Almatada barin paji'esi qurbanlirini xatirilesh pa'aliyiti ötküzüldi

Ixtiyariy muxbirimiz oyghan
2017.04.06
barin-xatirilesh-almata-1.jpg 1990-Yili 5-aprélda Uyghur élining barin yézisida yüz bergen qanliq paji'ening 27 yilliqini xatirilesh pa'aliyitidin körünüsh. 2017-Yili 5-aprél, almata.
RFA/Oyghan

5-Aprélda almata shehirining sultanqorghan mehellisidiki “Arzum” kaféxanisigha jem bolghan Uyghurlar 1990-yili 5-aprélda Uyghur élining barin yézisida yüz bergen qanliq paji'ening 27 yilliqi munasiwiti bilen xatirilesh pa'aliyiti ötküzdi. Deslep mehemmet hajim azadliq we erkinlik üchün qurban bolghanlargha atap qur'an oqudi.

Asasiy doklat bilen sözge chiqqan siyasetshunas qehriman ghojamberdi öz tarixini bilmigen xelqning kélechikining bolmaydighanliqini, Uyghurlarning öz azadliqi, erkinliki üchün hetta jénini qurban qilishqa teyyar bolush lazimliqini alahide tekitlidi. U, sherqiy türkistan jumhuriyiti milliy armiyisining qurulush tarixi, uning jenggiwar yoli, jengchilerning misli körülmigen qehrimanliqi heqqide öz qarashlirini otturigha qoydi. Q. Ghojamberdi shundaqla barinliqlarning omumen Uyghur xelqining milliy azadliq herikitige qoshqan töhpisini, bu qozghilangning ehmiyitini alahide tekitlep, xitay da'irilirining bu qozghilangni rehimsiz basqanliqini qattiq eyiblidi. Natiq Uyghur élidiki weziyet, xitay hakimiyitining bu eldiki basturush siyasiti, rabiye qadir bashliq dunya Uyghur qurultiyining kéyinki waqitlardiki pa'aliyetliri, milliy dawada heriket élip bériwatqan Uyghur yashlirini terbiyilesh we bashqimu mesililer heqqide melumat berdi.

Andin sözge chiqqan yash pa'aliyetchilerning biri ilshat iminof ependi, yéqinda bélgiye paytexti biryussélda Uyghur yashlirini démokratiye, kishilik hoquq, qanuniy bilimler bilen terbiyilesh kursining élip barghan pa'aliyetliri heqqide melumat bérip, ularning ehmiyitini tekitlidi.

Dunya Uyghurliri ayallar komitéti re'isining ottura asiya boyiche orunbasari asiyem turdiyéwa öz sözide weten musteqilliqini, milliy dawani teshwiq qilishning her bir Uyghur üchün muqeddes wezipe ikenlikini, qazaqistandiki Uyghurlarning bu yoldiki heriketlirini janlandurushning muhimliqini, shundaqla bu ishqa bolupmu yashlarni jelp qilish lazimliqini otturigha qoydi.

“Inayet” jem'iyetlik birleshmisining ezasi telet hemra'éf qazaqistandiki Uyghur ziyaliylirining jem'iyettiki roli, almata shehiri dostluq mehellisining turghuni arupjan musayéf rusiyening hem kommunistik hakimiyetlerning Uyghurlarning milliy azadliq herikiti hem Uyghur xelqining béshigha élip kelgen azab-oqubetliri üstide toxtaldi. U shundaqla bélgiyede terbiyilesh kursida bolup qaytqan yashlargha chong utuqlar tilidi.

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan dunya Uyghur ayallar komitétining ezasi sheherbanum seydullayéwa mezkur pa'aliyet heqqide mundaq dédi: “Men bügün intayin tesirlendim. Barin weqesi bizde weten dawasini élip bérishta chong rol oynidi. Biz bu dawani héchqachan toxtatmasliqimiz kérek. Wetendiki xelqimiz shunchilik bésim astida bolsimu, her da'im özining erkinliki, insaniy heqliri üchün küriship kéliwatidu. Biz shu xelqimizni da'im qollap-quwwetlishimiz kérek. Xelqimizge mushu yerde yighinda bolghan gep-sözlerni yetküzüp, milliy dawani qollap-quwwetleshte chong ishlarni élip bérishimiz kérek.”

Almata shehirining gorniy gigant mehellisining turghuni tiliwaldi qurbanof mezkur pa'aliyette sözge chiqqanlarning weten dawasi, musteqilliq, erkinlik, milliy roh heqqide éytqan sözlirige yuqiri bahasini bérip, mundaq dédi: “Hazir Uyghurlarda boluwatqan weqelerni anglisaq, ichimiz siyrilidu. Uyghurlar üchün köyünimiz. Hazir bizde musteqilliqqa yétishtin ulugh nerse yoq. Shuning üchün u bizge kérek. Méning deydighinim, bilim alayluq. Kélechekte wetinimizning azad bolushigha bizge bilimlik ademler kérek.”

U öz sözide, qazaqistanliq Uyghurlarning rabiye qadir rehberlikidiki dunya Uyghur qurultiyigha her jehettin yardem bérishke tirishishi lazimliqini, peqet birlik, ittipaqliq bar yerde Uyghur xelqining aldida turghan ulugh meqset-nishanlargha yétish mumkinlikini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.