Sabiq ezher oqughuchisi nur'exmet burhan: chet'elde oqush aruzyumning bedili bek éghir boldi

Sabiq ezher oqughuchisi nur'exmet burhan ependining kimliki.

Korlaning tekche yézisida tughulup chong bolghan nuraxmet burhan Uyghur rayonidiki milyonlighan Uyghur yashlirigha oxshashla aliy mektep oqush pursitige érishelmigen. Bérilmigen pursetni tewekkülchilik bilen yaritish gheyritige kelgen nur'exmet, dadisining pütün küchi bilen qollishi netijiside 2014-yili misirgha kélip ezher uniwérsitétigha oqushqa kirgen. Emma uning aliy bilim yurtlirida oqup, el-weten üchün xizmet qilish arzusining bedili sawaqdashliriningkige oxshashla intayin éghir bolghan.

Oghlining aliy mektepte oqush arzusining qanmighanliqigha qarap azablan'ghan, mehelle imami burhan kiremtulla tonush-bilishliridin ting-tinglap alghan uchurlirigha asasen, oghlini meshhur we qedimiy islam uniwérsitéti ezherde oqutush pilanigha kelgen. U kent kadirliridin nahiye bashliqlirigha qeder, on nechchilgen chong-kichik emeldarlarning ishikige qatrap yürüp, 2014-yili oghlining pasportini püttürgen we ezherge yolgha salghan.

Dadisining singdürgen ejridin tesirlen'gen, nur'exmet pütün ishtiyaqi bilen oquwatqan mezgilide, yeni 2016-yilining ottura-axirliri dadisidin ensiz xewerler kélishke bashlighan؛yeni yurti korlaning tekche yézisidiki saqchilar, dadisining éghizi arqiliq, uni yurtigha qaytip kélishke qistighan. Bu xil qistashlargha boysunup yurtigha qaytqan sawaqdashlirining ürümchi ayrodromidila ghayib bolup kétiwatqanliqidin xewer tapqan nur'exmet türmige kirip kétish qismitining özini nabut qilghinidin bashqa ata-anisi we qérindashliriningmu hayatini zeherge aylanduridighanliqini perez qilip xitay saqchilirining yurtigha qaytip kélish buyruqini ret qilghan. 2017-Misirda Uyghur oqughuchilargha qarita tutqun bashlan'ghanda u bir türküm sawaqdashliri bilen birlikte misir qamaqxanisida ikki ayche solap qoyulghan؛ uningdin kéyin bir yollarni qilip awwal türkiyege andin bélgiyege qéchip barghan. U, qisqighine üch yil ichide béshidin ötküzgen oqughuchiliq, mehbusluq we musapirliqtin ibaret üch xil hayatning japa we achchiq-chüchüklirini künler ötkenséri untup ketken, emma japakesh dadisining 3 yildin buyan lagérda ikenliki uchuri we ayali-balisining üch yildin buyan iz-dériki yoqluqi uni bir künmu aramida qoymighan. U uchur élish üchün, dostliridin ündidarda gep sorap baqqan. Biraq u ündidardin shu zaman chiqiriwétilgen, saqchixanilargha téléfon qilip dadisining nedilikini sorap baqqan bolsimu, téléfon yüzigila qoyuwétilgen.

Uning bügün, yeni 24-iyun küni radiyomizgha bayan qilishiche, u amérika we yawropadiki nurghunlighan muhajirlargha oxshashla, gerche turmushi molchiliq we hayati bixeter ötüwatqan bolsimu, biraq her küni dastixan üstide a'ile ezaliri köz aldigha kéliwélip éghizigha alghan ta'amni teslikte yutushqa zorlan'ghan, yéshil baghchiliq binalarning égiz qewetliride, kéche-kéchilep, uyqusiz ötken we yaki ensiz, qorqunchluq chüshler bilen talay qétim ornidin turup ketken. U bezide öz-özini soraqqa tartqan, yeni xitay saqchiliri yurtigha chaqirtqanda qaytmighanliqining toghra qarar bolghan-bolmighanliqi üstide oylan'ghan؛ u eger yurtigha qaytqan bolsa, dada-bala her ikkilisining türmide bolush éhtimalliqi؛ buning dadisini téximu azaplaydighanliqi, qérindashlirini téximu sersan qilish éhtimalliqini perez qilip, qelbige teselli tapqan.

Uning bayan qilishiche, u bezide, a'ile ezalirining hayatining neride xata ketkenliki, némini xata qilghanliqi heqqidimu oylinip baqqan؛ emma ularning hayatlirida héchkimning heqqini yémigenliki, jem'iyetke héchqandaq ziyan sélip baqmighanliqi, hetta bir hasharetningmu jénigha zamin bolup baqmighanliqidek tinch we ita'etmen hayatini esligendin kéyin, ularning peqet, xitay hakimiyitining asaritide yashap qélishtin bashqa “Gunahi” yoqluqini jezmleshtürgen. U shunga, xitay hakimiyitining zorawanliqlirini dunyagha pash qilishni, u nöwette qilalaydighan we qilishi kérek bolghan birinchi ish dep qarap, a'ile paji'esi heqqide guwahliq bérishke qarar bergen.

Biz bu guwahliqtin kéyin, korladiki alaqidar organlargha téléfon qilduq. Tekche yéza tekche kent meschit imami burhan kiremtullaning nam-sheripi bek chong bolmighanliqi üchünmu we yaki uning atalmish gunahi bek katta bolghanliqi üchünmu, eytawur xadimlar bu kishi heqqide sorighan herqandaq bir so'alimizgha jawab bermidi.

Yuqirida bélgiyede yashawatqan muhajir, ezher uniwérsitétining sabiq oqughuchisi nur'exmet burhanning muhajirliq kechmishi we tesirati heqqide melumat berduq.