Өлүм гирдабидин һөрлүккичә: хитай лагеридики паҗиәләр (5)

Мухбиримиз гүлчеһрә
2018.11.28
mihrigul-lager-shahit-2.jpg Хитайниң лагер вә түрмилиридики түрлүк қийнашларға шаһит болған меһригүл турсун гуваһлиқ бәрмәктә. 2018-Йили 26-ноябир, вашингтон.
RFA

Хитайниң җаза лагерида уда 3 қетим йетиш җәрянидики қорқунчлуқ кәчмишлири қалдурған асарәттин техи толуқ қутулуп кетәлмигән аял шаһит меһригүл турсун, өлүм гирдабидин һөрлүккә: хитай лагеридики паҗиәләр сәһипимизниң бу санида, мухбиримиз гүлчеһрәгә өзиниң ахирқи қетим тутулғанда илгирики қетимқи бәдән тәкшүрүшләрдә көрүп бақмиған, адәм бойи егизликтики әйнәклик, аптоматик ечилип-йепилидиған бир алаһидә юқири техникилиқ үскүнидә, ялиңач һалда тәкшүрүлгәнлики қатарлиқ йеңи учурларни ашкарилиди.

Хитайниң бигунаһ аялларни қамиған җаза лагерлири һәққидә гуваһлиқ бәргән меһригүл турсун өткәнки сөһбитимиздә, өзиниң 2017-йили, 4-айда чәрчәндики тутуп туруш орнидики 210-камерға 3 ай қамилиш җәрянида, камердашлиридин җәмий 9 аялниң, һәр түрлүк сәвәбләр билән өлүп кетишигә шаһит болғанлиқини ейтқан иди. У, өзи билән биргә қамалғанларниң һәммисиниңла өзигә охшаш һеч бир қанунға хилап гунаһ өткүзүп бақмиған, охшимиған мәдәнийәт сәвийәсидики, охшимиған салаһийәттики вә охшимиған яштики аяллар икәнликини билдүрди.

Радийомизға гуваһлиқ бәргүчиләр шундақла мухбирлиримиз дәлиллигән мәлуматлардин, хитай һөкүмитиниң аз кәм икки йилдин буян, уйғур елидә қурған йиғивелиш лагерлири, тәрбийәләш мәркәзлири яки тутуп туруш орунлири дәп аталған җаза лагерлириға қамалғанларниң пәқәт уйғур вә қазақ, қирғиз һәм аз бир қисим ислам диниға етиқад қилидиған башқа милләтләр икәнлики, бу орунларда хитайларниң йоқлуқи мәлум болған иди. Әмма меһригүл ятқан камерға ваң липиң исимлик 50 яштин ашқан бир аялму қамалған болуп, әсли бу хитай аялниң қамилиш сәвәби, униң бир уйғур билән той қилғанлиқи вә мусулман болғанлиқи икән. Шундақла у өзиниң исмини айшәмгүл қилип өзгәрткән икән. Меһригүлниң дәп беришичә, даириләр гәрчә районда милләтләр ара тойлишишни илгири сүрүш үчүн, уйғур қизлирини хитай әрләр билән тойлишишқа риғбәтләндүрүш тәдбирлири һәм тәшвиқатлирини қоллиниватқан болсиму әксичә хитай қизларниң уйғур әрлиригә ятлиқ болушиға қарши туруватқан икән.

Меһригүл йәнә қайта-қайта 3 қетимлиқ лагерға қамилиш җәрянида өзи бешидин кәчүргән қорқунчлуқ кәчмишләр ичидә өзидә гуман қозғиған йәнә бир нуқтини баян қилди. Йәни, у өзиниң үчинчи қетим тутулғанда илгирики икки қетимлиқ қамилишта елип берилған омумйүзлүк саламәтлик тәкшүрүш җәряниға йәнә бир сирлиқ йеңи тәкшүрүш усули қошулғанлиқини ашкарилиди. Меһригүлниң ейтип беришичә, у 3-қетим қамилиш алдида чәрчән наһийәлик дохтурханиға бешиға қара халта кийдүрүлгән, пут-қоли койза-кишәнләнгән һалда елип берилип, аввалқидәкла толуқ вә омумйүзлүк дохтур тәкшүрүшидин өткәндин кейин, дохтурханиниң йәр астиға елип чүшүрүлүп, илгири көрүп бақмиған алаһидә юқири техникилиқ бир әсвабта ялиңач тәкшүрүлгән.

Меһригүлниң тәсвирләп беришичә, у пәқәтла тәкшүрүш әсваби қоюлған бу сирлиқ өйгә ялаңачландурулуп, мәхсус доғисиман бир суюқлуқ ичкүзүлгәндин кейин ялғуз киргүзүлгән. У, сирттики йәнә бир өйдә уни аппарат арқилиқ көзитип турған сақчи вә дохтурларниң буйруқи бойичә, өзи елип кирилгән қараңғу өйдики адәм бойи егизликтики сандуқсиман, әйнәклик, аптоматик ечилип-йепилидиған әсвабқа кирип турған. Бу, аптоматик айлинип нур өткүзүп тәкшүридиған әсваб болуп, гәрчә меһригүлниң бу сирлиқ аппаратта турған вақти 10-15 секунт арилиқида болсиму, лекин меһригүл униңдин чиққандин кейинла беши қейип, интайин раһәтсизләнгән. Униңда иштәйдин қелиш, мағдурсизлинишқа охшаш һаләт бир-икки һәптигичә давамлашқан. Меһригүлниң көзитишичә, бу ғәйрий әсвабта пәқәт қисмән адәмләрла айрип қелинип тәкшүрүлидикән. Даириләр бу әсвабиниң немиликини ейтип бәрмигән.

Меһригүл өзиниң хитайниң җаза лагеридин мөҗизиләрчә қутулуп яшаватқанлиқиға йерим йил болған болсиму, һазирғичә өзигә мәҗбурий ичкүзүлгән бу намәлум дориларниң тәсирлири, саламәтлик тәкшүрүш вә бу хилдики тәкшүрүш әсваблириниң немиләрни мәқсәт қилғанлиқи һәққидә ойланмақта икән. Униң ейтишичә, у: бу тәкшүргән әсваб қандақ әсваблардур? бу немини мәқсәт қилидиғанду? даириләр үстимиздин дора тәҗрибиси елип барғанмиду? мәҗбурий ичкүзүлгән дора вә окулниң тәсиридә аста-аста өлүп кетәрмәнму? дегәндәк һәр түрлүк чигиш соаллар вә теги йоқ қорқунчлуқ қияс һәм гуманларниң сарасимидин қутулалмай кәлмәктә икән.

Меһригүл 3 қетимлиқ лагер һаятида әң зар болған нәрсиниң су икәнликини тәкрарлайду. Ундақта йүз юйидиғанғиму су берилмәйдиған лагерда йетиватқини айлар болған һәтта йилдин ашқан аяллар кийимлирини юялиши мумкинму? меһригүл өзиниң 3 қетимлиқ бу лагер һаятида пәқәт бирла қетим кир ююшқа таллинип су тутуш пурситигә еришкәнликини ейтип, буни “зулмәтлик түрмидики әң бәхтлик бир күн” дәп тәсвирләйду. Сапла аяллар қамалған, күн нури вә судин мәһрум зулмәтлик түрмидә меһригүлниң кир ююш һекайисини кейинки программимиздин аңлаң.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.