“Saxarof erkinlik mukapati” mezgilide ilham toxti a'ilisige qaritilghan nazaret kücheytildi

Muxbirimiz méhriban
2016.10.06
ilham-toxti-saxarof-mukapati-1.jpg Yawropa parlaménti ilham toxtining bu yilliq saxarof mukapatigha körsitilgen 3 namzatning biri ikenlikini élan qildi.
europarl.europa.eu

Uyghurlarning qanuniy heqlirini ashkara telep qilghini üchün 2014-yili 23-séntebir xitay da'iriliri teripidin muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilin'ghan meshhur Uyghur ziyaliysi ilham toxti ependi 2016-yilliq “Saxarof erkinlik mukapati” we “Martén ennalist kishilik hoquq mukapati” ning her ikkisige namzat qilip körsitilgen idi. Bu mukapatlarning axirqi sahibi 11-öktebir élan qilinmaqchi. Bu munasiwet bilen 10-öktebir küni, yawropa parlaméntida “Ilham toxti we saxarof mukapati” témisida mexsus muhakime yighinimu orunlashturulghan. Radiyomiz igiligen ehwallardin melum bolushiche, da'iriler 1-öktebir xitay dölet bayrimini bahane qilip, béyjingdiki kishilik hoquq pa'aliyetchilirige qaratqan teqibni kücheytken. Ularning qatarida ilham toxtining béyjingdiki ayali güzelnur xanimgha qaritilghan nazaretmu kücheytilgen, da'iriler yene güzelnur xanimni chet'el muxbirlirining téléfon ziyaritini qobul qilmasliqqa agahlandurghan.

10-Öktebir küni, yawropa parlaméntida parlamént ezasi ilhan küchükning riyasetchilikide “Ilham toxti we saxarof mukapati” témisida bir muhakime yighini échilidighan bolup, 11-öktebir yawropa parlaméntida ötküzülidighan “Saxarof erkinlik mukapatini tarqitish murasimi” din ilgiri ötküzülgen bu yighinni wakaletsiz milletler teshkilati, ilham toxtini qollash guruppisi we xitayda özgirish teshkilati hemkarliship uyushturghan.

Mezkur yighin'gha amérikidin qatnishidighan xitayda özgirish teshkilati mes'uli saw yashö xanimning bildürüshiche, yighin'gha ilham toxtining amérikida oquwatqan qizi jewhermu teklip qilin'ghan. Mezkur yighin ilham toxtining tinchliqperwer pa'aliyetlirini muzakire qilish arqiliq, uning néme üchün bu mukapatni élishqa tégishlik kishi ikenlikini mu'eyyenleshtürüshni meqset qilghan.

Halbuki, xelq'arada kishilik hoquq teshkilatlirining Uyghur ziyaliysi ilham toxti heqqidiki pa'aliyetliri küchiyiwatqan bir mezgilde, xitay türmiside muddetsiz qamaq jazasini ötewatqan ilham toxtining béyjingdiki a'ilisige qaritilghan nazaret we teqib qilishlarning barghanche kücheytiliwatqanliqi melum boldi.

Béyjingdiki kishilik hoquq pa'aliyetchiliridin xu jya qatarliqlarning radiyomizgha bildürüshiche, mezkur yighin mezgilide da'irilerning ilham toxtining béyjingdiki a'ilisige qaratqan bésimi yenimu kücheytilgen.

Saxarof erkinlik mukapatining 2008-yilliq sahibi, ilham toxtining yéqin aghiniliridin bolghan xitay kishilik hoquq pa'aliyetchisi xu jya ependi 5-öktebir radiyomiz ziyaritini qobul qilip, özining 2 hepte ilgiri yeni musulmanlarning qurban héyti we xitaylarning tawuz chaghini mezgilide ilham toxtining béyjingdiki a'ilisini yoqlap barghanliqini, emma 7 künlük öktebir bayrimi mezgilide béyjingda kishilik hoquq pa'aliyetchilirige qaritilghan nazaret yene kücheytilgechke, ilham toxtining ayali güzelnur we uning ikki oghlini yoqlashqa imkaniyiti bolmighanliqini bildürdi.

Xu jya ependi yene da'irilerning ilham toxtining ayali güzelnur xanimning téléfonini nazaret astigha alghanliqini, uning herqandaq chet'el muxbirining ziyaritini qobul qilishini chekligenlikini bildürdi.

Xu jya mundaq dédi: “Güzelnurning téléfoni nazaret astida bolghini üchün, men adette ilham toxtining a'ilisige téléfon qilmaymen. Shara'itim yar bergende uning öyige bérip, balilarni yoqlap kélimen. Güzelnur xanimning herqandaq pa'aliyiti elwette nazaret astida. Bilishimche, da'iriler güzelnur xanimni chet'el muxbirlirining téléfon ziyaritini qobul qilmasliqqa agahlandurghan bolghachqa, güzelnur xanimgha téléfoningiz ulan'ghan halettimu, u téléfoningizni alalmaydu. Güzelnur xanim manga saqchilarning aware qilishidin saqlinish üchün, yéqindin buyan tonumighan nomurlarni we chet'eldin kelgen téléfonlarni jawabsiz qaldurushqa mejbur bolghanliqini éytqan idi.”

Ilham toxtining amérikidiki qizi jewhermu radiyomiz ziyaritini qobul qilghinida, bu yil kirgendin buyan béyjingdiki ögey apisi güzelnur xanim we ikki inisigha téléfon qilishning qiyinlashqanliqi, téléfonining asan ulanmaydighanliqi, bezide téléfon ulan'ghan halettimu téléfonda eks sada anglinidighanliqi, hetta sözliship bolmayla téléfonning üzüwétilidighanliqi qatarliq ehwallarni bildürgen idi.

Bu yil séntebirde ilham toxti ependi yawropa parlaménti teripidin 2016-yilliq saxarof erkinlik mukapatining axirqi 3 namzatining biri bolup tallan'ghan bolup, saxarof erkinlik mukapatining 2016-yilliq sahibi 11-öktebir küni yawropa parlaméntida élan qilinidu. 11-Öktebir küni yene, shwétsariyining jenwe shehiride “Martén ennalist kishilik hoquq mukapati” ning axirqi namzati élan qilinidu. Ilham toxti ependi bu yil 27-aprél küni “Martén ennalist kishilik hoquq mukapati”gha körsitilgen axirqi 4 namzatning biri bolup tallan'ghan idi. 10-Öktebir yawropa parlaméntida ötküzülidighan “Ilham toxti we saxarof mukapati” témisida bir muhakime yighinida doklat bérishke orunlashturulghan ilham toxtining qizi jewher 11-öktebir küni yene shwétsariyining jenwe shehiride ötküzülidighan “Martén ennalist kishilik hoquq mukapati”ni tarqitish murasimighimu teklip qilin'ghan bolup, nöwette jewherning mezkur murasimghimu qatnishidighanliqi ilgiri sürülmekte.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.