Қирғизистандики “яшлиқ авази” намлиқ уйғур яшлар топи “билим оюни” мусабиқиси өткүзди

Ихтиярий мухбиримиз ферузә
2018.08.06
Qirghizistan-Yahsliq-Awazi-Zehin-Sinash-2018-01.jpg Қирғизистандики “яшлиқ авази” яшлар топи зеһин синаш мусабиқисидә 1-ликкә еришкән “оттуз оғул” топидикиләр. 2018-Йили 5-авғуст. Бишкәк, қирғизистан.
RFA/Feruze

5-Авғуст күни бишкәк шәһиридә “билим гейим” йәни “билим оюни” дәп аталған интеллектуал оюни өтти. Бу паалийәт “яшлиқ авази” намлиқ уйғур яшлар топиниң уюштуруши билән өткүзүлди.

“билим оюни” паалийитигә қатнашқан яшлар сәккиз түр бойичә билим мусабиқиси өткүзгән болуп, улар логикилиқ тәпәккур, пәйғәмбәрниң өмүр-һаяти, қирғизистан тарихи, уйғур тарихи вә мәдәнийити, тәнтәрбийә, тебабәт, мәркизий асия дөләтлири вә технологийәлик илимләргә четилған. Мусабиқә елип берилған һәр бир түр 10 соални өз ичигә алған. 

“яшлиқ авази” топиниң әзаси адилҗан бу оюнниң мәқсити тоғрисида тохтилип, мунуларни көрсәтти: “‛яшлиқ авази‚ намлиқ бу билим оюнни иккинчи қетим өткүзүлүватиду. Оюнниң мәқсити уйғур яшлириниң һәр җәһәтләрдики билимлирини толуқлаш вә техиму илгири сүрүштур. Бүгүнки күнләрдә қирғизистанда уйғур мәктәплири йоқ болғачқа, биз өзимизниң миллий өрп-адәтлиримизни, тарихимизни мушундақ усуллар арқилиқ қолимиздин келишичә сақлап қелишиға тиришиватимиз.”
Бу қетимлиқ мусабиқидә баһалиғучи болған теббий илимләр дохтури рәшидәм әбәйдуллайива бу хил мусабиқиләрниң уйғур яшлириниң һаятини җанландуруп, билим-даирисини ашуридиғанлиқини вә яшларни вәтәнпәрвәрлик роһи билән тәрбийәләйдиғанлиқини тәкитләп, мундақ деди: “бу оюн бизниң яшлиримизни тоғра йолға башлайду, немишқа десәңлар, һаятта инсан һәр җәһәттин көп нәрсиләрни өгиниши керәк. Медитсина, тарих вә башқиму билимләрдин хәвәрдар болуш керәк. Иншаалла, келәчәктә бизниң балилиримизниң арисидин алимлар чиқсун, өзлириниң өтмүшини, миллитиниң бешидин көчүргәнлирини билсун. Адәм балиси тинмай ойлиши вә тәпәккур қилиши керәк. Һаят шунчә қиммәтлик, дуня шунчә чәксиз, аллаһ таала инсанға тәпәккур қилидиған әқил ата қилди. Бир һәдистә ‛илим издәш-пәрздур‚ дейилгән. Шуңа һәр бир инсан билим елиш үчүн тиришиши, тинимсиз тәпәккур қилиши керәк. Мән ойлаймәнки, бу хил паалийәтләр көпрәк болса, яш балилар қатнишип өзлириниң билим вә тонушини өстүрсә, ениқки кәлгүсидә техиму яхши нәтиҗиләргә еришиду.”

Мәзкур мусабиқигә уйғур яшлиридин 7 топ қатнашти, улар өзлириниң топлириға нам берип, әқил-өткүрликлирини көрситишти. Уларниң ичидә “оттуз оғул”, “қәдинас”, “сәвр”, “хотән” вә башқа түрлүк намлардики топлар өз маһарәтлирини көрсәтти. Маһирларниң көпинчиси биринчи қетим өткүзүлгән мусабиқигә қатнашқан икән. Улар бу оюнлардин илһам елип, иккинчи оюнға, йәни 5-авғусттики рәсмий мусабиқигә дост-бурадәрлирини дәвәт қилишқан икән. Уларниң китаб вә интернеттин көплигән учур-мәлуматларни издәп, хели тәйярлиқ билән кәлгәнлики мәлум болди.

