Баянатчи дилшат ришит хәлқарани шәрқий түркистандики муһит булғинишиғиму диққәт қилишқа чақирди

Дуня уйғур қурултийи баянатчиси дилшат ришит хәлқарани шәрқий түркистандики муһит булғинишиғиму диққәт қилишқа чақирди.
Мухбиримиз меһрибан
2012.09.21

Йеқинқи йиллардин буян хитай һөкүмитиниң уйғурлар дияриға қаратқан көчмән йөткәш, байлиқ ечиш сиясәтлири уйғур дияриниң бай тәбиий муһитиға, уйғурларниң һаят кәчүрүш шараитиға бузғунчилиқ вә апәтләрни елип кәлгән болуп, еғир дәриҗидики муһит булғинишиға қарита уйғурларниң наразилиқиму барғанчә күчәйгән иди.

Дилшат ришит бу һәқтә тохтилип мундақ деди: йеқинқи бирқанчә йилдин буян, “шинҗаңға ярдәм” намида шәрқий түркистанға көпләп йөткиливатқан хитайниң муһитни булғайдиған санаәт ширкәтлири,райондики көмүр қатарлиқ кан байлиқлириниң зиядә ечилиши һәм хитай ширкәтлири билән тәң қәдәмдә шәрқий түркистанға түркүм-түркүмләп йәрлишиватқан хитай көчмәнлириниң көпийиши, шәрқий түркистанда тарихта көрүлмигән муһит булғиниши, су қислиқи, йәр қислиқи қатарлиқ мәсилиләрни еғирлаштурувәтти. Әмма, һазирғичә хитай һөкүмити бу мәсилиләргә қарита тәдбир елишниң орниға шәрқий түркистанға көчмән йөткәшни техиму тезләтмәктә.

Дуня уйғур қурултийи ғәрб демократик дөләтлирини хитай билән болған дипломатийә һәм сода мунасивитидә хитайда бастурушқа учраватқан уйғурларниң кишилик һоқуқ мәсилисини тәкитләш билән биллә, райондики муһит булғиниши мәсилисиниму тәкитләп, хитайға бесим ишлитиши керәк.

Хитай өлкилиридики муһитни булғаш дәриҗиси еғир болған завут-карханиларниң уйғур елигә йөткилиши сәвәблик, барғанчә начарлишиватқан уйғур ели муһити һәққидә хитай тор бекәтлиридиму йеқиндин буян статистикилиқ мәлуматлар көпийишкә башлиди. Хитайниң яшин тор бекитидики хәвәрдин мәлум болушичә, нөвәттә уйғур елигә йеңидин йәрләшкән муһитни булғаш дәриҗиси еғир болған чоң типтики хитай ширкәтлири 21 болуп, уйғур елидики 10 вилайәт, областа бу ширкәтләр қурған 92 завут йәрләшкән болсиму, әмма бу җайларда һазирға қәдәр муһитни асраш һәққидә ениқ бәлгилимә, тәдбирләр елинмиған.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.