“Yéngi sherqiy türkistan awazi” zhurnili öz yéngi sanini muhemmed imin bughragha béghishlidi

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2015.12.08
yengi-sherqiy-turkistan-awazi-memetemin-bughra-305.jpg “Yéngi sherqiy türkistanning awazi” zhurnilining 8-sanining muqawisi.
RFA/Erkin Tarim

1980-Yillardin bashlap türkiyede pa'aliyet élip bériwatqan “Sherqiy türkistan wexpi” teripidin chiqiriliwatqan “Sherqiy türkistan awazi” namliq zhurnalning yéngi sani “Wapat bolghanliqining 50-yilida merhum muhemmed imin bughrani xatirileymiz” témisida oqurmenliri bilen yüz körüshti.

Mezkur zhurnalning dölet erbabi, tarixchi we ölima muhemmmed imin bughra wapatining 50-yilliqigha atap chiqirilghan bu sanida “Sherqiy türkistan wexpi” re'isi eser saqaning bash maqalisige,zhurnalning tehriri, “Sherqiy türkistan wexpi”ning bash katipi, istanbul uniwérsitéti oqutquchisi doktor ömer qul ependining “Sherqiy türkistanning dewasi hem mezlum, hem ghérib hemde igisiz” namliq maqalilirige orun bérilgen. Bulardin sirt yene dunya Uyghur qurultiyining sabiq re'isi erkin aliptékinning “Xitay da'irilirining Uyghurlarni térrorist dep eyiblishi”, hajettepe uniwérsitéti tarix oqutquchisi doktor erkin ekremning “Türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetni chüshinish”, doktor abdulxemit awsharning “Eysa yüsüp aliptékin we türkiye” mawzuluq maqalilirige orun bérilgen. Zhurnalda yene Uyghur medeniyiti toghrisidimu bezi maqalilerge yer bérilgen.

Biz “Yéngi sherqiy türkistan awazi” namliq zhurnalning 8-sani toghrisida téximu tepsiliy melumat igilesh üchün zhurnalning bash tehriri, “Sherqiy türkistan wexpi”ning bash katipi ömer qul ependi we “Sherqiy türkistan wexpi” tetqiqat merkizi mutexessisi jélil turan ependiler bilen téléfon söhbiti élip barduq.

Doktor ömer qul zhurnalning bu sani toghrisida melumat bérip mundaq dédi:
Sizgimu melum zhurnilimiz üch ayda bir qétim neshr qilinidu. Zhurnalda bu 3 ay jeryanida wexpimiz élip barghan pa'aliyetler, sherqiy türkistanda meydan'gha kelgen weqeler we sherqiy türkistan heqqide yézilghan maqalilerni élan qilimiz. Biz sherqiy türkistan wexpi bilen istanbul uniwérsitéti türkologiye tetqiqat instituti 10-ayning 7-küni muhemmed imin bughraning wapat bolghanliqining 50-yilliqi munasiwiti bilen istanbulda xelq'araliq ilmiy muhakime yighini chaqirghan iduq. Muhemmed imin bughra sherqiy türkistan tarixidiki muhim shexs bolghachqa bu sanni uninggha atap chiqarduq, zhurnalgha ilmiy muhakime yighinida oqup ötülgen yaxshi maqalilernimu kirgüzduq. Zhurnalning tash wariqigha merhumning resimi bilen shé'irini qoyduq. Shuning bilen sherqiy türkistan tarixidiki tonulghan siyasiyon, tarixchi we ölima muhemmed imin bughrani yene bir qétim esligen bolduq.

Doktor ömer qul ependi bu zhurnalda élan qilin'ghan muhim maqaliler toghrisida melumat bérip mundaq dédi:
Zhurnalning bu sanida erkin aliptékinning “Xitay da'irilirining Uyghurlarni térrorist dep eyiblishi” mawzuluq maqalisi, hajettepe uniwérsitéti tarix oqutquchisi doktor erkin ekremning “Türkiye bilen xitay otturisidiki munasiwetni chüshinish” mawzuluq maqalisi, chaghan türker ependining “1861-Yilidin 1934-yilighiche Uyghurlar bilen türklerning munasiwiti” mawzuluq maqalisige, téléwiziye riyasetchisi xaqan chelik ependining “Xitay bilen rakéta tijariti yoq” mawzuluq bir ziyaret xatirisi, proféssor doktor alimjan inayet ependi, muzeyyen tashchi xanim, yüjel tanay ependilerning Uyghurlar toghrisida yazghan maqalilirige orun bérildi. Yene mezkur zhurnalda exmet muhemmet namliq bir mutexessisning “Xitay chöküwatidu Uyghurlar néme qilishi kérek?” mawzuluq maqalisige, doktor abdulxemit awsharning “Eysa yüsüp aliptékin we türkiye” namliq maqalisige, proféssor doktor sulayman seyfi öghünning “Türkiye xitay munasiwitide Uyghur mesilisi” mawzuluq maqalisige orun bérildi. Bulardin bashqa zhurnilimizda Uyghur medeniyet közniki namida bir bet tesis qilduq. Sema Uyghur budaq isimlik ayal her sanida Uyghur medeniyiti toghrisida maqale yazidu. Yene zhurnilimizda “Dinimiz islam” sehipisi bar. U, yerdimu dawamliq dinimiz anglitilghan maqalilerni élan qilimiz.

Sherqiy türkistan wexpi tetqiqat mudiri jélil turan ependi “Sherqiy türkistan awazi” namliq zhurnalning 1950-yilida misirda chiqirilishqa bashlap 8 san neshr qilin'ghandin kéyin toxtap qalghanliqini, 1984-yilida istanbulda qayta chiqirilishqa bashlan'ghanliqini, deslepte Uyghurche, in'glizche, türkche we erebche chiqirilghan bolsimu, général mehmet riza békin wapat bolghandin kéyin bir mezgil neshrdin toxtap qalghanliqini, ikki yildin béri “Yéngi sherqiy türkistan awazi” namida türk tilida neshr qiliniwatqanliqini bayan qildi.

U, bu sanni merhum muhemmed imin bughragha atap chiqirishning zor ehmiyetke ige ikenlikini bayan qildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.