“билим оюни” ға қатнашқан “оттуз оғул” топиниң әзаси қурбанҗан оюн уюштурғучиларға рәһмитини билдүрүп, бу оюндин уйғур тили вә мәдәнийити тоғрисида көп билимләргә еришкәнликини билдүрүп, мундақ деди: “биз достлиримиз билән бу оюнға иккинчи қетим қатнишиватимиз, топимизни ‛оттуз оғул‚ дәп атидуқ, бу оюн бизгә көп билимләрни бәрди. Биз үчүн бәк муһим соаллар тәйярлинипту, бизму соралған соалларға җаваб берип нәтиҗигә еришимиз дәп үмид қилдуқ. Қандақла болмисун, биз бу оюн җәрянида уйғур тили, өрп-адити, мәдәнийити вә тарихи тоғрисида көп йеңилиқларни өгәндуқ. Мән бизниң топимиз намидин оюн уюштурғучиларға рәһмитимизни билдүримән.”

“билим оюни” ға иккинчи қетим баһалиғучи қатарида қатнашқан новопокровка мәктипиниң мудири пәридә низамидинова бу қетимлиқ билим мусабиқисиниң соаллири һәққидә чүшәнчә бәрди вә икки қетимлиқ мусабиқиниң нәтиҗилирини селиштуруп өтти: “билим оюни иккинчи қетим өткүзүлүватиду, бу оюнға қатнашқан балиларниң билимлирини синаш үчүн һәр саһәләргә даир соаллар чиқирилипту. Биринчи қетимлиқ билим мусабиқиси билән селиштурсақ, бүгүн балилар бәк яхши тәйярлинип келишипту. Һазирқи соалларму алдинқисиға қариғанда еғиррақ чиқирилипту. Әмма балиларниң тәйярлиқиму яхши бопту, соалларға тоғра җаваб беришиватиду. Бир мисал кәлтүрсәм, ‛һәдә‚ дегән уруқ-туғқанчилиқ аталғусини или вадисида ‛һәдә‚ дәйду, башқу районлардики уйғурлар ‛ача‚ дәйду, ундақта, турпанда қандақ атишиду дегән соал берилди. Бу соалға оюнға қатнашқан бир-икки топ тоғра җаваб берипту. Шуниңға қариғанда, бизниң балилар уйғур тили вә тарихини яхши өгинип кәпту. Бу оюн бизниң яшлиримизға немә бериду десәк, биринчидин, тилимизни сақлаймиз, иккинчидин миллий тарихимизни өгинимиз. Мениңчә, бу хил билим оюнлири балилиримизни башқа бир яқтин тәрбийәләйду. Бурун биз ресторан-кафеларда йиғилип олтурған болсақ, бүгүн балилиримиз түрлүк паалийәтләр арқилиқ билим өгиниватиду. Мениңчә, бу чоң бир утуқ, мән өз намимдин бу қетимлиқ билим мусабиқисини уюштурғучи балиларға рәһмитимни билдүримән.”

“билим оюни” мусабиқиси үч саәттин артуқ давамлашқан болсиму, барлиқ қатнашқучилар юқири кәйпиятта олтуруп берилгән соалларни муһакимә қилишти. Оюнниң нәтиҗисидә “оттуз оғул” топи биринчиликкә еришти, “сәвр” вә “қәдинас” топлири иккинчи вә үчинчиликкә еришти.

“яшлиқ авази” топиниң әзалири келәчәктики билим оюнға пәқәт бишкәк шәһиридинла әмәс, бәлки йәнә қарабалта, ош, тоқмақ қатарлиқ шәһәрләрдинму уйғур яшлар топлирини тәклип қилип қатнаштуридиғанлиқини пилан қилмақтикән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.