöwettiki Uyghurlarning éghir weziyitige süküt qilmasliqqa chaqirghan.

Jewher ilham aldi bilen sözini “Men yawropa parlaméntining dadam ilham toxtini ‛saxarof erkinlik mukapati‚ gha layiq körgenlikige teshekkür éytimen,” dégen sözler bilen bashlighan. Jewher yene mundaq dégen: “Siler peqet dadamning xizmetlirini nezerge élish bilenla cheklenmeslikinglar, yüz bériwatqan zulumlargha süküt qilmasliqinglar, lagérlargha qamalghan 1 milyondin artuq Uyghurning ehwaligha köngül bölishinglar kérek.” 

U özining béyjingdiki baliliq mezgilide her küni saqchilarning dadisini izdep öyige kélidighanliqini körgenlikini, künlerde teshwish ichide ötküzgenlikini, 2012-yili béyjing ayridromida dadisining tutup qélin'ghanliqigha shahit bolghanliqini bayan qildi. U özining ösüp yétilip bügün Uyghurlarning heq-hoquqliri üchün sözleydighan bir pa'aliyetchige aylinishida dadisining chongqur tesir körsetkenlikini tekitlep ötti.

Jewher dadisi ilham toxtining öz Uyghurlarning xitaydiki qanuniy heqlirini qoghdash we Uyghurlarning barawerliki üchün küresh qilghan, adaletsizliklerge qarshi heqqaniyetni sözleshke jür'et qilidighan heqiqi bir wijdan igisi bolghini üchün bügün “Saxarof erkinlik mukapati” dek mushundaq bir aliy mukapatqa layiq körülgenlikini bildürgen. U dadisi ilham toxti we we dadisigha oxshash nurghunlighan Uyghur ziyalilirining shundaqla milyonlighan Uyghurning xitay türmiliride we lagérlarda qamaqliq ikenlikini tekitligen.

Jewher sözini sözini töwendiki sözler bilen axirlashturghan: “Bügün xitayda yashawatqan Uyghurlarda erkinlik yoq. Méning bügün bu yerde turushum dadamning ishlirigha hemdemde bolush üchündur. Men bu yerde sözümni anglawatqanlardin soraydighinim shuki, xitay hökümitining Uyghurlargha qiliwatqan zulumlirini kördinglarmu? eger körgen bolsanglar, silerdin soraydighinim bu zulumlargha qarshi ish qilinglar, tedbir körünglar. Parlamént ezaliri üchün éytqanda, xitaydin kélidighan mepe'etni dep yaki xitay bilen bolghan sodanglarni dep xitay hökümitining Uyghurlarni basturushigha süküt qilmanglar. Tetqiqatchilar öz tetqiqatinglarda bu basturushning heqiqiqeten yüz bériwatqanliqini ispatlashtin bash tartmanglar, kishilik hoquq teshkilatliri Uyghurlar üchün heqqaniyetni sözleshte öz xizmitinglarni dawamlashturunglar!” 

19-Dékabir küni ilham toxtining qizi jewher jewher ilham radiyomiz Uyghur bölimning ziyaritini qobul qilip, öz tesiratini Uyghurche ipade qildi.

Melum bolushiche, murasimgha yawropa parlaméntining 750 din artuq ezaliri qatnashqan bolup, mezkur yighin'gha dunya Uyghur qurultiyining re'isi dolqun eysa, “Ilham toxti guruppisi” ning re'isi enwerjan qatarliq bir türküm Uyghurlarmu qatnashqan. Jewherning tesirlik sözliri yighin'gha qatnashqan we uning nutuqini anglighan Uyghurlarni hayajan'gha salghanliqi ijtima'i taratqularda asasiy söz témisi boldi.

“Ilham toxti guruppisi” ning re'isi enwerjan ependi 19-dékabir radiyomiz ziyaritini qobul qilip, yawropa parlaméntining “Saxarof mukapati” ni Uyghur ziyaliysi ilham toxtigha layiq körgenliki üchün rehmetlirini bildürdi. U jewherning murasimdiki nutuqidin özining we bu nutuqni anglighan Uyghurlarning tolimu tesirlen'genlikini hem pexirlen'genlikini bildürdi.