Ili pédagogika instituti: “Doktor nijat sopi mekteptin qoghlandi”

Ili pédagogika instituti Filologiye fakultétining dotsénti, doktor nijat sopining bu yilning bashlirida atalmish “Terbiyelesh merkizi” namidiki xitayning jaz lagérigha élip kétilgenliki heqqide xewerler tarqaldi.

Doktor nijat sopini yéqindin bilidighan bireylenning öz kimlikini ashkarilimasliq sherti bilen radiyomizgha bildürüshiche, 2017-yilining axirigha kelgende ili pédagogika institutining nijat sopi qatarliq bir türküm Uyghur oqutquchilirining tekshürülüwatqanliqi heqqide xewer tarqalghan iken. Uning bildürüshiche, 2018-yili yéngi yildin kéyin, yeni qishliq tetil mezgilide ili pédagogika institutidin bir türküm Uyghur oqutquchilarning ghuljidiki öginish merkezlirige élip kétilgenliki ashkarilinishqa bashlighan.

U ziyaritimizni qobul qilip, mundaq dédi: “Biz bultur yil axiri mekteptiki nijat sopi qatarliq bir türküm Uyghur oqutquchilarning tekshürülüwatqanliqi heqqide xewer anglighan iduq. Bu yil yéngi yildin kéyin ili pédagogika institutining Uyghur oqutquchilirining bir qismining öginishke élip kétilgenlikini angliduq. Bilishimche, ularning arisida Uyghur tili tetqiqati bilen tonulghan doktor nijat sopimu bar iken. Emma uning kéyinki teqdiri qandaq boldi, buni bilmeydikenmen. ”

Ili pédagogika institutidin bu heqte ehwal igiliginimizde doktor nijat sopining ismining mezkur mekteptiki oqutquchilar tizimlikidin chiqiriwétilgenliki melum boldi.

Ili pédagogika instituti mektep qoghdash bashqarmisining bir xitay xadimi so'allirimizgha jawab qayturup, doktor nijat sopining 2018-yilining béshida mekteptin qoghlan'ghanliqi heqqide uqturush chiqqanliqini bildürdi.

Emma bu xadim téléfonning amérikidin uruluwatqanliqini bilgendin kéyin doktor nijat sopining néme sewebtin mekteptin qoghlan'ghanliqi, uning qachan we qeyerdiki jaza lagérigha élip kétilgenliki heqqide sorighan so'allirimizgha jawab bermeyla téléfonni üzüwetti.

Doktor nijat sopi heqqide gogul ambiridin igiligen uchurlardin melum bolushiche, nijat sopi yéqinqi yillarda Uyghurlarning folklor medeniyiti we taranchi shéwisige da'ir chet'ellerde élan qilin'ghan muhim ilmiy emgeklerni Uyghurchigha terjime qilip we izahlap neshr qildurghan iken.

Nijat sopining uniwérsitét mezgilidiki sawaqdashliridin hazir türkiyede yashawatqan zeynure xanimning bildürüshiche, doktor nijat sopi 2012-yili istanbul uniwérsitétigha ziyaretchi tetqiqatchi bolup kelgen iken.

Melum bolushiche doktor nijat sopining türkchige terjime qilin'ghan bu ikki esirimu uning 2011-yildin 2012-yili ariliqida istanbul uniwérsitétida ziyaretchi tetqiqatchi bolup 6 ay turghan mezgilide terjime qilin'ghan iken.

Öz kimlikini ashkarilimasliq sherti bilen ziyaritimizni qobul qilghan, nijat sopini yéqindin bilidighan bir dostining bildürüshiche, ilgiri nijat sopining bir shé'irlar toplimi shinjang xelq neshriyati teripidin neshr qilin'ghan iken.

Uning bildürüshiche, doktor nijat sopi ghuljining tékes nahiyesidin bolup, 1985-yili 9-aydin 1990-yili 7-ayghiche shinjang uniwérsitétining edebiyat fakultétida oqughan. 1990-Yildin bashlap deslep tékes nahiyelik ottura mektepte oqutquchiliq qilghan. Kéyin ili pédagogika institutining edebiyat fakultétigha oqutquchi bolup yötkelgen. 2002-Yili 9-aydin 2004-yilighiche shinjang uniwérsitétining filologiye institutida proféssor arslan abdullaning yétekchilikide Uyghur tili boyiche magistir aspirantliq oqushini tamamlighan. 2004-Yili ili pédagogika uniwérsitétning telipi bilen mektepke qaytip bir mezgil ishligen. Kéyinche doktor aspirantliqta oqush üchün shinjang uniwérsitétining filologiye institutigha kélip, ustazi arslan abdullaning yétekchilikide doktorluq ilmiy unwani üchün oqughan.

Nijat sopining ustazi proféssor arslan abdullamu del nijat sopi ili pédagogika institutidin qoghlan'ghan mezgillerde, yeni 2018-yilining béshida tutqun qilin'ghan. Proféssor arslan abdullaning bu yilning bashlirida proféssor abdukérim rahman, proféssor rahile dawut we shinjang uniwérsitétining sabiq mu'awin mektep mudiri proféssor azad sultan qatarliqlar bilen bir qatarda lagérgha élip kétilgenlik xewiri radiyomiz teripidin delillen'gen idi. Halbuki, xitay hökümiti hazirgha qeder yuqirida ismi tilgha élin'ghan Uyghur bilim igilirining néme sewebtin tutulghanliqi heqqide éniq bir chüshenche bermidi.