Tokyodiki xitay elchixana bayanatchisi lükchün we xoten weqesi heqqide toxtaldi

Ixtiyariy muxbirimiz haji qutluq qadiri
2013.08.06
yang-yu-yaponiye-xitay-elchisi.jpg Tokyodiki xitay elchixanisining bayanatchisi yang yu muxbirlarni kütüwélish yighinida söz qilmaqta. 2013-Yili 31-iyul, yaponiye.
xitay elchixanisining tor betidin elindi

7-Ayning 31-küni xitayning tokyodiki elchixanisining muxbirlarni kütüwélish yighinida xitay elchixanisining bayanatchisi yang yu 6-ayning 26-küni pichan nahiyisining lükchün bazirida yüz bergen lükchün weqesi bilen 6-ayning 28-küni xoten shehiri xan'ériq bazirida yüz bergen weqeler toghrisida toxtalghanliqi tokyodiki xitay elchixanisining tor bétidin melum bolmaqta.

Xitay elchixanisining tor bétide körsitilishiche, ayda bir qétim ötküzülidighan xitay elchixanisining muxbirlarni kütüwélish yighinigha bu qétim axbarat sahesidin 30 nechche kishi qatnashqan. Xitay elchixanisining bayanatchisi yang yu bu qétimqi muxbirlarni kütüwélish yighinida aldi bilen xitay dölitining aldinqi yérim yilliq iqtisadiy ehwali toghrisidiki so'allargha jawab bergen. Xitay elchixanisining tor bétide déyilishiche, bayanatchi yang yu 6-ayning 26-küni pichan nahiyisining lükchün bazirida yüz bergen weqe we 6-ayning 28-küni xoten shehiri xan'ériq bazirida yüz bergen weqelerni “Térrorluq weqeler” dep atighan.

Bayanatchi yang yu sözide, lükchün weqesi toghrisida toxtilip “Térrorchilar qolidiki pichaqlar bilen saqchilargha, jem'iyettiki gunahsiz Uyghurlargha hujum qilip, köp sandiki kishilerni öltürgen. Térrorchilar bu heriketni aldin pilanlighan” dep körsetken. U, xoten xan'ériq baziridiki weqeni “Shinjangdiki üch xil küchler élip barghan” dep izahlighan.

Bayanatchi yang yu sözide: “Yéqindin buyan shinjangda yüz bergen térrorluq jinayi heriketliri qandaqtur diniy mesile we yaki milletler mesilisi emes. Biz xelq'ara jem'iyetni bu mesililerni inchikilik bilen közitip, bu heriketlerni peqetla üch xil küchlerning élip bériwatqanliqini éniq chüshiniwélishini ümid qilimiz” dégen.

Yang yu muxbirlarni kütüwélish yighinida lükchün we xoten weqeliri heqqide sözini yene dawamlashturup: “Biz xelq'ara jem'iyetning xitay dölitining milletler ittipaqliqini qoghdap,jem'iyet amanliqini saqlishi üchün élip barghan barliq heriketlerde xitay dölitini chüshinishini we qollishini ümid qilimiz” dégen.

U yene: “Merkizi hökümetning shinjangda yürgüzüwatqan milletler, din siyasiti shinjangning emeliy ehwaligha tolimu mas kélidu. Shinjangdiki keng xelq ammisining qollishi we medet bérishi bilen ilgiri shinjangning iqtisadi we jem'iyet tereqqiyati nahayiti yaxshi tereqqiy qildi. Her millet xelqining ortaq tirishishi, küresh qilishi bilen bextlik güzel turmush berpa qilindi. Xitay hökümiti térrorluq heriket we topilanglargha qattiq zerbe bérip xelqning amanliqini we mal-mülkini qoghdap, shinjangning rawajlinishigha yaxshi muhit yaritip béridu” dégen.

Yaponiyediki bezi közetküchilerning qarishiche, tokyodiki xitay elchixanisining her ayda bir qétim ötküzülidighan muxbirlarni kütüwélish yighinining 6-ayliq yighini shu ayning 27-küni ötküzülgen. Bu del lükchün weqesi yüz bérip, weqege alaqidar uchurlargha pütkül xelq'ara metbu'atlar keng orun bergen. Yaponiyede lükchün weqesi eng qiziq nuqtigha aylan'ghan bir waqitqa toghra kelgen bolsimu, weqedin bir kün kéyin uyushturulghan shu qétimliq xitay elchixanisining muxbirlarni kütüwélish yighinida bayanatchi yang yu lükchün weqesige a'it so'allargha jawab bérishtin özini qachurup: “Weqe tekshürülüwatidu” dégendek sözlerni qilghanliqini ilgiri sürmekte.

Yaponiyediki siyasiy közetküchilerning bildürüshiche, tokyodiki xitay elchixanisi 2009-yilidiki 5-iyul ürümchi weqeside köp qétim muxbirlarni kütüwélish yighini ötküzüp, 5-iyul ürümchi weqesining qiziq nuqtigha aylinip kétishining aldini alghan bolsimu, emma 5-iyul ürümchi weqesi yaponiyede 21-esiridiki xelq'aradiki eng chong xewerning biri bolghan we yaponiye ma'arip ministirliqi teripidin toluq ottura mektepning jem'iyetshunasliq derslikige kirgüzülgen. Shunga ular xitay elchixanisi lükchün we xoten xan'ériq weqesini keng teshwiq qilishtin we uninggha a'it so'allargha jawab bérishtin özini qachurghanliqi éhtimalliqqa yéqin dep qarimaqta.

Ziyaritimizni qobul qilghan, emma özining nam-sheripini ashkarilashni xalimighan yaponiyelik bir muxbir xitay elchixanisining 5-ayning 27-küni ötküzgen muxbirlarni kütüwélish yighinida özining:“Xitay hökümiti rabiye qadir xanimning kéler ayda yaponiyede élip baridighan ziyaritige qandaq qaraydu?” dep so'al sorighanliqini, xitay bayanatchisi yang yu “Yaponiye hökümitining rabiye qadir xanimgha sehne hazirlap bérishi yapon-xitay dostluqigha paydisiz” dep jawab bergenlikini ilgiri sürdi. Bu muxbir:“Xitay elchixanisi méning so'alim bilen so'alimgha bérilgen bayanatchi yang yuning sözini xitay elchixanisi tor bétide ashkarilimidi. Xitay elchixanisi Uyghurlargha a'it xewer we uchurlarni yoshurushqa tirishiwatidu” dédi.

Ziyaritimizni qobul qilghan yaponiyediki Uyghur ziyaliysi doktor turmuhemmet hashim xitay elchixanisining lükchün we xoten xan'ériq weqelirini yene qayta tilgha élishi heqqide toxtilip ötti.

Awaz ulinishidin tepsilatini anglang.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.