Uyghurshunasliq témiliri merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining 16-qétimliq yighinidin orun aldi

Muxbirimiz ümidwar
2015.10.15
george-washington-university-elliott-binasi-305.jpg Gé'orgi washin'gton uniwérsitétining élli'ot xelq'ara munasiwetler institut mektep binasi. 2009-Yili 19-iyun.
wikipedia.org

Merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining 16-nöwetlik muhakime yighini amérika paytexti washin'gtondiki jorji washin'gton uniwérsitétida bashlandi.

Jorji washin'gton uniwérsitétining élli'ut xelq'ara munasiwetler institutining ottura asiya programmisi sahibxaniliq qilghan mezkur jem'iyetning bu nöwetlik xelq'araliq muhakime yighini 15-öktebir küni jorji washin'gton uniwérsitéti xelq'ara munasiwetler institutida bashlandi. Échilish murasimi chüshte bashlan'ghan bolup, échilish murasimida merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining mes'ulliridin we bu qétimqi yighin teshkilligüchiliridin biri proféssor shüberlan we jorji washin'gton uniwérsitéti ottura asiya programmisining mudiri, bu qétimqi muhakime yighinni uyushturghuchilardin biri proféssor marléné larullé söz qildi.

Proféssor marléné xanim bu qétimqi yighinning ehmiyiti we yighin'gha riyasetchilik qilghan ottura asiya programmisi heqqide qisqiche toxtaldi.

Uning yighin heqqidiki melumatida éytilishiche, merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining 16-qétimliq yighinining kölimi bir qeder keng bolup, bu qétim 60 muhakime meydani tesis qilin'ghan we buninggha, amérika, rusiye, ottura asiya elliri we bashqa döletlerdin kelgen mutexessisler, sabiq sowét ittipaqi ottura asiya jumhuriyetliri, jümlidin yene kawkaziye rayoni, afghanistan, mongghuliye we Uyghur élining siyasiy, ijtima'iy, iqtisadiy, istratégiye, medeniyet, tarix, til-edebiyat, antropologiye we bashqa türlük mesililiri boyiche keng da'ire boyiche muhakimiler élip baridu.

Yighin échilish murasimida nyuyork shehiridiki kolombiye uniwérsitéti xarriman institutining diréktori aléksandir koléy mexsus özining merkiziy asiya rayoni we amérika, rusiye hem xitayning bu rayon'gha qaratqan türlük siyasetliri heqqide ilmiy doklat berdi.

Merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining bu qétimqi muhakime yighinining muhimliqini tekitligen doktor aléksandir koléy 1990-yillarda sowét ittipaqining yimirilishidin kéyinki merkiziy asiya weziyitidiki özgirishler, bolupmu, 2001-yilidin kéyinki amérika qoshma shtatlirining merkiziy yawro-asiya jümlidin afghanistan'gha qaratqan siyasiti, xitay we rusiyening bu rayondiki siyasiy, istratégiyilik pa'aliyetliri, jümlidin xitayning ottura asiyagha qaratqan iqtisadiy, énérgiye istratégiyisi, uning bu jehette Uyghur rayonidin qandaq paydiliniwatqanliqi, ottura asiya döletlirining özlirining siyasiy, iqtisadi mesililiri we ichki ziddiyetler heqqide toxtaldi. U yene, 2014-yili amérikining afghanistandiki qoshunlirini chékindürgendin kéyinki xelq'ara munasiwet, bolupmu merkiziy asiya weziyiti heqqide toxtaldi. Bolupmu, 2014-yili bashlan'ghan rusiye hökümitining ukra'inagha tutqan siyasiti netijiside kélip chiqqan ukra'ina krizisi tüpeylidin shekillen'gen merkiziy yawro-asiyadiki xelq'ara munasiwetler we rusiyening siyasiy istratégiyilik pilanliri we bashqa bir qatar ehwallarni tilgha aldi. U, xitayning ottura asiya siyasiti heqqide toxtalghanda, Uyghur élining rolini alahide tekitlidi.

Merkiziy yawro-asiya ilmiy jem'iyitining 16-nöwetlik yighinning yene bir muhimliqi shuki, bu qétim jorji washin'gton uniwérsitéti ottura asiya programmisi Uyghurshunasliq sahesi boyiche ikki muhakime meydani tesis qilghan bolup, buningda Uyghurshunas mutexessisler Uyghur tarixi, medeniyiti, siyasiy, ijtima'iy mesililiri we bashqilar boyiche doklat béridu. Bulardin bashqa yene bir qanche parche Uyghurlar we Uyghur éligha munasiwetlik ilmiy doklatlar bashqa muhakime meydanliridimu oqulidiken.

Yighin programmisidin melum bolushiche, bu qétimqi muhakime yighinida amérikining tonulghan Uyghurshunasliridin jorjitawn uniwérsitéti proféssori jémys millward, jorji washin'gton uniwérsitéti proféssori sé'an robérts, indi'ana uniwérsitéti proféssori gardnér bowingdon, kanzas uniwérsitéti proféssori ariyen dwyér, loyola uniwérsitéti proféssor riyan tum mexsus Uyghurlar we Uyghur élining ijtima'iy, iqtisadiy, siyasiy, medeniyiti we tarixi mesililiri heqqide öz doklatlirini oquydu we muhakime qilidu. Uningdin bashqa yene Uyghur medeniyitige a'it muhakime meydanidimu mexsus Uyghur medeniyet mesililiri boyiche Uyghur we amérika mutexessisliri öz doklatlirini oquydu.
Mesilen, yéqinda Uyghur tarixi tetqiqat kitabi amérika tarixshunasliri jem'iyiti teripidin mukapatqa érishken proféssor riyan tum Uyghurlardiki islam we xitayning inkasi mesililiri, indi'ana uniwérsitéti proféssori gardnér bowingdon xitayning Uyghur rayonigha qaratqan siyasitidiki yéngi yüzlinishliri mesilisi, jorji washin'gton uniwérsitéti proféssori sé'an robérts xitayning Uyghur élidiki tereqqiyat pilanliri mesililiri we bashqilar heqqide mexsus toxtilidu.

Merkiziy yawro-asiya tetqiqat jem'iyiti amérikidiki xelq'araliq ilmiy jem'iyet bolup, uning ezaliri dunyaning her qaysi jayliridiki merkiziy asiya rayoni boyiche her xil saheler boyiche tetqiqat qilidighan mutexessislerdur. Mezkur jem'iyet amérikida her yili bir uniwérsitétning sahibxaniliqida yilliq xelq'araliq muhakime yighini ötküzidu. Ilgiri xarward, indi'ana, wiskonsin, michigan we bashqa uniwérsitétlarda yighin ötküzülgen bolup, Uyghurlargha a'it témilar her yili dégüdek yighindin orun almaqta.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.