Di'abit késelliki we Uyghurlarning turmush aditi

Muxbirimiz gülchéhre
2014.02.12
diabit-alametliri.jpg Di'abit késellikining alametliri körülidighan asasliq ezalar.
wikipedia.org

Yéqinqi yillardin buyan insanlarning saghlamliqigha zor tesir körsitiwatqan apet xaraktérlik késellikning biri di'abit késili we buninggha egeshme késellikler bolup qaldi, dunya sehiye teshkilatining bu yilliq doklatida körsitilishiche, 2030-yilgha barghanda di'abit késellikige giriptar bolghuchilar 350 milyon'gha yétidighan bolup, bu dunyada her 10 insanning biri di'abit késili dégenni körsitidu. Di'abit késelliki pütün yer sharidiki 7-orunda turidighan ölüp kétish sewebi iken.

Derweqe, di'abit késelliki Uyghurlar arisidimu eng köp uchraydighan késellik bolup qaldi we bu késelge giriptar bolghuchilarning barghanche yashlishishi Uyghur jem'iyitide diqqet chékiwatqan saghlamliq mesilisining biri. Shunimu eskertip ötüsh kérekki, Uyghur jem'iyitide bu késeldin mudapi'elinish we qutulush éhtiyajining küchiyishige egiship, oxshimighan markidiki türlük di'abit dawalash dorilirimu Uyghur élining bazarlirini qaplimaqta we bu késelning dawasi heqqidimu oxshimighan qarashlar taralmaqta. Elwette késeldin mudapi'e körüsh we yaki dawalash üchün aldi bilen uni toghra tonush kérek, anglighuchilirimizning bu jehettiki teklip-pikirlirige asasen radi'omizda saghlamliq mesililirige da'ir mutexessislirimizdin amérika kolombiye uniwérsitéti tébbiy tetqiqatchisi doktor memet'imin ependini di'abit késellikining aldini qandaq élish kérekliki heqqide mexsus söhbetke teklip qilduq.

Di'abit késelliki bolsa késellik sewebi bir qeder murekkep bolghan ichki ajratma késelliki bolup, ashqazan asti bézidiki hüjeyrilerning zeximlinip qismen yaki pütünley insulin ishlepchiqiralmasliqidin kélip chiqidu, bu késellikning alametliri köp yéyish, köp siyish, köp ussash, oruqlash, maghdursizlinish qatarliqlar. Bir qisim di'abit bimarliri di'abit késilini hayatqa tehdit salidighan intayin xeterlik késel dep qaraydu. Emeliyette, di'abit késili qorqunchluq késel emes, dunyada shipa tapmaydighan késel yoq. Késellikke bolghan tonushning yéterlik bolmasliqidek uqum jehettiki xataliq, shuning bilen boluwatqan dawalash we dora bérishtiki xataliq-nurghun késelning shipa tapalmasliqidiki asasliq amil. Siz késelni chüshen'gen waqitta, di'abit késilining egeshme késelliklirining aldini alisiz we waqtida kontrol qilalaysiz. Shunga di'abit késilini chüshinip öz késilingizge nisbeten mes'uliyetchanliq pozitsiye tutup, qandiki, süydüktiki shéker miqdarini normal halette kontrol qilalisingizla, di'abit késili hayatingizgha tehdit salalmaydu.

Siz, néme üchün di'abit késilige giriptar bolup qaldingiz? hazirghiche qayil qilarliq jawabqa irishelidingizmu?

Nöwette tébbiy mutexessis memtimin ependining chüshendürüshige diqqet qiling.

Di'abit késili bimarliri néme üchün deslep kontrol qilghuchi dorilar bilen qan qentini shunche yaxshi kontrol qilalisimu, aqiwette yene néme üchün di'abitning egeshme késellikidin qutulalmaydu?

Mutexessislerning bu késelning aldini élishqa körsetken ortaq tewsiyisi “Exlet yémeklikler, mayliq yémeklikler, shékerlik we énérgiyisi yuqiri yémeklerni az istémal qilip, köp heriket qilghandila, qan tomurlarda qanning normal aylinishqa kapaletlik qilip, di'abit, yürek, ménge qan-tomur késellikliridin xali bolalaymiz.”

Tepsilatini yuqiridiki awaz ulinishidin anglighaysiler.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.