Teywendiki xitay démokratliri Uyghurlarni qollap pa'aliyet élip bardi

Muxbirimiz méhriban
2014.01.13
teywen-uyghur-dostluq-jemiyiti-lin-bawxua.jpg Teywendiki xitay démokratliridin lin bawxu'aning yétekchilikide qurulghan Uyghur dostluq jem'iyitining ezaliri poyiz istansisida jim öltürüwélish arqiliq namayish qiliwatqan körünüsh. 2014-Yili 11-yanwar, teybéy.
Photo: RFA

Ötken yili Uyghur élida yüz bergen qanliq weqelerde xitay qoralliq saqchilirining pichaq qatarliq iptida'iy qorallar bilen qarshiliq körsetken Uyghurlarni qoralliq basturushi, chet'ellerdiki dunya Uyghur qurultiyi qatarliq Uyghur teshkilatlirining qattiq eyiblishige uchridi. Dunya Uyghur qurultiyining teshkillishi bilen 10-yanwardin 13-yanwarghiche dunyaning herqaysi jayliridiki Uyghurlar xitay hökümitining Uyghurlarni oqqa tutush qilmishlirini eyiblep naraziliq namayishliri élip barmaqta. Xelq'aradiki bir qisim kishilik hoquq teshkilatlirimu bayanat élan qilish yaki bashqa pa'aliyetlerni ötküzüsh arqiliq Uyghur rayonida yüz bergen bu qanliq toqunushlarda xitay da'irilirining qoral küchi arqiliq Uyghurlarni basturghanliqini eyiblimekte.

11-Yanwar küni teywendiki xitay démokratliridin lin bawxu'aning yétekchilikide qurulghan Uyghur dostluq jem'iyitining ezaliri teybéy shehiride Muxbirlargha bayanat bérish yighini we jim olturuwélip naraziliq bildürüsh pa'aliyiti Arqiliq Uyghurlarni qollap, xitay hökümitini eyiblidi.

Bu qétimqi pa'aliyetni teshkilligüchilerdin biri bolghan lin bawxu'a ependining xanimi yang yöching xanim shenbe küni ötküzülgen pa'aliyetning ehwali heqqide toxtaldi.

Yang yöching xanim mundaq dédi:
Biz 11-yanwar shenbe küni chüshtin kéyin sa'et 3 tin bashlap teybéydiki poyiz istansisi wogzalida jim olturuwélip naraziliqimizni bildürüsh usulini qollinip, xitay hökümitining Uyghurlarni qoralliq basturuwatqanliqigha naraziliq bildürduq. Biz awwal muxbirlargha bayanat bérish yighini échip, bir nechche yildin buyanqi Uyghurlarning weziyiti heqqide özimiz igiligen ehwallarni anglattuq. Yüz bériwatqan qanliq weqelerning xitay hökümiti teshwiqatidikidek “Térrorluq weqesi” emeslikini, emeliyette xitay hökümitining qolida pichaqtin bashqa qarshiliq qorali bolmighan Uyghurlarni qoralliq oqqa tutup, dölet térrorluqi yürgüzüwatqanliqini tekitliduq.

Yang yöching xanim yene teywenning hökümet metbu'atlirini öz ichige alghan bir qisim döletlerning xitay hökümitidin qorqup, weqening heqiqiy tepsilatini anglatmighanliqini eyiblidi.

Yang yöching xanim yene özlirining bu qétimqi pa'aliyiti heqqide toxtilip, teywendiki Uyghur dostluq jem'iyitining bu qétimqi pa'aliyetni dunya Uyghur qurultiyining chaqiriqigha awaz qoshup élip barghanliqini bildürüp,“ Biz bu pa'aliyetni dunya Uyghur qurultiyining chaqiriqigha awaz qoshush üchün élip barduq. Bizning meqsitimiz Uyghurlarning qirghin qilinish ehwalining emeliyitini dunyagha anglitish, xitay hökümitidin Uyghurlargha qaratqan qanliq basturushni toxtitishni telep qilish shundaqla teywen hökümet da'irilirini xitay hökümitige yantayaq bolmasliqqa ündesh” dédi.

Yang yöching xanim yene, teywen Uyghur dostluq jem'iyitining rabiye qadir xanimni birqanche qétim teywen'ge teklip qilghan bolsimu, emma nöwette teywende hakimiyet yürgüzüwatqan ma yingju hökümitining xitay kommunist hökümitini xapa qilip qoyushtin qorqup,Uyghur milliy herikiti rehbiri rabiye qadir xanim we tibetlerning rohaniy dahiysi dalay lamaning teywen'ge kirishini üzlüksiz ret qilip kéliwatqanliqini eyiblidi.

2013-Yili Uyghur élida arqa-arqidin birqanche on qétim qanliq toqunushlar yüz bergen yil boldi.Xelq'ara metbu'atlarning bu heqtiki xewerliride 2013-yili Uyghurlarning qarshiliq körsitish heriketliri 2009-yildin kéyin eng kücheygen bir yil ikenlikini tekitlinish bilen bille, xitay da'irilirining Uyghurlargha qaratqan basturushimu eng kücheygen bir yil ikenliki ilgiri sürülmekte.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.