Ay-yultuzluq kök sharpigha mujessemlen'gen kök bayraq söygüsi

Muxbirimiz gülchéhre
2018.03.14

Ay-yultuzluq kök bayraqni kötürüsh chet'ellerdiki Uyghurlar üchün xitay kommunist hökümitige naraziliqni bildürüshning we wetini sherqiy türkistanning musteqilliqigha bolghan ümidining bir simwoli bolup keldi. Bolupmu yéqinqi mezgillerde chet'ellerdiki Uyghurlarning siyasiy pa'aliyet sorunliridin bashqa yene Uyghurlarning ijtima'iy we ilmiy pa'aliyetliride, öyliride, ishxanilirida, ashxana-réstoranlarda ay-yultuzluq kök bayraqni ésish aditi omumlashmaqta.

Uningdin bashqa yene Uyghurlar arisida ay-yultuzluq kök bayraq chüshürülgen kiyimlerni kiyish, yaghliq-sharpilirini artish, uni teglik süret qilip ishlitish bara-bara bir éqimgha aylanmaqta.

Igilishimizche, ay-yultuz chüshürülgen kök renglik sharpa artish 15-mart küni dunyadiki 14 dölet we 18 sheherde birla waqitta ötküzülidighan “Bir awaz, bir qedem” namayishida birdek qollinilidiken.

Dölet bayriqi bir döletning simwoli we belgisi. Tarixiy matériyallarda körsitilishiche, ay-yultuzluq kök bayraq 1933- we 1944-yili arqa-arqidin qurulghan ikki qétimliq sherqi türkistan jumhuriyetlirining dölet bayriqi süpitide qobul qilin'ghan. Ay-yultuzluq kök bayraqtiki ay-yultuz sherqi türkistandiki her millet xelqining pak étiqadi bolghan islamgha simwol qilin'ghan, kök reng bolsa bipayan asman'gha we erkinlikke simwol qilin'ghan iken.

Bügünki kün'giche chet'ellerdiki Uyghurlarning qollirida, namayishlarda ay-yultuzluq kök bayraq lepildep kelmekte. Ular chet'ellerde ösüwatqan, tughulghan ewladlirighimu ay-yultuzluq kök bayraqni qedirleshni, söyüshni ögitip kelmekte we uni milliy rohni yétildürüshtiki eng muhim terbiyelerdin biri dep qarap kelmekte.

Bu heqte ziyaritimizni qobul qilghan türkiyediki wetenperwer Uyghur sha'ire we aktip pa'aliyetchi elanur xanim özining kök bayraqqa bolghan chongqur söygü we yüksek hörmitini “Kök bayriqimizning muqeddes orni yürikimizde, hörmiti bash tajimiz kebi béshimizning üstide,” dégen hayajanliq sözliri bilen ipade qildi.

Besh-alte yash chaghlirida a'ilisi bilen bille afghanistan'gha hijret qilip, axiri türkiyede yashap qalghan nur'ela xanim özidiki kök bayraq söygüsining atisidin miras ikenlikini, atisi kichikidinla özige ulugh ejdadlirimizning issiq qanliri bedilige qurup chiqqan musteqil döliti sherqiy türkistanning we Uyghurluqning simwoli bolghan ay-yultuzluq kök bayraqni hörmet qilishni ögetkenlikini, uni qoghdashning her bir sherqi türkistanliqning bash tartip bolmaydighan muqeddes mes'uliyiti we milliy burchi ikenlikini alahide tekitleydu. “Bolupmu ana wetendin uzaq ayrilghan Uyghurlargha nisbeten bu kök bayraq, millitimning ghururidur, musteqilliq ghayisining simwolidur,” deydu u.

Elanur xanim yene “Bir awaz, bir qedem” namayishida namayishchilarning sherqiy türkistanning ay-yultuzluq kök bayriqini sharpa qilip taqaydighanliqidin bekmu söyün'genlikini alahide tekitlidi.

Uyghur yashlirining, hetta chet'ellerdiki yéngi bir ewlad Uyghurlarning muhajirette élip bériliwatqan siyasiy dewa pa'aliyetlirige aktip awaz qoshup, pidakarliq bilen xizmet qiliwatqanliqi melum. Amérikining nyu-york shehiride élip bérilidighan “Bir awaz, bir qedem” namayishning teyyarliq xizmetliride alahide aktipliq körsitiwatqan yashlardin hajinur sétiwaldi ziyaritimizni qobul qildi. U, gerche özining Uyghur diyarida tughulup, kichikide kök bayriqini körüshtin we bilishtin mehrum halda yashighan, hetta mektepte xitayning dölet bayriqigha hörmet bildürüshke mejbur qilin'ghan bolsimu, buning héch zaman xitayning bayriqigha nisbeten söygü peyda qilalmighanliqini, özining amérikigha kelgendin buyan dadisining yétekchilikide sherqiy türkistanning dölet bayriqini égiz kötürüp uninggha ige chiqishni bir burch dep bilip kelgenlikini bildürdi. U, hemme birdek ay-yultuzluq kök sharpa artip chiqidighan -15 marttiki “Bir awaz, bir qedem” namayishning yashlar üchün özining Uyghurluqini saqlash, wetinige ige chiqishtek ghayisini ipade qilidighan simwolluq bir xil wasite ikenlikini tekitlidi.

Hajinurning bildürüshiche, pütün dunya miqyasida birla künde élip bérilidighan namayishqa qatnishidighan minglighan Uyghur xanim-qizlirining kök bayraqni ortaq namayish formisi qilish arzusining emelge éshishida istanbuldiki “Nuzugum fondi” ning mes'uli munewwer özUyghur xanim we ilminur xanimning xizmetlirining shundaqla kéchini kündüzge ulap, kök bayraq we ay-yultuz chüshürülgen kök sharpilarni ishlep tarqatqan “Nuzugum Uyghur milliy buyumlarni ishlesh fabrikisi” diki Uyghur xanim-qizlirining alahide töhpisi bar iken.

Ijtima'iy taratqularda yash ewladlargha weten söygüsi, kök bayraq söygüsi yétildürüsh heqqide, maqaliler élan qilip kéliwatqan kanadadiki Uyghur siyasiy aktipliridin ruqiye turdush xanimmu ziyaritimizni qobul qildi. U, gerche ilgiriki waqitlarda Uyghurlarning simwoli bolghan ay-yultuzluq kök bayraqtin qachidighan qismen kishiler bolghan bolsimu, emma nöwette barghanche köp kishilerning öz milliy bayriqigha bolghan tonushining zor derijide ashqanliqini bildürdi. U yene téximu köp Uyghurlarning musteqilliq arzusini royapqa chiqirish üchün küresh qilishi kéreklikini, sherqiy türkistanning erkin dölet bolushining simwoli bolghan bu bayraqqa ige chiqish arqiliq özining qedir qimmitige, wetinige, millitige, erkinlik hoquqlirigha ige chiqish arzusini ipade qiliwatqanliqini bildürdi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.