Qirghizistandiki “Yashliq awazi” namliq Uyghur yashlar topi “Bilim oyuni” musabiqisi ötküzdi
2018.08.06
5-Awghust küni bishkek shehiride “Bilim géyim” yeni “Bilim oyuni” dep atalghan intélléktu'al oyuni ötti. Bu pa'aliyet “Yashliq awazi” namliq Uyghur yashlar topining uyushturushi bilen ötküzüldi.
“Bilim oyuni” pa'aliyitige qatnashqan yashlar sekkiz tür boyiche bilim musabiqisi ötküzgen bolup, ular logikiliq tepekkur, peyghemberning ömür-hayati, qirghizistan tarixi, Uyghur tarixi we medeniyiti, tenterbiye, tébabet, merkiziy asiya döletliri we téxnologiyelik ilimlerge chétilghan. Musabiqe élip bérilghan her bir tür 10 so'alni öz ichige alghan.
“Yashliq awazi” topining ezasi adiljan bu oyunning meqsiti toghrisida toxtilip, munularni körsetti: “‛yashliq awazi‚ namliq bu bilim oyunni ikkinchi qétim ötküzülüwatidu. Oyunning meqsiti Uyghur yashlirining her jehetlerdiki bilimlirini toluqlash we téximu ilgiri sürüshtur. Bügünki künlerde qirghizistanda Uyghur mektepliri yoq bolghachqa, biz özimizning milliy örp-adetlirimizni, tariximizni mushundaq usullar arqiliq qolimizdin kélishiche saqlap qélishigha tirishiwatimiz.”
Bu qétimliq musabiqide bahalighuchi bolghan tébbiy ilimler doxturi reshidem ebeydullayiwa bu xil musabiqilerning Uyghur yashlirining hayatini janlandurup, bilim-da'irisini ashuridighanliqini we yashlarni wetenperwerlik rohi bilen terbiyeleydighanliqini tekitlep, mundaq dédi: “Bu oyun bizning yashlirimizni toghra yolgha bashlaydu, némishqa désenglar, hayatta insan her jehettin köp nersilerni öginishi kérek. Méditsina, tarix we bashqimu bilimlerdin xewerdar bolush kérek. Insha'alla, kélechekte bizning balilirimizning arisidin alimlar chiqsun, özlirining ötmüshini, millitining béshidin köchürgenlirini bilsun. Adem balisi tinmay oylishi we tepekkur qilishi kérek. Hayat shunche qimmetlik, dunya shunche cheksiz, allah ta'ala insan'gha tepekkur qilidighan eqil ata qildi. Bir hediste ‛ilim izdesh-perzdur‚ déyilgen. Shunga her bir insan bilim élish üchün tirishishi, tinimsiz tepekkur qilishi kérek. Men oylaymenki, bu xil pa'aliyetler köprek bolsa, yash balilar qatniship özlirining bilim we tonushini östürse, éniqki kelgüside téximu yaxshi netijilerge érishidu.”
Mezkur musabiqige Uyghur yashliridin 7 top qatnashti, ular özlirining toplirigha nam bérip, eqil-ötkürliklirini körsitishti. Ularning ichide “Ottuz oghul”, “Qedinas”, “Sewr”, “Xoten” we bashqa türlük namlardiki toplar öz maharetlirini körsetti. Mahirlarning köpinchisi birinchi qétim ötküzülgen musabiqige qatnashqan iken. Ular bu oyunlardin ilham élip, ikkinchi oyun'gha, yeni 5-awghusttiki resmiy musabiqige dost-buraderlirini dewet qilishqan iken. Ularning kitab we intérnéttin köpligen uchur-melumatlarni izdep, xéli teyyarliq bilen kelgenliki melum boldi.
“Bilim oyuni” gha qatnashqan “Ottuz oghul” topining ezasi qurbanjan oyun uyushturghuchilargha rehmitini bildürüp, bu oyundin Uyghur tili we medeniyiti toghrisida köp bilimlerge érishkenlikini bildürüp, mundaq dédi: “Biz dostlirimiz bilen bu oyun'gha ikkinchi qétim qatnishiwatimiz, topimizni ‛ottuz oghul‚ dep atiduq, bu oyun bizge köp bilimlerni berdi. Biz üchün bek muhim so'allar teyyarliniptu, bizmu soralghan so'allargha jawab bérip netijige érishimiz dep ümid qilduq. Qandaqla bolmisun, biz bu oyun jeryanida Uyghur tili, örp-aditi, medeniyiti we tarixi toghrisida köp yéngiliqlarni ögenduq. Men bizning topimiz namidin oyun uyushturghuchilargha rehmitimizni bildürimen.”
“Bilim oyuni” gha ikkinchi qétim bahalighuchi qatarida qatnashqan nowopokrowka mektipining mudiri peride nizamidinowa bu qétimliq bilim musabiqisining so'alliri heqqide chüshenche berdi we ikki qétimliq musabiqining netijilirini sélishturup ötti: “Bilim oyuni ikkinchi qétim ötküzülüwatidu, bu oyun'gha qatnashqan balilarning bilimlirini sinash üchün her sahelerge da'ir so'allar chiqiriliptu. Birinchi qétimliq bilim musabiqisi bilen sélishtursaq, bügün balilar bek yaxshi teyyarlinip kélishiptu. Hazirqi so'allarmu aldinqisigha qarighanda éghirraq chiqiriliptu. Emma balilarning teyyarliqimu yaxshi boptu, so'allargha toghra jawab bérishiwatidu. Bir misal keltürsem, ‛hede‚ dégen uruq-tughqanchiliq atalghusini ili wadisida ‛hede‚ deydu, bashqu rayonlardiki Uyghurlar ‛acha‚ deydu, undaqta, turpanda qandaq atishidu dégen so'al bérildi. Bu so'algha oyun'gha qatnashqan bir-ikki top toghra jawab bériptu. Shuninggha qarighanda, bizning balilar Uyghur tili we tarixini yaxshi öginip keptu. Bu oyun bizning yashlirimizgha néme béridu dések, birinchidin, tilimizni saqlaymiz, ikkinchidin milliy tariximizni öginimiz. Méningche, bu xil bilim oyunliri balilirimizni bashqa bir yaqtin terbiyeleydu. Burun biz réstoran-kafélarda yighilip olturghan bolsaq, bügün balilirimiz türlük pa'aliyetler arqiliq bilim öginiwatidu. Méningche, bu chong bir utuq, men öz namimdin bu qétimliq bilim musabiqisini uyushturghuchi balilargha rehmitimni bildürimen.”
“Bilim oyuni” musabiqisi üch sa'ettin artuq dawamlashqan bolsimu, barliq qatnashquchilar yuqiri keypiyatta olturup bérilgen so'allarni muhakime qilishti. Oyunning netijiside “Ottuz oghul” topi birinchilikke érishti, “Sewr” we “Qedinas” topliri ikkinchi we üchinchilikke érishti.
“Yashliq awazi” topining ezaliri kélechektiki bilim oyun'gha peqet bishkek shehiridinla emes, belki yene qarabalta, osh, toqmaq qatarliq sheherlerdinmu Uyghur yashlar toplirini teklip qilip qatnashturidighanliqini pilan qilmaqtiken.