Almatada ressam küresh zulpiqarofning körgezmisi Uyghur xelqining ötmüshige béghishlandi
2016.11.07
3-Noyabirda quddus ghojamyarof namidiki jumhuriyetlik dölet Uyghur muzikiliq komédiye tiyatirining körgezme zalida tonulghan ressam küresh zulpiqarofning shexsiy toplimidin élin'ghan foto süretler körgezmisi échildi.
Qazaqistan musteqilliqining 25 yilliqi hem qazaqistan xelqi assambléyesige béghishlan'ghan “Süretlerde ötmüsh namayan” mawzusidiki mezkur körgezmide 200din oshuq süret qoyulghan bolup, ular Uyghur xelqining tarixi, medeniyiti, sen'iti, edebiyati, turmush tirikchiliki oxshash sahelerni öz ichige alghan.
Körgezmining échilish murasimida sözge chiqqan “Dunya-art” galléréyesining prézidénti hakimjan guliyéf, Uyghur tiyatirining mudiri ruslan toxtaxunof, qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik étno-medeniyet merkizining ijra'iye mudiri zuhrullam qurwanbaqiyéf we bashqilar ressamning kéyinki yillarda qolgha keltürgen utuqlirini, Uyghur milliy teswiriy sen'itining rawajlinishigha qoshqan töhpisini yuqiri bahalap, uninggha chong muwappeqiyetler tilidi.
Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan “Dunya-art” galléréyisining prézidénti, sen'etshunasliq penlirining namzati hakimjan guliyéf bu küni qazaqistan Uyghur jama'etchiliki üchün chong bir xushalliq hadise yüz bériwatqanliqini, yeni Uyghur tiyatirining yéngi mewsumining échilishi harpisida peqet qazaqistandila emes, belki qoshna jumhuriyetlerdimu yaxshi tonulghan ressamlarning biri küresh zulpiqarofning körgezmisining échiliwatqanliqini otturigha qoyup, mundaq dédi: “Küresh ‛jazushi‚ neshriyatida chong ressam bolup ishlep, pütün ömrini kitab neshr qilishqa béghishlighan ressam. U dem élishta bolsimu, tinch yatmay, pütün ömri boyi yighqan resimler arxipini bügün bizge namayish qiliwatidu. Bu uning wetenperwerlikini, öz xelqini söyidighanliqini körsitidighan körgezme boluwatidu. Méningche, bu bizning barliq Uyghurlargha kéreklik matériyal bolup hésablinidu.”
H. Guliyéf öz sözide, ene shu ressamlargha chong mumkinchilikler yaritip bériwatqan tiyatir memuriyitige minnetdarliqini bildürüp, bügünki Uyghur sen'itining barliq saheliride yüz bériwatqan yéngiliqlarning qazaqistan Uyghurlirining sen'et böshüki bolghan mushu Uyghur tiyatiri binasida terghib qilinish lazimliqini bildürdi. Uning éytishiche, körgezmide merkiziy asiyani, shu jümlidin Uyghurlar makan etken yerlerni, ularning medeniyitini tekshürgen choqan welixanof, nikolay przhéwalskiy, mixa'il péwtsof, nikolay pantusof qatarliq ulugh tetqiqatchilarning, Uyghurlarning urush we emgek meydanida közge körün'gen shexslirining, shundaqla ataqliq alimlirining, yazghuchilirining, artislirining we bashqilarning foto süretliri qoyulghan.
Ziyaritimizni qobul qilghan ressam, “Ilham mukapati”ning sahibi küresh zulpiqarof mezkur arxip matériyallirini 45 yil mabeynide, yeni 25 yéshidin bashlap toplighanliqini ilgiri sürüp, buning sewebini mundaq dep chüshendürdi: “Ata-animizdin qalghan xisletler bolushi kérek. Xelqni, wetenni söyüsh. Süretler 200din éship kétiptu, shunga körgezme qilay dédim. Men ularni tallap, eng ésillirini yighdim. Özümning chüshürgen süretlirim 30-40 bolsimu, 70 pirsenti yighqan süretler. Dadam özining kitablirini, tarixiy romanlirini yézish üchün melumatlar kérekqu, men ularni xelqimiz körsun dep yighdim.”
Igilishimizche, k. Zulpiqarof 1950-yili Uyghur élining ghulja shehiride tughulghan bolup, 1955-yildin bashlap qazaqistanning almata shehiride istiqamet qilidu. U gogol namidiki almata ressamliq mektipini, andin tashkenttiki ostrowskiy namidiki tiyatir-ressamliq institutini tamamlighan. K. Zulpiqarof uzun yillar “Jazushi” neshriyatida chong ressam bolup ishligen. Uning emgekliri qazaqistan, rusiye, türkiye, en'gliye, mongghuliye qatarliq köpligen memliketlerdiki körgezmilerde qoyuldi. K. Zulpiqarof bilal nazim, séyit muhemmet qashiy, wélibay yoldashéf, sadir palwan oxshash Uyghur xelqining ulugh perzentliri portrétlirining aptori. U ataqliq yazghuchi, ötken esirning 40-yilliri Uyghur diyarida partlighan milliy azadliq herikitining aktip ishtirakchiliridin biri, milliy armiye kapitani mesümjan zulpiqarofning oghli.