Abduraxman: özüm türkiyede bolsammu, rohum yenila aqsudiki öyimizde

Muxbirimiz gülchéhre
2019.02.06
abduraxman-toxti-ayali.jpg Türkiyede yashawatqan abduraxman toxti ayali peride yasin(xitay da'iriliri 2017-yili 11-ayda sewebsiz 10 yilliq késilgen). (Süretke chüshken waqti we orni éniq emes)
Abduraxman teminligen

Xitayning ménge yuyush terbiyesige uchrawatqan Uyghur balining qisqa wédiyosini tordin körüwétip, bu balining del özining ikki yidin béri körelmeywatqan oghli abdul'aziz ikenlikini tonup qalghan abduraxman xitay hökümiti Uyghur diyarida lagérlarni qurush bilen teng baliliridin ayrilip qalghan bir amalsiz dada bolupla qalmay, shundaqla u yene ata-anisidin, qowmi qérindashliridin ayrilghan we pütün a'ilisi weyran bolghan muhajirettiki rohi sersan Uyghurning biri.

Besh-alte yillardin béri istanbulda yashawatqan abduraxman toxti özining hayatini teswirlep: “Men özüm istanbulda yashawatqinim bilen rohum yurtumda qalghandek hés qilimen, chünki meyli ongumda yaki chüshümde bolsun xiyalim haman aqsudiki özüm tughulup chong bolghan baghwaranliq, balilarning chuqurashliri, xushalliq külkiliri üzülmeydighan, méhri issiq, söyümlük chong qoruyimizda egip yürüwatqandek bolidu, halbuki hazir bu qoruning bextke tolghan esli qiyapitidin esermu qalmidi. . . Chünki héch kim yoq” deydu.

Abduraxman toxti aqsu sheher beshtügmen yézisi, yéngi östeng 25-kentidin bolup, uning béshigha kelgen paji'e bir qanche kün awwal u widiyosini körüp qalghan ghayib oghli, 4 yashliq abdul'eziz bilenla tügimeydu. U, 2016-yili 11-aydin buyan özi ösken ashu chong qorudiki on nechche janliq a'ilidiki birer kishi bilenmu alaqe baghliyalmay kelmekte iken. Uning dadisi toxti emet 64 yash, anisi aynurxan qasim 54 yash bolup, abduraxman besh qérindashning otturanchisi iken. Uning chong akisi emetjan toxti, kichik akisi memetjan toxti, chong singlisi aygül toxti, kichik singlisi arzugül toxti 200 mo kéwezlikni térish we qoshumche tijaret qilip, öz méhniti bilen halliq sewiyede bextlik yashap kelgen. Mana mushu beriketlik qoruda yene abduraxmanning 3 balisi we yene 5 newre bolup chongi 12 yash, kichiki 2 yashlardiki 8 naresidimu ösüp yétiliwatqan idi.

Abduraxmanning axirqi qétim newre akisi arqiliq alghan xewirige qarighanda, uning ayali peride yasin 2016-yili 8-ayda türkiyedin 3 balini élip yurtqa qaytqinida tutqun qilin'ghan. Soraq jeryanida éghir zeximlen'gini üchün az kündin kéyin dawalashqa qoyup bérilgen. Bu yil 30 yashqa kirgen peride a'ilisidikiler 200 ming somdin köprek xirajet qilip dawalitishi netijiside salametliki eslige kélishige yene qayta tutqun qilinip, 2017-yili 11-ayda sewebsiz 10 yil késilgen. Shundin étibaren abduraxmanning 6 yashliq chong qizi tayibe, 2 yashliq kichik qizi nadire we oghli abdul'ezizlerningmu iz-dériki bolmighan.

Kichik singlisi, yeni 24 yashliq arzugül toxti bir qétim türkiyege kélip-ketkini üchün 3 yil késilgen.

Abduraxman xitay hökümiti lagérlarni qurup Uyghurlarni qara-qoyuq tutqun qilip solashqa bashlighandila ezeldin étiqadi ching bolghan a'ilisidikilerning xitayning tutqun nishani bolup qélishidin endishe qilip kelgen. U bashqilarmu lagérgha élip kétilgen bolushi mumkin dep guman qilmaqta iken, bolupmu u yurtning inawetlik aqsaqalliridin sanalghan, yurttiki yashlarni chet'ellerge chiqip oqushqa maddiy we meniwi jehetlerdin righbetlendürüshte aktip bolup kelgen atisi toxti emetning birer péshkellikke uchrap qélishidin ensirewatqanliqini tekitlidi.

Xelq'ara jem'iyet xitay hökümitining Uyghur diyarida 800 mingdin ikki milyon'gha qeder Uyghur we bashqilarni lagérlargha qamighanliqini ilgiri sürmekte. Abduraxman toxti a'ilisining paji'esi ene shu lagérlargha solinip weyran qilin'ghan Uyghur a'ililirining paji'elirining peqet bir misalidur. Inkaslardin melum bolghandek lagérlarning élip kéliwatqan a'ililerni parchilap weyran qilish xaraktérlik tehditi hem tesirliri muhajirettiki Uyghurlarghimu oxshashla éghir bolmaqta.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.