Istanbulda ötküzülgen ikki jumhuriyetni xatirilesh murasimida tarixiy sawaqlar eslep ötüldi

Ixtiyariy muxbirimiz arslan
2014.11.13
Hidayet-Oguzhan-jumhuriyet-kuni.jpg Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti re'isi hidayetullah oghuzxan ikki jumhuriyetni xatirilesh murasimida échilish nutqi sözlidi. 2014-Yili 12-noyabir, istanbul.
RFA/Arslan

12-Noyabir Uyghurlar üchün tarixiy ehmiyetlik bir kün, bu munasiwet bilen 2014-yili 11-ayning 12-küni istanbulda ötküzülgen sherqiy türkistan jumhuriyitini xatirilesh murasimida ikki jumhuriyetni xatirilesh bilen birge ikki jumhuriyetning qurulush jeryanida bedel töligen ejdadlarning alahidilikliri, duch kelgen qiyinchiliqlar we tarixiy sawaqlar eslep ötüldi.

Murasimda aldi bilen xetme qur'an qilindi we shéhitlarning rohigha atap du'a oquldi.

Sherqiy türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti teripidin ötküzülgen bu murasimda jem'iyet re'isi hidayetulla oghuzxan échilish nutqi sözlidi, u sözide 1933-yili, 12-noyabir qeshqerde qurulghan sherqiy türkistan islam jumhuriyiti we 1944-yili 12-noyabir küni ghuljida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti toghrisida toxtilip mundaq dédi: bügün sherqiy türkistan xelqi üchün intayin ehmiyetlik bir kün, eslide bu künde chong xelq'araliq bir yighin uyushturulup sherqiy türkistan xelqining hör, musteqil dölet qurghan xelq ikenlikini dunyagha anglitidighan bir kün, dini étiqad jehettin bolsun insaniy exlaq jehettin bolsun milliy jehettin bolsun mushundaq bir muhim bir künni addiy we kichik orunlarda addiy ötküzüsh bizlerning kemchillikimiz dep oylaymen, eslide bu, eng eqelliy, omumiy jehettin pütün türkiyeni oz ichige alghan chong konfirinsiye shekilde bolushi we yaki xelq'ara sewiyidiki konfirinsiye bolushi kérek idi.

Hidayetulla oghuzxan sözide yene tarixta qurulghan bu ikki jumhuriyetning, sherqiy türkistan dawasining toghra we rastchil dawa ikenlikining ispati ikenlikini tekitlidi we sherqiy türkistan jumhuriyetlirini qurghan we qurushqa qatnashqanlargha rehmitini bildürdi.

Hidayetulla oghuzxan sözide yene 12-noyabirning Uyghurlar üchün addiy bir kün emesliki özlirining musteqilliqni dunyagha jakarlighan tarixiy ehmiyetlik alahide bir kün ikenlikini ipadilidi.

Murasim jeryanida tarixta qurulghan ikki jumhuriyet toghrisida ishlen'gen höjjetlik filim körsitildi.

Yighinda yene jem'iyetning bash teptishi abdulhekimxan mexsum, péshqedem wetenperwerlerdin abdul'eziz ependi, proféssor sultan mehmut qeshqerli qatarliq shexslermu ikki jumhuriyetni xatirilep söz qildi we eyni waqittiki ular duch kelgen qiyinchiliqlar we tarixiy sawaqlarni eslitip ötti.

Abdulhekimxan mexsum sözide xoja niyaz hajim we sabit damollam toghrisida söz qilip bu ikki rehberning köpligen artuqchiliqliri we pa'aliyetlirini eslitip ötti. U, xoja niyaz hajimning pa'aliyetlirini tilgha élip mundaq, uning küresh qilish yolidin yanmay, axirida qumulda bashlan'ghan chong bir inqilabqa yétekchilik qilip, éghir bedellerni tölep, ghelibige érishkenlikini ipadilidi.

Abdulhekimxan mexsum, sherqiy türkistan islam jumhuriyitining bash ministiri bolghan sabit damollamning alahidilikliri toghrisida toxtilip, sabit damollamning shu dewrdiki pütün küchlerni birleshtürüp, 1933-yili 12-noyabir küni sherqiy türkistan islam jumhuriyitini qurup chiqishqa muweppeqiyet qazan'ghan muhim shexs ikenlikige yuqiri baha berdi.

Abdulhekimxan mexsum sözide yene elixan töre qatarliq inqilabchilar bashchiliqida 1944-yili 12-noyabir küni ghuljida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyiti toghrisida muhim söz qildi.

Yighinda söz qilghan proféssor sultan mehmut qeshqerli bu yéqinqi zaman tarixida qurulghan sherqiy türkistan jumhuriyetlirini xatirilesh we bu jumhuriyetlerni qurush yolida shéhit bolghan qehrimanlarni untumasliq kéreklikini tekitlidi we shu dewrdiki weziyet qatarliqlar heqqide öz qarashlirini otturigha qoydi.

Yighin axirida shéhitlarning rohigha atap du'a oquldi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.